Ryzykowny pomysł dopuszczenia PTE do rynku PPK

Publikacja: 25.05.2018 13:40

Ryzykowny pomysł dopuszczenia PTE do rynku PPK

Foto: pieniadze.rp.pl

Koncepcja, że jedynie TFI będą mogły oferować i zarządzać Pracowniczymi Planami Kapitałowymi była znana już od dwóch lat. I nikt jej nie kwestionował. Teraz rozważane jest dopuszczenie do rynku PTE, co jest bardzo ryzykownym pomysłem z co najmniej kilku powodów.

W trakcie toczącej się dyskusji na temat PPK przewija się obawa i jednocześnie troska o sukces tego projektu. Jeżeli uczestnictwo pracowników nie będzie odpowiednio wysokie, to kolejny projekt upowszechnienia tzw. trzeciego filara okaże się fiaskiem. Dopuszczenie do rynku PTE zwiększa ryzyko porażki.

Głęboka rysa na wizerunku

Podstawowa wątpliwość wyrażana przez pracowników, a nawet przez pracodawców, związana jest z tym, czy PPK nie będą czymś w rodzaju „OFE bis”. Podkreślanie i udowadnianie, że Pracownicze Plany Kapitałowe są elementem systemu dobrowolnego, w którym oszczędności są w pełni prywatne, a nawet wprowadzenie odpowiedniego zapisu do ustawy, może okazać się niewystarczające.

PPK obejmą 11 milionów pracowników, którzy będą automatycznie zapisywani przez swoich pracodawców. Do większości z nich dotrze tylko ułamek informacji, niekoniecznie prawdziwej. Sukces całego projektu będzie więc zależał od tego, jak zareaguje większość pracowników na to, że pracodawca podjął za nich aż dwie decyzje: o wyborze instytucji finansowej i podpisaniu w ich umieniu umowy o przystąpieniu do PPK, skutkiem czego będzie niższe wynagrodzenie netto. Największą niewiadomą będzie reakcja pracowników o najniższych zarobkach i najniższym wykształceniu, a więc większości.

Jeżeli wybraną przez pracodawcę firmą zarządzającą będzie PTE, czyli ta sama instytucja, która zarządza OFE, to ryzyko wypisywania się z PPK będzie bardzo wysokie. Większość pracowników nie będzie wgłębiała się w niuanse, nie będzie skłonna do analizowania różnic między udziałem PTE w PPK (w trzecim filarze) i w OFE (w drugim filarze).

Ich decyzja będzie w stu procentach emocjonalna; wie to każdy, kto zna podstawy psychologii społecznej. Schemat myślowy pracownika będzie zbliżony do tego, jaki pojawia się teraz w medialnej dyskusji: Moimi pieniędzmi ma obracać ta sama firma, co OFE. Czyli to OFE bis! A reakcja większości będzie oczywista: Wypisuję się.

Co z przyszłością OFE?

Jeżeli nadal aktualny jest plan przekształcenia OFE w fundusze inwestycyjne w opakowaniu IKZE, to by oznaczało, że pracodawcy i pracownicy, którzy zdecydowaliby się na współpracę z PTE oferującym dobrowolne fundusze emerytalne, doświadczyliby bardzo dużych perturbacji.

PTE stałoby się TFI, a dobrowolny fundusz emerytalny z wydzielonymi subfunduszami, zostałby przekształcony w otwarty fundusz inwestycyjny. Ponieważ właściciele większości PTE mają w grupie również TFI, naturalną konsekwencją przekształcenia PTE w TFI będzie konsolidacja, czyli likwidacja jednego z dwóch TFI i przejęcie zarządzania funduszami przez TFI, które pozostanie.

Ze względu na różnice w liczbie zarządzanych funduszy, istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że TFI powstałe z przekształcenia PTE, ulegnie likwidacji. Taki scenariusz zdarzeń, bardzo prawdopodobny, na pewno nie pomógłby rynkowi PPK.

