UOKiK podpowiada konsumentom w sprawie IKE

Co należy wiedzieć przed zawarciem umowy o prowadzenie indywidualnego konta emerytalnego - porady Urzędu ochrony Konkurencji i Konsumentów

Publikacja: 02.02.2012 11:37

Małgorzata Krasnodębska-Tomkiel, prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Małgorzata Krasnodębska-Tomkiel, prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Foto: Fotorzepa, Jerzy Dudek

Indywidualne konto emerytalne (IKE) służy przede wszystkim oszczędzaniu na przyszłą emeryturę. Jest to produkt dobrowolny, długoterminowy, który może przynosić korzyści finansowe w dłuższej perspektywie. W przypadku oszczędzania krótkoterminowego może okazać się nieopłacalny.

Oszczędzanie na IKE obwarowane jest pewnymi ograniczeniami, które mają zagwarantować, że konsument przeznaczy zgromadzone na nim środki na emeryturę i nie wypłaci ich wcześniej w innym celu.

Dochody z indywidualnego konta emerytalnego są wolne od podatku dochodowego oraz od podatku od spadków i darowizn – pod warunkiem, że konsument oszczędza tylko na jednym IKE oraz dochowa określonego ustawowo terminu, po którym może wypłacić środki zgromadzone na IKE.

Termin, o którym mowa to:

 

Wcześniejsza wypłata środków z IKE wiąże się z koniecznością uiszczenia podatku.

Wypłata środków z zachowaniem zwolnień podatkowych może nastąpić również w przypadku śmierci konsumenta – na rzecz wskazanej przez niego w umowie osoby uprawnionej.

Wpłaty dokonywane na IKE w 2012 roku nie mogą przekroczyć kwoty 10 578 zł (obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wysokości kwoty wpłat na indywidualne konto emerytalne w roku 2012).

Indywidualne konta emerytalne prowadzą:

 

W zależności od tego, którą z tych instytucji konsument wybierze, umowa o prowadzenie IKE będzie miała odpowiedni charakter:

 

Podstawowe zasady prowadzenia IKE będą określone w:

 

Pomimo że wymienione powyżej dokumenty nie są łatwą lekturą i często nie zachęcają do wnikliwej analizy ich treści, należy koniecznie się z nimi zapoznać. W końcu to one decydują o tym, jakie będą uprawnienia i obowiązki konsumenta wynikające z zawartej umowy. W razie istnienia jakichkolwiek wątpliwości należy zwrócić się do instytucji finansowej z prośbą o ich wyjaśnienie.

Przed podpisaniem umowy IKE instytucja finansowa poprosi konsumenta o złożenie oświadczenia wskazującego, że:

 

Przed złożeniem oświadczenia instytucja finansowa jest obowiązana pouczyć konsumenta o:

Powyższe pouczenia i oświadczenia mają zapobiegać nadużyciom związanym z korzystaniem przez konsumentów ze zwolnień podatkowych.

 

Co powinna zawierać umowa o prowadzenie IKE?

Niezależnie od rodzaju wybranego przez konsumenta indywidualnego konta emerytalnego każda umowa o prowadzenie IKE powinna być zawarta w formie pisemnej i określać w szczególności:

 

W przypadku umowy zawieranej z zakładem ubezpieczeń umowa o prowadzenie IKE zawierać będzie ponadto:

 

Na co należy zwracać uwagę czytając warunki umowy?

Zanim konsument podpisze umowę o prowadzenie IKE powinien zapoznać się z podstawowymi zasadami, zawartymi w ustawie o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego. Szczególną uwagę należy zwrócić na opisane poniżej kwestie.

 

Wypłata środków z IKE

Konsument powinien sprawdzić, czy umowa prawidłowo określa przesłanki i termin dokonania wypłaty środków z IKE.

Przesłanki wypłaty to osiągnięcie przez konsumenta wieku 60 lat lub nabycie uprawnień emerytalnych i ukończenie 55 roku życia oraz spełnienie warunku:

Termin wypłaty nie

powinien być

dłuższy niż 14 dni

od zaistnienia przesłanek wypłaty oraz przedłożenia przez konsumenta stosownych dokumentów.

Dokumenty, których może wymagać od konsumenta instytucja finansowa w związku z wypłatą, również nie mogą być przez nią określone dowolnie. Przedsiębiorca może żądać wyłącznie:

 

Zwrot i częściowy zwrot środków zgromadzonych na IKE

Konsument w każdej chwili może wycofać pieniądze zgromadzone na IKE, nawet pomimo niespełnienia określonych przez prawo warunków. Taka operacja to tzw. zwrot. Jednakże decydując się na zwrot środków z IKE, konsument musi się liczyć z koniecznością zapłacenia podatku. Oszczędzający nie musi jednak zwracać całości środków znajdujących się na IKE. Może zdecydować się na zwrot tylko części środków (tzw. częściowy zwrot) i zachować zwolnienia podatkowe w stosunku do środków pozostających na IKE.

