Kto i kiedy dostanie emeryturę pomostową, świadczenie kompensacyjne i przedemerytalne

Planowane przez rząd podnoszenie wieku emerytalnego utrudni wielu osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 r. dotrwanie na etacie do momentu, gdy będą mogły złożyć wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o przyznanie emerytury. W przepisach ciągle jest wiele możliwości uzyskania wcześniejszego świadczenia, które może pomóc im przetrwać do późniejszej emerytury.

Pomostówki

Zgodnie z ustawą z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych pracownicy, którzy przed 1 stycznia 1999 r. wykonywali prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, mogą się starać o przyznanie okresowej emerytury pomostowej – kobiety po osiągnięciu 55 lat, a mężczyźni – 60.

Warunkiem jest jednak wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze także po 31 grudnia 2008 r. Nowe przepisy znacznie jednak ograniczyły listę zawodów uprawniających do tego świadczenia. Wykaz  64 prac stanowi załącznik do ustawy. Przywileje zachowali m.in. hutnicy czy maszyniści i kierowcy pojazdów w transporcie publicznym.

Warunkiem przyznania świadczenia jest opłacanie specjalnej składki od pensji takiego pracownika na Fundusz Emerytur Pomostowych. Nie gwarantuje to jednak przyznania takiej emerytury.

Świadczenia  kompensacyjne

Nauczyciele, którzy wypracowali co najmniej 30-letni staż przy tablicy, mogą starać się o przyznanie specjalnego świadczenia w wieku 55 lat bez względu na płeć. W myśl ustawy z 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych takie zasady będą jednak obowiązywały tylko do końca 2014 r.

Później przepisy przewidują podnoszenie wieku uprawniającego do tego świadczenia i różnicowanie go ze względu na płeć nauczyciela. W latach 2031 – 2032 prawo do niego będą miały kobiety w wieku 59 lat i 64-letni mężczyźni.

Świadczenie  przedemerytalne

W myśl ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych może starać się o nie pracownik, który po co najmniej sześciu miesiącach zatrudnienia został zwolniony z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, lub osoba prowadząca działalność gospodarczą przez co najmniej 24 miesiące, która musiała ogłosić jej upadłość.

Potrzebne jest jeszcze ukończenie co najmniej 55 lat – kobieta, oraz 60 lat – mężczyzna, oraz okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn. Tylko w przypadku likwidacji firmy pracodawcy czy ogłoszenia upadłości przez osobę prowadzącą działalność gospodarczą przepisy wymagają krótszego stażu pracy w wymiarze 20 i 25 lat w zależności od płci.

O rok wyższy jest jednak wtedy wiek uprawniający do przejścia na to świadczenie. Bez względu na wiek to świadczenie może otrzymać osoba, której okres uprawniający do emerytury wynosi co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn. Po utracie zajęcia trzeba w ciągu 30 dni zarejestrować się w urzędzie pracy i przez następne sześć miesięcy pobierać zasiłek dla bezrobotnych.

Dopiero wtedy, w ciągu 30 dni, trzeba złożyć wniosek do ZUS o przyznanie tego świadczenia.

Renta

W myśl art. 57 i następnych ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do tego świadczenia ma osoba, która stała się niezdolna do pracy w czasie ubezpieczenia i ma odpowiedni staż pracy.

W przypadku osób powyżej 30. roku życia wynosi on co najmniej pięć lat i musi przypadać w okresie ostatniego dziesięciolecia przed złożeniem wniosku do ZUS.

Tego wymogu nie stosuje się do osób, które udowodniły 25 lat okresów składkowych dla kobiet i 30 lat dla mężczyzn oraz są całkowicie niezdolne do pracy, a także gdy niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy. Co ważne, to świadczenie nadal jest obliczane na starych zasadach, czyli z wykorzystaniem kwoty bazowej i procentowego przelicznika za każdy rok okresów składkowych i nieskładkowych.