Polacy chcą szybko przejść na emeryturę i cieszyć się życiem

Emerytura? Jak najszybciej, najlepiej zaraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Taki plan ma aż 90 proc. kobiet i niewiele mniej, bo 85 proc., mężczyzn, których od osiągnięcia tego wieku dzieli nie więcej niż dziesięć lat. Pokazało to badanie „Przygotowanie do starości. Polacy w wieku przedemerytalnym o swojej przyszłości”, które w ramach projektu Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych przeprowadził prof. Piotr Szukalski, demograf z Uniwersytetu Łódzkiego. „Rzeczpospolita” jako pierwsza opisuje wyniki badania, które jesienią zeszłego roku objęło 1511 kobiet i mężczyzn zbliżających się do emerytury.

Foto: Rzeczpospolita

Zdecydowana większość ankietowanych nie tylko zamierza przejść na nią jak najszybciej – zaraz po osiągnięciu wymaganego wieku – ale też chce zakończyć aktywność zawodową. Plany dłuższej pracy deklaruje tylko mniej więcej co piąty uczestnik badania (nieco częściej mężczyźni), przy czym niemal połowa tej grupy zamierza pracować na emeryturze nie dłużej niż przez kolejne pięć lat.

A może jeszcze krótszy wiek emerytalny?

Z niewielką chęcią do wydłużania aktywności zawodowej współgrają opinie dotyczące ewentualnej zmiany, a głównie podwyższania wieku emerytalnego. Ten pomysł powracający co jakiś czas w debacie publicznej (pomimo zapewnień przedstawicieli rządu, na czele z premierem Tuskiem, że ta sprawa jest zamknięta) budzi zdecydowany opór. Aż osiem na dziesięć osób objętych badaniem IPiSS twierdzi, że nie powinien on być zmieniany, a jeśli już, to najlepiej w dół. 17 proc. uczestników badania opowiedziało się za obniżeniem wieku emerytalnego kobiet (najczęściej wskazywano 55 lata), zaś co piąta osoba poparłaby obniżenie wieku emerytalnego mężczyzn – najlepiej do 60 lat.

Czytaj więcej

Rynek pracy

Kariera do siedemdziesiątki? Warto już zadbać, by móc pracować dłużej

Coraz więcej Polaków wydłuża okres aktywności zawodowej. Robią to głównie ze względów finansowych...

Te wyniki badania nie dziwią prof. Piotra Szukalskiego, który tłumaczy je brakiem świadomości Polaków co do zasad funkcjonowania systemu emerytalnego. Tylko 48 proc. badanych, których od emerytury dzieli już niewiele czasu, co najwyżej dziesięć lat, zna mechanizm kształtowania świadczenia emerytalnego; wiedzą, że opóźnienie przejścia na emeryturę oznacza wzrost jej wysokości. Pozostali albo nie orientują się, jakie będą skutki dłuższej pracy bez pobierania emerytury (22 proc.), albo oceniają, że nie będzie to miało żadnego wpływu na jej wysokość, albo nawet (4 proc.) uważają, że może to obniżyć świadczenie.

Nie uciekniemy przed dłuższą pracą

– Musimy pracować nad świadomością Polaków – podkreśla prof. Szukalski. Jak dodaje, wiele osób liczy na to, że dostaną na emeryturze 60–80 proc. obecnej płacy, podczas gdy eksperci mówią na ogół o 20–30-proc. stopie zastąpienia. Nie będzie więc ucieczki przed dłuższą pracą, tym bardziej że – jak przypomina prof. Szukalski – coraz mniej jest fizjologicznych powodów, które ją uniemożliwiają. Widać to zresztą w jego badaniu; tylko 19 proc. osób, które nie planują dłużej pracować zawodowo, tłumaczy to zbyt dużym obciążeniem fizycznym swojej pracy, a 21 proc. – ogólnym złym stanem zdrowia.

