Co się dzieje z kontem bankowym po śmierci właściciela? Niektóre zasady mogą zaskoczyć

Śmierć właściciela konta bankowego co do zasady oznacza, że umowa między nim a bankiem ulega rozwiązaniu. Bank blokuje środki na koncie, a uzyskanie do nich dostępu, np. przez członków najbliższej rodziny, może być utrudnione i wydłużone w czasie. Można się jednak przed tym zabezpieczyć. W jaki sposób? Co dokładnie mówią przepisy?

Publikacja: 17.05.2025 05:50

Po śmierci właściciela konta wygasają udzielone przez niego pełnomocnictwa. Środki na koncie stają cię częścią spadku

Foto: Adobe Stock

Maria Krzos

Reguły, którymi muszą kierować się banki, gdy umiera posiadacz rachunku bankowego, opisane są głównie w ustawie Prawo bankowe. Niektóre kwestie regulują również przepisy Kodeksu cywilnego. Część bardziej szczegółowych rozwiązań może znaleźć się bezpośrednio w umowie o prowadzenie rachunku bankowego. Dotyczy to np. kont, które mają więcej niż jednego właściciela.

Co dzieje się z umową o prowadzenie konta bankowego po śmierci jego właściciela?

Zgodnie z art. 59a ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo bankowe umowa prowadzenia rachunku bankowego co do zasady ulega rozwiązaniu z dniem, w którym nastąpiła śmierć posiadacza rachunku. Dotyczy to wszystkich rodzajów rachunków bankowych, których właścicielami są osoby fizyczne. Jak czytamy m.in. na stronie Rzecznika Finansowego, od tej reguły są dwa wyjątki.

Pierwszy dotyczy rachunków prowadzonych w związku z działalnością gospodarczą właściciela konta. W tym przypadku po jego śmierci konto może być nadal prowadzone (o ile został ustanowiony zarząd sukcesyjny w rozumieniu ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw). W umowie między bankiem a posiadaczem rachunku może być jednak przewidziany inny scenariusz, zgodnie z którym umowa o prowadzenie konta ulega rozwiązaniu.

Czytaj więcej

Podatki

Czy jest podatek, gdy darowizna od babci wpłynie na konto matki?

Darowizna od babci dla wnuczki jest zwolniona z podatku. Jeśli przekracza 36 120 zł, powinna wpły...

Drugi wyjątek dotyczy rachunków bankowych prowadzonych na rzecz więcej niż jednej osoby, np. małżonków. Umowa o prowadzenie takiego rachunku nie zostanie automatycznie rozwiązania nawet wtedy, gdy do śmierci wszystkich współwłaścicieli dojdzie jednocześnie. Prawo daje bankom i ich klientom możliwość decydowania o tym, jaka będzie przyszłości rachunku bankowego w takiej sytuacji. W przypadku kont należących do małżonków często praktykowanym rozwiązaniem jest przekształcenie konta mającego dwóch właścicieli w rachunek indywidualny. Dzięki temu po śmierci jednego z nich druga osoba zachowuje pełny dostęp do środków zgromadzonych na koncie.

Blokada dostępu do konta po śmierci właściciela. Co oznacza?

Po śmierci właściciela banki automatycznie blokują dostęp do rachunku zmarłego. Środki zgromadzone na rachunku wchodzą w skład spadku. Do czasu przedstawienia bankowi prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialnego poświadczenia dziedziczenia nikt, nawet współmałżonek, nie może dysponować środkami zgromadzonymi na koncie zmarłego. Można się przed tym zabezpieczyć ustanawiając dyspozycję wkładem na wypadek śmierci.

Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci. Na czym dokładnie polega? Czym różni się od pełnomocnictwa?

Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci to rozwiązanie, dzięki któremu właściciel może zdecydować, że bank po jego śmierci wypłaci z konta określoną kwotę wybranej osobie lub osobom. Dyspozycję można ustanowić tylko na rzecz członka (lub członków) najbliższej rodziny, czyli: małżonka, wstępnych (rodzice), zstępnych (dzieci) lub rodzeństwa.

Czytaj więcej

Banki

Trzeci bank w Polsce zmienia właściciela. Co to oznacza dla klientów?

Przejęcie Santander Bank Polska za 7 mld euro, czyli ok. 30 mld zł to rekordowo duża transakcja w...

Treść dyspozycji może być w dowolnej chwili zmieniona przez właściciela rachunku. Kwota dyspozycji nie może być wyższa niż równowartość dwudziestokrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku. Środki wypłacone w ten sposób przez bank nie wchodzą w skład spadku po posiadaczu rachunku.

Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci bywa czasem mylona z pełnomocnictwem do konta, a to dwa różne rozwiązania. Zgodnie z art. 101 paragraf 2 Kodeksu cywilnego pełnomocnictwo do rachunku bankowego co do zasady wygasa wraz ze śmiercią posiadacza tego rachunku. Jeżeli mimo to posiadacz tego pełnomocnictwa np. wypłaci pieniądze z konta, złamie prawo.

Zwrot kosztów pogrzebu z konta zmarłego

Osoba, która po śmierci zmarłego poniesie koszty organizacji pogrzebu, może zwrócić się do banku o wypłacenie z konta kwoty pokrywającej te wydatki. Musi jedynie przedstawić rachunki, które to potwierdzą. O zwrot kosztów może ubiegać się nie tylko osoba fizyczna, ale też osoba prawna. Aby doszło do wypłaty środków, muszą zostać spełnione trzy dodatkowe warunki:

na rachunku bankowym zmarłego musi znajdować się odpowiednia kwota;
zwrot wydatków związanych z pogrzebem następuje jedynie w wysokości nieprzekraczającej kosztów urządzenia pogrzebu zgodnego ze zwyczajami przyjętymi w środowisku zmarłego;
jeśli posiadaczem rachunku bankowego, z którego miałaby nastąpić wypłata środków, byli wspólnie małżonkowie, nie można domagać się zwrotu kosztów pogrzebu.

Po śmierci zmarłego bank może również zwrócić organom emerytalno-rentowym (ZUS, KRUS itd.) emeryturę, rentę lub inne świadczenie, które zostało wypłacone za okres, w którym dana osoba już nie żyła; banki dokonują takich zwrotów na wniosek tych organów.

Śmierć właściciela konta a stałe polecenia przelewów, koszty obsługi kart itp.

Zasada, że wraz ze śmiercią właściciela konta umowa między nim a bankiem o prowadzenia konta ulega rozwiązaniu, ma kilka praktycznych konsekwencji. Oznacza m.in., że nie można korzystać z kart powiązanych z tym kontem. „(…) z drugiej strony, skoro usługa korzystania z karty przestaje być świadczona, to bank nie może od tego momentu pobierać jakichkolwiek opłat z tego tytułu” – czytamy w poradniku Rzecznika Finansowego.

Przestają obowiązywać również usługi świadczone przez bank w ramach prowadzenia konta – np. wykonywanie stałych przelewów. Trzeba mieć to na uwadze, jeżeli w ten sposób z konta zmarłego płacone były np. rachunki za mieszkanie czy raty kredytu.