Leksykon PPE

PRACOWNICZY PROGRAM EMERYTALNY (PPE) – system zorganizowanego, grupowego, systematycznego gromadzenia środków na okres emerytalny. Obok OFE to najstarszy segment krajowego rynku emerytalnego. PPE zostały uregulowane już na etapie reformy emerytalnej z 1999 r.

TWORZENIE PRACOWNICZEGO PROGRAMU EMERYTALNEGO – PPE tworzony jest przez pracodawcę dla zatrudnianych przez niego pracowników. Zarówno pracodawca nie ma obowiązku tworzenia PPE w swoim zakładzie pracy, jak i pracownik nie ma obowiązku uczestnictwa w programie. PPE jest tylko umową określającą wzajemne zobowiązania pracodawcy i pracowników w związku z prowadzeniem przez pracodawcę programu.

UCZESTNICTWO W PRACOWNICZYM PROGRAMIE EMERYTALNYM – Prawo do uczestnictwa w PPE przysługuje wszystkim pracownikom zatrudnionym u danego pracodawcy nie krócej niż 3 miesiące, pod warunkiem że umowa zakładowa nie przewiduje innego okresu zatrudnienia.

LICZBA PRACOWNICZYCH PROGRAMÓW EMERYTALNYCH – Pracodawca może prowadzić tylko jeden PPE, ale pracownik, jeżeli jest zatrudniony w kilku miejscach pracy, może przynależeć do wielu PPE organizowanych przez te zakłady.

FORMY PRACOWNICZYCH PROGRAMÓW EMERYTALNYCH – PPE może mieć formę:

NADZÓR NAD PRACOWNICZYMI PROGRAMAMI EMERYTALNYMI – PPE podlegają rejestracji i nadzorowi sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Finansowego.

PRACOWNICZY PROGRAM EMERYTALNY W FUNDUSZU INWESTYCYJNYM – to program o charakterze czysto inwestycyjnym. Jego podstawą jest umowa o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego. PPE w tej formie opiera się na idei zbiorowego gromadzenia i inwestowania środków. Uczestnik może wybrać dla siebie strategię inwestycyjną poprzez wybór jednego z kilku funduszy lub subfunduszy inwestycyjnych. Pracownicy mają również możliwość rozdysponowania składki między fundusze lub subfundusze o różnym stopniu ryzyka. Oznacza to, że w trakcie programu pracownik może dokonywać konwersji – przenosić środki między funduszami.

W ramach tego programu pracodawca zawiera umowę z funduszem lub grupą funduszy zarządzanych przez jedno towarzystwo funduszy inwestycyjnych. Muszą to być fundusze otwarte lub specjalistyczne otwarte. Bardzo często są to fundusze z wydzielonymi subfunduszami.

PRACOWNICZY PROGRAM EMERYTALNY W TOWARZYSTWIE UBEZPIECZENIOWYM – to program łączący ochronę ubezpieczeniową z gromadzeniem i inwestowaniem środków w specyficznym funduszu kapitałowym. Jego podstawą jest umowa grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Z jednej strony pracownicy są chronieni przed skutkami utraty zdolności do pracy lub przedwczesnej śmierci (ryzyko inwalidztwa i ryzyko niedożycia wieku emerytalnego). Z drugiej strony pracownicy gromadzą i pomnażają środki w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym, którego istota funkcjonowania jest taka sama jak w przypadku funduszu inwestycyjnego.

W ramach tego programu emerytalnego składka podstawowa dzielona jest między ubezpieczeniowy fundusz kapitałowy (co najmniej 85% składki) i pokrycie kosztów ochrony ubezpieczeniowej (co najmniej 1% składki). Dzięki temu pracownik gromadzi środki na okres emerytalny i jednocześnie ma zapewnioną wypłatę świadczeń określonej wysokości w przypadku zajścia takich zdarzeń jak: śmierć, następstwa nieszczęśliwych wypadków, choroba itp.

PRACOWNICZY FUNDUSZ EMERYTALNY (PFE) – osoba prawna, której wyłącznym przedmiotem działalności jest gromadzenie środków pieniężnych i ich lokowanie z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego. PFE są jedną z form pracowniczych programów emerytalnych (PPE), które są dodatkową i dobrowolną formą zabezpieczenia emerytalnego.