Wątpliwa wartość dodana

Zwolennicy dopuszczenia PTE do rynku PPK argumentują to tym, że towarzystwa emerytalne mają doświadczenie w zarządzaniu regularną składką i długoterminowym pomnażaniu aktywów na rynkach kapitałowych.

Warto jednak wiedzieć, że PPK będą pod wieloma względami różne od OFE. Otwarte fundusze emerytalne nie naliczają składek i nie przyjmują ich bezpośrednio z wynagrodzenia pracowników; tym zajmuje się ZUS. W OFE jest tylko jedna składka. PTE nie zajmują się także wypłatami środków dla pracowników, ponieważ po okresie zarządzania, aktywa są przekazywane do ZUS.

PTE zarządzają tylko jednym rodzajem funduszu, ewentualnie dwoma (także dobrowolnym funduszem emerytalnym). Nie mają w związku z tym żadnego doświadczenia w zarządzaniu płynnością aktywów, w sytuacji gdy uczestnicy masową przenoszą środki między różnymi funduszami.

PPK będą pod bardzo wieloma względami podobne do PPE, którymi od prawie 20 lat zarządzają TFI. Towarzystwa funduszy inwestycyjnych oferują pomoc pracodawcom w formie odpowiednich aplikacji i modułów, które pozwalają naliczać składki z wynagrodzenia z podziałem na składkę finansowaną przez pracodawcę – z jego dodatkowych środków, jak i z wynagrodzenia netto pracownika. Identycznie będzie w PPK, czyli TFI wezmą na siebie cały wysiłek informatyczny związany z naliczaniem i przekazywaniem składek.

Towarzystwa funduszy inwestycyjnych zarządzają nie jednym, ale całą paletą funduszy, także funduszami docelowej daty, które mają być domyślnym wyborem pracowników zapisywanych do PPK. Składki pracowników uczestniczących w PPE mogą być alokowane do kilku subfunduszy i zmieniane z dowolną częstotliwością; podobnie będzie w PPK.

Ryzykowny eksperyment z kilkoma podmiotami

Ile PTE może być zainteresowanych PPK? Myślę, że nie więcej niż 2-3 pomioty, bo konkurencja ze strony TFI będzie zbyt duża. Grupa PKO BP bardzo silnie promuje własne TFI na rynku PPE i jej prezes wypowiedział się, że ta forma będzie promowana. PZU TFI jest liderem na rynku PPE i także mało prawdopodobne wydaje się konkurowanie z własnym PTE.

Powstaje więc pytanie: czy warto podejmować ryzyko porażki całego projektu PPK dla ryzykownego eksperymentu z PTE, które prawdopodobnie już niedługo znikną z polskiego rynku finansowego?

Autor od 20 lat zajmuje się PPE jako konsultant i szkoleniowiec

Koncepcja, że jedynie TFI będą mogły oferować i zarządzać Pracowniczymi Planami Kapitałowymi była znana już od dwóch lat. I nikt jej nie kwestionował. Teraz rozważane jest dopuszczenie do rynku PTE, co jest bardzo ryzykownym pomysłem z co najmniej kilku powodów.

W trakcie toczącej się dyskusji na temat PPK przewija się obawa i jednocześnie troska o sukces tego projektu. Jeżeli uczestnictwo pracowników nie będzie odpowiednio wysokie, to kolejny projekt upowszechnienia tzw. trzeciego filara okaże się fiaskiem. Dopuszczenie do rynku PTE zwiększa ryzyko porażki.

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Materiał Partnera
Zainwestuj w przyszłość – bez podatku
Materiał Partnera
Tak możesz zadbać o swoją przyszłość
Emerytura
Wypłata pieniędzy z PPK po 2 latach oszczędzania. Ile zwrotu dostaniemy
Emerytura
Autozapis PPK 2023. Rezygnacja to dobry pomysł? Eksperci odpowiadają
Emerytura
Emeryci ograniczają wydatki. Mają jednak problemy z długami