Sukces artystyczny i komercyjny

To już siódma edycja rankingu polskich artystów współczesnych. Zwyciężyła Alina Szapocznikow. Biorąc pod uwagę jej ostatnie światowe sukcesy, nie powinno to być zaskoczeniem. W pierwszej edycji (Kompas Sztuki 2007) była ósma, w Kompasie 2010 – czwarta, a rok temu – trzecia. Trwa renesans twórczości tej wielkiej, zmarłej w 1973 r. artystki. Jej dzieła zaprezentowano na indywidualnej wystawie w nowojorskiej MoMA oraz w Hammer Museum w Los Angeles. Ostatnio prace z kolekcji jej syna Piotra Stanisławskiego zostały pokazane w Muzeum Sztuki w Tel Awiwie. Poszukiwane przez kolekcjonerów rzeźby Aliny Szapocznikow są coraz droższe. Ceny sięgają już 600 tys. euro.

Na wystawach ?i aukcjach

Drugie miejsce zajął Mirosław Bałka (najlepszy w edycjach 2010 i 2011, drugi w edycji 2012). Kolejne wystawy tego wybitnego twórcy w prestiżowych galeriach (w ubiegłym roku m.in. w Nowym Jorku, Moskwie i Helsinkach) dowodzą, że jego pozycja w świecie sztuki jest już ugruntowana. Prace Bałki można kupić od kilkudziesięciu tysięcy euro wzwyż.

Na trzeciej pozycji znalazł się Tadeusz Kantor (w ubiegłym roku był pierwszy). W latach 70. można było kupić jego dzieła za 100–300 dolarów. Teraz kosztują ponad 100 tys. zł. Rekord aukcyjny wynosi prawie 300 tys. zł. Warto przypomnieć, że w przyszłym roku przypada setna rocznica urodzin artysty, 2015 r. będzie więc rokiem Kantora.

Czwarty jest Jerzy Nowosielski, podobnie jak rok temu. W 2013 r. na indywidualnej aukcji za jego „Dziewczyny na statku” zapłacono 414 tys. zł. Obraz ten powrócił na rynek aukcyjny po 17 latach. W 1996 r. został sprzedany za 45 tys. zł, co wówczas było rekordem. Właściciel zarobił 820 proc. (roczna stopa zwrotu z inwestycji przekroczyła 48 proc.).

Magdalena Abakanowicz jest piąta (w poprzedniej edycji rankingu była szósta). W zeszłym roku miała wystawę w prestiżowej nowojorskiej Marlborough Gallery i retrospektywę w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku.

Popularność pop-artu ?i Hasiora

Szóste miejsce przypadło Andrzejowi Wróblewskiemu (rok wcześniej siódmy), którego twórczość od lat stanowi inspirację dla kolejnych pokoleń malarzy. Na przełomie 2012 i 2013 r. odbyła się głośna wystawa jego dzieł „Patrzeć wciąż naprzód” w Muzeum Narodowym w Krakowie. Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zorganizowało poświęconą mu międzynarodową konferencję.

Na kolejnej, siódmej pozycji jest wybitna awangardowa rzeźbiarka Katarzyna Kobro (poprzednio nr 15.). Od 2001 r. przyznawana jest nagroda jej imienia. W 2013 r. otrzymał ją Cezary Bodzianowski.

Ósme miejsce zajął Roman Opałka (w ubiegłym roku piąty). W 2013 r. podczas aukcji w Christie’s jego „1965/1-** Detail 3479347-3496667″ sprzedano za 550 tys. dolarów (plus 20-proc. opłata dla domu aukcyjnego, czyli w sumie za ponad 2,1 mln zł). Zmarły w 2011 r. Roman Opałka to, oprócz Magdaleny Abakanowicz i Mirosława Bałki, jeden z nielicznych polskich artystów dobrze rozpoznawalnych na świecie.

Największy awans odnotował Władysław Hasior. Przesunął się z 22. pozycji na dziewiątą. Można to wiązać z powracającym zainteresowaniem pop-artem, którego Hasior był mało znanym na świecie prekursorem. Artysta miał kilka wystaw krajowych. Jego dzieła były także prezentowane w Londynie. W tym roku przypada 15. rocznica jego śmierci. Upływ czasu powoduje, że opinia „najsłynniejszego artysty PRL” oraz autora pomnika „utrwalaczy PRL” traci na znaczeniu. Zostaje sztuka, w tym przypadku wysokiej klasy.

Pierwszą dziesiątkę zamyka Jan Tarasin, którego wystawa „W czym rzecz” w Galerii Bardzo Białej spotkała się ze znakomitym przyjęciem.

Przewodnik po rynku

Do grupy najlepszych polskich artystów dołączają też młodzi (więcej miejsca poświęcamy im w Kompasie Młodej Sztuki, prezentującym twórców do 35. roku życia). Niektórzy z nich są obecni na obu listach, m.in. Radek Szlaga (zwycięzca Kompasu Młodej Sztuki 2012), Wojciech Bąkowski, Norman Leto, Aleksandra Waliszewska, Ewa Juszkiewicz, Nicolas Grospierre, Artur Malewski, Konrad Smoleński.

