Bismarck emeryturą uderzył w komunizm

Politykę społeczną zainicjował kanclerz Otto von Bismarck - mówi "Rz" Piotr Makarzec, prawnik, historyk ubezpieczeń społecznych

Publikacja: 27.06.2013 03:07

Piotr Makarzec

Piotr Makarzec

Foto: archiwum prywatne

Rz: Polski rząd zmienia system ubezpieczeń społecznych. Kto wymyślił państwowe emerytury?

Piotr Makarzec:

Politykę społeczną zainicjował kanclerz Otto von Bismarck, który chciał w ten sposób przeciwdziałać rozrastającym się wpływom socjalistów wśród niemieckich robotników. System gwarantujący świadczenia miał odciągnąć ludzi od ruchów komunizujących. Chcąc zyskać poparcie rozrastającej się w czasach rewolucji przemysłowej grupy robotników, wprowadził ubezpieczenia mające wspierać ich i ich rodziny w przypadkach, kiedy pozostawali bez środków do życia. Nakłonił więc cesarza Wilhelma I do wygłoszenia w 1881 roku orędzia zapowiadającego wprowadzenie ubezpieczeń. Datę tego przemówienia możemy uznać za moment rozpoczęcia zaangażowania państwa w politykę społeczną. Pierwsze ustawy wprowadzono w latach 80 XIX wieku: o świadczeniach na wypadek choroby, dotyczącą wypadków przy pracy oraz najbardziej doniosłą – o ubezpieczeniach emerytalnych.

Jak to wyglądało w Polsce?

Pierwsze ustawy ubezpieczeniowe to rok 1816, jeszcze w Królestwie Polskim, dotyczyły one urzędników. W Polsce niepodległej w roku 1919 wydano dekret, a później uchwalono ustawę o zasiłku chorobowym. Powszechnie się uważa, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych to instytucja komunistyczna, co jest nieprawdą, bo ZUS powstał w 1935 roku.

Ale wcześniej ludzie jakoś radzili sobie w ogóle bez emerytur...

To było w czasach, gdy większość ludzi żyła na wsi, rodziny wielopokoleniowe prowadziły razem gospodarstwo, wzajemnie się wspierając. Od XIX wieku tego rodzaju związki rodzinne rozpadały się, rodzice zostawali na roli, a młodzi przenosili się do miast. Wtedy pojawiła się konieczność wprowadzenia ubezpieczeń społecznych. Początkowo wprowadzono system repartycyjny (w którym emerytury pochodzą ze składek pracujących) – mógł on funkcjonować, bo było wiele rodzin wielodzietnych. Z końcem XX wieku okazało się, że ludzie mają coraz mniej dzieci, a więc zaczyna brakować pieniędzy na wypłaty. Zaczęto odchodzić od tego systemu na rzecz takiego, w którym każdy sam odkłada na swoją emeryturę. W Polsce zmianę przeprowadzono w 1998 roku – wprowadzenie II i III filaru było odejściem od systemu repartycyjnego w kierunku systemu repartycyjno-kapitałowego.

Rz: Polski rząd zmienia system ubezpieczeń społecznych. Kto wymyślił państwowe emerytury?

Piotr Makarzec:

Pozostało 95% artykułu
Emerytura
Emerytura z giełdy to nie tylko hasło
Emerytura
Europejska emerytura – jakie korzyści widzą Polacy w OIPE
Emerytura
Europejska emerytura dla polskich seniorów. Czym jest OIPE i jak oszczędzać w euro?
Emerytura
Polski system emerytalny z oceną dostateczną. Spadek w rankingu
Materiał Promocyjny
Przewaga technologii sprawdza się na drodze
Emerytura
Ile wynosi średnia emerytura w Niemczech? Nasi sąsiedzi podnoszą wiek emerytalny
Walka o Klimat
„Rzeczpospolita” nagrodziła zasłużonych dla środowiska