Konsument powinien mieć świadomość możliwości częściowego zwrotu i ustalić, że umowa o prowadzenie IKE umożliwia dokonanie częściowego zwrotu środków z IKE.

 

Przekroczenie limitu wpłat na IKE

Limit wpłat na IKE (maksymalna kwota, którą konsument może wpłacić na IKE w danym roku) jest corocznie określany w obwieszczeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej. Może się zdarzyć, że wpłaty dokonywane przez konsumenta na IKE przekroczą ustaloną kwotę. Środki stanowiące nadwyżkę nie będą mogły wówczas zasilić IKE i będą wymagały 5 ze strony instytucji finansowej odpowiedniego zadysponowania (np. zainwestowania, przelania na inne konto, zwrotu konsumentowi).

Dlatego podpisując umowę o prowadzenie IKE, warto zwrócić uwagę, jak są w niej określone zasady dysponowania środkami wpłaconymi na IKE ponad wyznaczony limit. Konsument powinien w szczególności sprawdzić, czy instytucja finansowa zadysponuje nimi w sposób dla niego korzystny. Przykładowo, warto ustalić, czy nadwyżka środków będzie inwestowana i w jaki sposób, czy też zostanie umieszczona na nieoprocentowanym rachunku bankowym lub czy podlega zwrotowi i na jakich zasadach.

 

Opłata likwidacyjna

Istotne z punktu widzenia konsumenta są również postanowienia umowy, które dotyczą tzw. opłaty likwidacyjnej. Umowa o prowadzenie IKE może bowiem zastrzegać, że dokonanie wypłaty, wypłaty transferowej lub zwrotu w terminie do 12 miesięcy od jej zawarcia będzie pociągało ze sobą dodatkową opłatę na rzecz instytucji finansowej.

Ponieważ instytucje finansowe przeważnie korzystają z opisanej możliwości pobrania dodatkowej opłaty, warto sprawdzić jej wysokość, a także, czy termin, w którym mogą tego dokonać, nie jest dłuższy niż 12 miesięcy od zawarcia umowy. Prawo nie określa górnej granicy opłaty likwidacyjnej w związku z tym może być ona ustalona przez instytucję finansową na dowolnym poziomie. Zdarza się, że niektóre instytucje pobierają ją w wysokości nawet 50 proc. dokonanej wypłaty, czy zwrotu.

 

Do kogo po pomoc?

W przypadku wątpliwości powstałych w związku z realizacją umowy o IKE, konsument może zwrócić się o pomoc do:

 

Wykaz najważniejszych aktów prawnych związanych z IKE:

2. Ustawa z 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 roku, Nr 72, poz. 665 ze zm.)

3. Ustawa z 27 maja 2004 roku o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. Nr 146, poz. 1546 ze zm.)

4. Ustawa z 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2010 roku Nr 211, poz. 1384 ze zm.),

5. Ustawa z 28 sierpnia 1997 roku o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. z 2010 roku, Nr 34, poz. 189 ze zm.)

6. Ustawa z 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2010 roku, Nr 11 poz. 66 ze zm.)

7. Ustawa z 20 kwietnia 2004 roku o pracowniczych programach emerytalnych (Dz. U. , Nr 116, poz. 1207 ze zm.)

8. Obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 9 grudnia 2011 roku w sprawie wysokości kwoty wpłat na indywidualne konto emerytalne w roku 2012 (M.P. Nr 113, poz. 1149)

9. Ustawa z 23 kwietnia 1964 roku kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 roku, Nr 16, poz. 93 ze zm.), księga III, tytuł XXVII.

Indywidualne konto emerytalne (IKE) służy przede wszystkim oszczędzaniu na przyszłą emeryturę. Jest to produkt dobrowolny, długoterminowy, który może przynosić korzyści finansowe w dłuższej perspektywie. W przypadku oszczędzania krótkoterminowego może okazać się nieopłacalny.

Oszczędzanie na IKE obwarowane jest pewnymi ograniczeniami, które mają zagwarantować, że konsument przeznaczy zgromadzone na nim środki na emeryturę i nie wypłaci ich wcześniej w innym celu.

Pozostało 94% artykułu
Materiał Partnera
Zainwestuj w przyszłość – bez podatku
Materiał Partnera
Tak możesz zadbać o swoją przyszłość
Emerytura
Wypłata pieniędzy z PPK po 2 latach oszczędzania. Ile zwrotu dostaniemy
Emerytura
Autozapis PPK 2023. Rezygnacja to dobry pomysł? Eksperci odpowiadają
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Emerytura
Emeryci ograniczają wydatki. Mają jednak problemy z długami