Głównym zadaniem Kompasu Sztuki jest próba systematyzacji ciągle jeszcze kształtującego się polskiego rynku. Publikacja ukazuje się w „Moich Pieniądzach” co roku na wiosnę. Stanowi przewodnik po rynku sztuki, z którego korzystają zarówno kolekcjonerzy, artyści, właściciele galerii, domy aukcyjne, jak i inwestorzy.

W uznaniu przede wszystkim roli edukacyjnej Kompas Sztuki został objęty honorowym patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

www.rp.pl, www.kompassztuki.pl

Jak powstał ranking

– ?Kompas Sztuki 2013 – ranking polskich artystów współczesnych obejmuje twórców, zarówno żyjących, jak i zmarłych, których aktywność przypadła na okres po 1945 r.

– ?Lista jest układana przez profesjonalistów, przedstawicieli czołowych polskich galerii sztuki współczesnej, komercyjnych oraz publicznych, specjalizujących się w promocji sztuki (w podobnej proporcji).

– ?W tym roku w głosowaniu wzięło udział 76 galerii, wśród nich m.in.: CSW Zamek Ujazdowski, Foksal, Galeria Bielska, Łaźnia, BWA Zielona Góra, Galeria Bałtycka, Arsenał w Białymstoku, Galeria XX1, Galeria Kronika oraz komercyjne: Galeria Starmach, Zderzak, Piekary, lokal_30, Propaganda, Leto, Le Guern, Jan Fejkiel Gallery, Artemis, Art Agenda Nova.

– ?Podobnie jak w poprzednich latach właściciele bądź szefowie galerii zgłaszali po dziesięć nazwisk, kierując się osiągnięciami artystów: udziałem w wystawach, publikacjami itp. (inicjatorzy przedsięwzięcia: Kama Zboralska i Piotr Cegłowski nie głosowali). Twórca wymieniony jako pierwszy otrzymywał dziesięć punktów, drugi – dziewięć, trzeci – osiem itd.

– ?Suma punktów przyznanych przez wszystkie galerie decydowała o ostatecznej pozycji w rankingu.

– ?Warto zwrócić uwagę na podaną w tabelach (G2 – 5) punktację (liczba zdobytych punktów) oraz notowania (ile galerii wskazało danego artystę). Zdarza się, że liczba rekomendacji jest taka sama, a różnica w punktacji znacząca.

– ?W tegorocznej edycji Kompasu Sztuki pojawiło się 288 nazwisk.

– ?W ubiegłym roku ranking opublikowaliśmy w „Moich Pieniądzach” 9 maja. Było w nim 266 nazwisk. –

– ?Kompas Sztuki 2013 – ranking polskich artystów współczesnych obejmuje twórców, zarówno żyjących, jak i zmarłych, których aktywność przypadła na okres po 1945 r.

– ?Lista jest układana przez profesjonalistów, przedstawicieli czołowych polskich galerii sztuki współczesnej, komercyjnych oraz publicznych, specjalizujących się w promocji sztuki (w podobnej proporcji).

– ?W tym roku w głosowaniu wzięło udział 76 galerii, wśród nich m.in.: CSW Zamek Ujazdowski, Foksal, Galeria Bielska, Łaźnia, BWA Zielona Góra, Galeria Bałtycka, Arsenał w Białymstoku, Galeria XX1, Galeria Kronika oraz komercyjne: Galeria Starmach, Zderzak, Piekary, lokal_30, Propaganda, Leto, Le Guern, Jan Fejkiel Gallery, Artemis, Art Agenda Nova.

– ?Podobnie jak w poprzednich latach właściciele bądź szefowie galerii zgłaszali po dziesięć nazwisk, kierując się osiągnięciami artystów: udziałem w wystawach, publikacjami itp. (inicjatorzy przedsięwzięcia: Kama Zboralska i Piotr Cegłowski nie głosowali). Twórca wymieniony jako pierwszy otrzymywał dziesięć punktów, drugi – dziewięć, trzeci – osiem itd.

– ?Suma punktów przyznanych przez wszystkie galerie decydowała o ostatecznej pozycji w rankingu.

– ?Warto zwrócić uwagę na podaną w tabelach (G2 – 5) punktację (liczba zdobytych punktów) oraz notowania (ile galerii wskazało danego artystę). Zdarza się, że liczba rekomendacji jest taka sama, a różnica w punktacji znacząca.

– ?W tegorocznej edycji Kompasu Sztuki pojawiło się 288 nazwisk.

– ?W ubiegłym roku ranking opublikowaliśmy w „Moich Pieniądzach” 9 maja. Było w nim 266 nazwisk.

Notowania dzieł najwybitniejszych artystów

– ?Alina Szapocznikow, jej dzieła kosztują przeciętnie ?150–300 tys. euro; w 2011 r. na aukcji w Brukseli ?rzeźba artystki została sprzedana za 600 tys. euro; w 2013 r. na Art Basel oferowano jej prace za 580 tys. i 600 tys. euro;

– ?Mirosław Bałka, rzeźby artysty są wyceniane na rynku ?od kilkudziesięciu tysięcy euro wzwyż;