– Próg starości na poziomie 65 lat jest XIX-wiecznym zabytkiem – przypomina prof. Marek Góra z SGH, ekonomista i współautor wprowadzonej w 1999 r. reformy systemu emerytalnego w Polsce. Potwierdzają to zresztą statystyki ZUS, według których w listopadzie ub. roku pracowało prawie 864 tys. emerytów, prawie o 10 tys. więcej niż pod koniec 2023 r. i o ponad 288 tys. więcej niż w 2015 r.

Czytaj więcej

Emerytura

40-latkowie mało wiedzą o oszczędzaniu na emeryturę

Ankietowani mało wiedzą na temat form oszczędzania na emeryturę, a bywa, że mają fałszywe informa...

Zdaniem prof. Góry, chociaż w najbliższych latach ze względów politycznych raczej nie ma szans na podwyższenie wieku emerytalnego, w dłuższej perspektywie nie jest on do utrzymania. – Powtarzam swoim studentom, że bardzo się mylą, jeśli liczą na to, że przejdą na emeryturę przed 75. rokiem życia – dodaje prof. Góra. Jego zdaniem najwyższy czas, by o przygotowaniu do dłuższej aktywności zawodowej pomyśleli 40-latkowie, dbając m.in. o zdobywanie nowych kompetencji. Jak podkreśla prof. Góra, to głównie problem przestarzałych, niepotrzebnych już kompetencji jest często powodem agismu, czyli dyskryminacji ze względu na wiek, na którą narzeka sporo szukających pracy osób 50+.

Przekonać Polaków do dłuższej aktywności

Zdaniem ekonomisty pracowników 50+ trzeba dziś zachęcać i przekonywać do dłuższej aktywności zawodowej, podkreślać korzyści wynikające z opóźnionego przejścia na emeryturę. Na czele z wyższym świadczeniem.

Prof. Góra podkreśla tu rolę mediów, które na razie powodują wiele zamieszania, nagłaśniając przypadki groszowych emerytur celebrytów i podważając zaufanie do stabilności systemu emerytalnego.

– Każdy dodatkowy rok pracy to ok. 15-proc. wzrost emerytury – podkreśla Łukasz Kozłowski, główny ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polskich. Jak wynika z badania IPiSS, tę korzyść docenia najwięcej, bo 60 proc., osób planujących dłuższą aktywność zawodową. Niewiele mniej, bo 45 proc., Polaków w wieku przedemerytalnym chce też zwiększyć swoje bieżące dochody poprzez połączenie emerytury i pensji.

Czytaj więcej

Wynagrodzenia

Gdzie w Polsce emeryci dostają najwyższe emerytury? Nowe dane wskazują na jeden region

Najwyższe emerytury i renty w Polsce dostają mieszkańcy woj. śląskiego. Ich średnia jest o ponad...

Zdaniem Łukasza Kozłowskiego takie rozwiązanie – dobre dla młodych emerytów – może być pułapką dla osób z niskim świadczeniem. – Dopóki pracujemy, nasza sytuacja materialna może być lepsza, lecz jeśli stracimy pracę albo nie będziemy w stanie dłużej jej wykonywać, będziemy mieli problem – ostrzega ekonomista. Jak podkreśla prof. Marek Góra, trzeba też ludziom przypominać, że przejście na emeryturę często oznacza wyłączenie z istotnej części życia społecznego, a wiele osób po kilku miesiącach cieszenia się życiem emeryta zaczyna tęsknić za pracą – za byciem wśród ludzi. Ten argument podaje jedna trzecia uczestników badania IPiSS, którzy chcą dłużej pracować. Jeszcze więcej tych osób przyznaje, że po prostu lubi swoją pracę.

Pomysł na dłuższy urlop

Z kolei osoby, które planują jak najszybciej zakończyć aktywność zawodową, najczęściej (61 proc.) chcą cieszyć się życiem i spędzać więcej czasu za rodziną (43 proc.). Te argumenty są ważniejsze niż problemy zdrowotne czy plany zajęcia się wnukami (9 proc.).

Czytaj więcej

Budżet i podatki

Ponad 3 tys. zł od każdego pracującego na przywileje emerytalne

Prawie 100 mld zł wydano w zeszłym roku na emerytury i renty z budżetu państwa. Każdy pracujący z...