Bismarck emeryturą uderzył w komunizm

Politykę społeczną zainicjował kanclerz Otto von Bismarck - mówi "Rz" Piotr Makarzec, prawnik, historyk ubezpieczeń społecznych

Publikacja: 27.06.2013 03:07

Piotr Makarzec

Piotr Makarzec

Foto: archiwum prywatne

Rz: Polski rząd zmienia system ubezpieczeń społecznych. Kto wymyślił państwowe emerytury?

Piotr Makarzec:

Politykę społeczną zainicjował kanclerz Otto von Bismarck, który chciał w ten sposób przeciwdziałać rozrastającym się wpływom socjalistów wśród niemieckich robotników. System gwarantujący świadczenia miał odciągnąć ludzi od ruchów komunizujących. Chcąc zyskać poparcie rozrastającej się w czasach rewolucji przemysłowej grupy robotników, wprowadził ubezpieczenia mające wspierać ich i ich rodziny w przypadkach, kiedy pozostawali bez środków do życia. Nakłonił więc cesarza Wilhelma I do wygłoszenia w 1881 roku orędzia zapowiadającego wprowadzenie ubezpieczeń. Datę tego przemówienia możemy uznać za moment rozpoczęcia zaangażowania państwa w politykę społeczną. Pierwsze ustawy wprowadzono w latach 80 XIX wieku: o świadczeniach na wypadek choroby, dotyczącą wypadków przy pracy oraz najbardziej doniosłą – o ubezpieczeniach emerytalnych.

Jak to wyglądało w Polsce?

Pierwsze ustawy ubezpieczeniowe to rok 1816, jeszcze w Królestwie Polskim, dotyczyły one urzędników. W Polsce niepodległej w roku 1919 wydano dekret, a później uchwalono ustawę o zasiłku chorobowym. Powszechnie się uważa, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych to instytucja komunistyczna, co jest nieprawdą, bo ZUS powstał w 1935 roku.

Ale wcześniej ludzie jakoś radzili sobie w ogóle bez emerytur...

To było w czasach, gdy większość ludzi żyła na wsi, rodziny wielopokoleniowe prowadziły razem gospodarstwo, wzajemnie się wspierając. Od XIX wieku tego rodzaju związki rodzinne rozpadały się, rodzice zostawali na roli, a młodzi przenosili się do miast. Wtedy pojawiła się konieczność wprowadzenia ubezpieczeń społecznych. Początkowo wprowadzono system repartycyjny (w którym emerytury pochodzą ze składek pracujących) – mógł on funkcjonować, bo było wiele rodzin wielodzietnych. Z końcem XX wieku okazało się, że ludzie mają coraz mniej dzieci, a więc zaczyna brakować pieniędzy na wypłaty. Zaczęto odchodzić od tego systemu na rzecz takiego, w którym każdy sam odkłada na swoją emeryturę. W Polsce zmianę przeprowadzono w 1998 roku – wprowadzenie II i III filaru było odejściem od systemu repartycyjnego w kierunku systemu repartycyjno-kapitałowego.

Rz: Polski rząd zmienia system ubezpieczeń społecznych. Kto wymyślił państwowe emerytury?

Piotr Makarzec:

Pozostało 95% artykułu
Emerytura
Wypłata pieniędzy z PPK po 2 latach oszczędzania. Ile zwrotu dostaniemy
Materiał Promocyjny
Podróżuj ekologicznie! Program Fundusze Europejskie dla zrównoważonej mobilności
Emerytura
Autozapis PPK 2023. Rezygnacja to dobry pomysł? Eksperci odpowiadają
Emerytura
Emeryci ograniczają wydatki. Mają jednak problemy z długami
Emerytura
Emeryci zadłużeni średnio na 12,5 tys. zł. Jak poprawić portfel seniora
Materiał Promocyjny
„Skoro wiemy, że damy radę, to zróbmy to”. Oto ludzie, którzy tworzą Izerę
Emerytura
Polacy łatwo sprawdzą ile mają pieniędzy na emeryturę. Jest projekt ustawy
Emerytura
Polacy sprawdzają, ile mają pieniędzy w PPK. Nawet ci, co nie mają