Zwiększenie liczby instrumentów, w które OFE mogłyby w Polsce inwestować, z jednej strony pozytywnie wpłynęłoby na realizację Planu na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, z drugiej zaś zwiększyłyby bezpieczeństwo przyszłych emerytów - twierdzą eksperci firmy doradczej PwC w raporcie „Miejsce Funduszy Emerytalnych w Planie na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju".

Jak podkreślają autorzy opracowania najbardziej atrakcyjnymi sektorami do inwestowania przez OFE są nieruchomości, infrastruktura i fundusze Venture Capital. Zdaniem autorów raportu PwC z punktu widzenia potencjalnej możliwości włączenia OFE w realizację Planu na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju najbardziej atrakcyjnymi alternatywnymi formami inwestowania w Polsce byłyby: nieruchomości, w tym mieszkania na wynajem, projekty infrastrukturalne oraz fundusze Private Equity, w szczególności fundusze Venture Capital.

- Umożliwienie OFE włączenia się w realizację Planu na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju jest naturalną konsekwencją oparcia realizacji ambitnych projektów inwestycyjnych przewidzianych w Planie o finansowanie ze źródeł krajowych, w tym w szczególności długookresowych oszczędności. Fundusze Emerytalne są w tej chwili najpopularniejszą formą długookresowego oszczędzania w Polsce – mówi prof. Witold Orłowski, główny doradca ekonomiczny PwC.

Pod koniec 2015 r. konta w Otwartych Funduszy Emerytalnych (OFE) posiadało 16,5 mln Polaków i w sumie ich aktywa wynosiły 139,9 mld zł. Oznacza to, iż już po reformie z 2014 stanowią one 8 proc. całkowitych aktywów finansowych gospodarstw domowych wynoszących 1 725 mld zł. Z racji na swój powszechny, stabilny i długookresowy charakter fundusze zgromadzone w OFE stanowią bardzo atrakcyjne i znaczące źródło finansowania dla rozwoju polskiej gospodarki, a w szczególności dla polskich firm. Jak zauważają autorzy na skutek reformy emerytalnej z 2014 r. znacznie skurczyły się alternatywne, bezpieczniejsze instrumenty, w które OFE mogłyby inwestować powierzone im środki. Ich zdaniem zwiększenie wachlarza instrumentów, w które OFE mogłyby inwestować w Polsce, przyczyniłoby się zarówno do wsparcia ambitnych planów rozwojowych kraju, ale także służyłoby dywersyfikacji ryzyka prowadzącej do zwiększenia bezpieczeństwa inwestowanych środków, a więc także bezpieczeństwa przyszłych emerytów. Jest to szczególnie ważne w sytuacji, gdy ponad 80 proc. portfela inwestycyjnego OFE ulokowane jest w akcjach.

Infrastruktura i nieruchomości

Eksperci PwC wskazują, że nieruchomości są najważniejszą z punktu widzenia globalnego alternatywną klasą aktywów. Ich udział w portfelach inwestycyjnych funduszy emerytalnych w Szwajcarii wynosi prawie 17 proc., w Portugalii 14 proc., w Kanadzie 8 proc., a w Niemczech 5 proc. Przy obecnej wielkości aktywów OFE w Polsce zainwestowanie w sektor nieruchomości do 10 proc. ich aktywów wzbogaciłby ten sektor o 14 mld zł na finansowanie projektów. Środki te odpowiadają połowie obecnych nakładów, jakie są rocznie przeznaczane na budownictwo wielorodzinne i komercyjne.

Raport podkreśla, że fundusze emerytalne na świecie ze zwiększoną uwagą rozważają także inwestycje infrastrukturalne. Dzieje się tak z powodu niskiej korelacji produktów infrastrukturalnych z tradycyjnymi klasami aktywów. Długoterminowy horyzont inwestycyjny funduszy emerytalnych, sprawia, że są to najbardziej naturalni inwestorzy projekty infrastrukturalne.

- W swojej dotychczasowej historii OFE dość chętnie wspierały projekty infrastrukturalne, m.in. przez zakup tzw. obligacji autostradowych emitowanych przez BGK. Przy obecnych regulacjach prawnych nie jest to już możliwe. Tymczasem udział OFE w finansowaniu inwestycji infrastrukturalnych bezpośrednio czy pośrednio będzie korzystny dla samych inwestycji. Projekty te bowiem zostaną ocenione na warunkach rynkowych i finansowanie uzyskają tylko te o ekonomicznym uzasadnieniu – zauważa Katarzyna Urbańska, wicedyrektor w dziale prawno-podatkowym PwC.

Dobra alternatywa

PwC zauważa, że w ciągu ostatnich 20 lat fundusze emerytalne dążąc do dywersyfikacji swoich portfeli, zaangażowały się także w inwestycje w fundusze Private Equity, w tym w fundusze Venture Capital. W krajach Europy Środkowej i Wschodniej jeszcze na koniec ubiegłej dekady fundusze emerytalne dostarczały mniej niż 1 proc. kapitału inwestowanego przez fundusze VC, podczas gdy w latach 2011-2014 udział ten wahał się już od 6 proc. do prawie 13 proc.

Jeszcze silniejszy jest związek funduszy emerytalnych z funduszami VC w USA. W 2014 r. fundusze emerytalne dostarczyły tam prawie jedną trzecią kapitału na inwestycje typu Venture Capital.

- W Polsce, przy małej liczbie specjalistów wyspecjalizowanych w zarządzaniu funduszami VC, optymalne byłoby powstanie funduszu pomiędzy OFE a funduszami Venture Capital. Stworzenie takiej instytucji obok wsparcia dla finansowania polskich start-upów mogłoby stanowić doskonałe uzupełnienie obecnych planów finansowania dużych przedsięwzięć innowacyjnych - podkreśla Mateusz Walewski, starszy ekonomista PwC.

- Szacujemy, że OFE mogłyby zainwestować średnie do około 1 proc. swoich aktywów w te środki w krótkim okresie. Obecnie, oznaczałoby to możliwość podwojenia inwestycji typu Venture Capital w Polsce - dodaje ekspert.