Ile stracą OFE po zmianach

W skutek wprowadzonej reformy i zmiany struktury aktywów OFE w 2014 r. fundusze będą musiały oprócz obligacji skarbowych i z gwarancjami Skarbu Paostwa przenieśd także inne aktywa o wartości ok. 8,3 mld zł. Ponadto w związku z mechanizmem zabezpieczającym przyszłych emerytów („suwak") w przyszłym roku do ZUS dodatkowo zostanie przekazanych 4,4 mld zł. Tym samym łącznie w 2014 r. OFE przekaże do ZUS aktywa o łącznej wartości 12,7 mld zł.

Jak wynika z szacunków analityków DM BPS w porównaniu do poprzednich lat w scenariuszu zakładającym, że 50 proc. osób pozostanie w OFE, fundusze zostaną zasilone składkami o łącznej wartości 5,8 mld zł (w 2012 r. było to 8,3 mld zł, a w 2013 r. może być to 10,9 mld zł – silny przyrost wynika z podwyższenia składki przekazywanej do OFE o 0,5 p.p. do 2,8 proc.). W efekcie w przyszłym roku bilans dla OFE w relacjach z ZUS-em będzie ujemny i wyniesie 6,8 mld zł.

Wygląda jednak na to, że analitycy DM BPS niedoszacowali jednak składki, która wpłynęłaby do OFE przy tym założeniu, że 50 proc. osób zdecyduje się w funduszach pozostać. Autorzy wyliczeń uznali bowiem, że od 1 stycznie 2014 w funduszach będzie połowa ubezpieczonych.  Analitycy nie uwzględnili faktu, że przez pierwsze półrocze w OFE będziemy wszyscy tak jak dotychczas. Dopiero po podjęciu decyzji od połowy roku nastąpiłby odpływ ubezpieczonych z OFE. Portal "MojaEmerytura" zmodyfikował te wyliczenia uznając, że po pierwszym półroczu z OFE do ZUS przeniesie się połowa ich członków. Przy takim scenariuszu bilans in minus dla OFE wyniósłby w 2014 roku 3,85 mld zł. To i tak dość optymistyczny wariant.

Analitycy policzyli także jak wyglądałaby sytuacja w przypadku gdyby w OFE zdecydowało się nadal odkładać 15 proc. ich obecnych członków. W tym przypadku bilans na niekorzyść funduszy jest jeszcze większy i wynosi niemal 11 mld zł. Również w tym wypadku analitycy DM BPS popełnili ten sam błąd w szacunkach. Według naszych wyliczeń w przypadku gdyby w OFE zdecydowało się pozostać 15 proc. uczestników to bilans na niekorzyść OFE w przyszłym roku wyniósłby ok 6 mld zł.

Jak pisze dalej DM BPS, w najbliższych latach odprowadzane do OFE składki będą przewyższały „suwak", co częściowo wynika, z tego, że w strukturze społeczeństwa w starszych grupach wiekowych ilość członków OFE jest stosunkowo mała. Zmienić się powinna struktura aktywów OFE. Po wyłączeniu obligacji skarbowych (i papierów z gwarancjami SP) duży udział będą miały akcje, przez co portfele będą podatne na silne wahania.

Ze względu na funkcję, którą OFE powinny spełniać to należy oczekiwać, że docelowo w strukturze ich portfela nastąpią zmiany w kierunku bardziej bezpiecznych aktywów, w tym obligacji nieskarbowych. W krótkim terminie możliwe wydaje się zwiększenie zaangażowania OFE w akcje. Przy obecnej strukturze aktywów OFE do tegorocznego limitu (47,5 proc.) funduszom brakuje blisko 20 mld zł - piszą analitycy.

W 2014 r. limit ten zostanie podwyższony do 50 proc., co oznaczałoby możliwość zwiększenia wartości akcji o kolejne blisko 7,2 mld zł. Taka zmiana mogłaby skutkować hossą na rynku akcji i poprawą wyników funduszy, co mogłoby doprowadzić do tego, że więcej osób zadeklaruje pozostanie w OFE. Po zwiększeniu w przyszłym roku limitu inwestycyjnego OFE w akcje (do 50 proc.), fundusze nie będą mogły przekazać 51,5 proc. bez naruszenia części akcyjnej. W takiej sytuacji OFE będą zmuszone do wyprzedaży części akcji, aby dobić do 51,5 proc. (ewentualnie być może mógłby to przejąć Fundusz Rezerw Demograficznych). Obszarem niepewności pozostaje kwestia ewentualnych limitów inwestycyjnych w poszczególne klasy aktywów, który może wymusić wyprzedaż pewnej grupy aktywów. Szczególnie na to wydają się być narażone akcje.

Przenoszenie aktywów do ZUS

Reforma OFE powoduje, że 51,5 proc. aktywów zgromadzonych w OFE zostanie przeniesionych do ZUS (tyle stanowiły obligacje skarbowe i inne papiery gwarantowane przez Skarb Paostwa na koniec 2012 r.). Jednak struktura aktywów OFE zmieniła się w ciągu ostatnich miesięcy w kierunku zwiększenia udziału akcji. Skutkuje to tym, że udział papierów, które mają zostad przeniesiony do ZUS zmniejszył się do 48,7 proc. Jak piszą analitycy BPS, powstała „luka" w wysokości ok. 8,3 mld zł będzie musiała zostad pokryta innymi aktywami.

- Jeśli założymy, że akcji nie można oddać, to tak naprawdę, aby uzupełnić to, co brakuje do poziomu 51,5 proc., trzeba ruszyć depozyty i obligacje korporacyjne. W przypadku niektórych OFE są jeszcze fundusze nieruchomości, ale to jakaś znikoma część aktywów – tłumaczy Grzegorz Jałtuszyk, dyrektor Departamentu Zarządzania Aktywami w PTE Warta.

Zakładając, że wartośd akcji pozostanie bez zmian to ich udział w strukturze portfela OFE po przeniesieniu aktywów do ZUS wzrośnie z obecnych 40,5 proc.  do 83,7 proc. - wyliczają analitycy BPS. Istnieje teoretyczna przestrzeo do zwiększenia akcyjnej części w tym roku do 47,5 proc. (limit), co oznacza, że wartośd akcji w portfelu OFE może wzrosnąd nawet o blisko 20 mld zł.

„Suwak" czyli stopniowe przekazywanie środków z OFE do ZUS

BPS w bazowym scenariuszu zakładającym, że połowa osób pozostanie w OFE wartość „suwaka" w 2014 r. wyniesie 4,4 mld zł i będzie ona podwyższona w porównaniu do kolejnych lat ze względu na przekazanie składek ok. 2 mln osób, z czego dla osób przechodzących w 2015 r. na emeryturę 90 proc. wartości aktywów im przypisanych w OFE i stopniowo mniej o 10 pp. dla osób młodszych.