PFE jest tworzony, zarządzany i reprezentowany w stosunkach z podmiotami trzecimi przez pracownicze towarzystwo emerytalne, będące jednocześnie organem funduszu.

AKTYWA PRACOWNICZEGO FUNDUSZU EMERYTALNEGO – aktywa PFE stanowią składki jego członków wpłacane do funduszu, wpływy z przeniesienia środków z innego funduszu, a także nabyte za nie prawa i pożytki z tych praw.

CEL INWESTYCYJNY PRACOWNICZEGO FUNDUSZU EMERYTALNEGO – celem inwestycyjnym PFE jest osiąganie maksymalnego stopnia bezpieczeństwa i rentowności dokonywanych lokat.

OGRANICZENIA INWESTYCYJNE OBOWIĄZUJĄCE PRACOWNICZE FUNDUSZE EMERYTALNE – aby ograniczyć ryzyko inwestycyjne, PFE obowiązują dość restrykcyjne ograniczenia swobody lokacyjnej. Ustawodawca enumeratywnie wskazał instrumenty finansowe, w które mogą inwestować PFE oraz limity dotyczące wielkości inwestycji w poszczególne lokaty. Są one wyrażone procentowo w stosunku do wielkości aktywów danego funduszu, a dotyczą prawie wszystkich instrumentów finansowych. Wyjątkowo limitów lokacyjnych nie stosuje się do lokat w papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa i Narodowy Bank Polski. Ponadto aktywa PFE nie mogą być lokowane w: akcjach lub innych papierach wartościowych emitowanych przez pracownicze towarzystwo emerytalne zarządzające danym funduszem.

NADZÓR NAD PRACOWNICZYMI FUNDUSZAMI EMERYTALNYMI – PFE podlegają rejestracji i nadzorowi sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Finansowego.

SKŁADKA NA PRACOWNICZY PROGRAM EMERYTALNY – dzieli się na składkę podstawową i składkę dodatkową. Obie składki nalicza i odprowadza pracodawca. Składkę podstawową opłaca pracodawca, składkę dodatkową uczestnik programu, czyli pracownik.

SKŁADKA PODSTAWOWA NA PRACOWNICZY PROGRAM EMERYTALNY – finansowana jest przez pracodawcę. Kwota wpłacanej składki podstawowej nie może przekroczyć 7% wynagrodzenia uczestnika. Pracodawca jest obowiązany do terminowego i prawidłowego naliczania i odprowadzania składek podstawowych.

WYSOKOŚĆ SKŁADKI PODSTAWOWEJ NA PRACOWNICZY PROGRAM EMERYTALNY – wysokość składki podstawowej na PPE ustala się:

Ostateczna wielkość składki podstawowej jest określana w zakładowej umowie emerytalnej.

SKŁADKA DODATKOWA NA PRACOWNICZY PROGRAM EMERYTALNY – finansowana jest przez pracownika, który określa jej wysokość w deklaracji uczestnictwa w PPE. Składki dodatkowe są potrącane z opodatkowanego wynagrodzenia uczestnika, jakie otrzymuje on u pracodawcy prowadzącego PPE. Pracodawca jest obowiązany do terminowego i prawidłowego naliczania, potrącania i odprowadzania składek dodatkowych.

DOBROWOLNOŚĆ SKŁADKI DODATKOWEJ NA PRACOWNICZY PROGRAM EMERYTALNY – składka dodatkowa na PPE ma charakter dobrowolny, co oznacza, że partnerzy socjalni (pracodawca oraz reprezentacja pracowników) nie mogą zobowiązać uczestnika programu do jej finansowania.

LIMIT WPŁAT NA PRACOWNICZY PROGRAM EMERYTALNY – suma składek dodatkowych wniesionych przez uczestnika do jednego PPE w ciągu roku kalendarzowego nie może przekroczyć kwoty odpowiadającej czteroipółkrotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok. W 2018 r. limit ten wynosi 19 993,50 zł.

WYPŁATA ŚRODKÓW ZGROMADZONYCH W PRACOWNICZYM PROGRAMIE EMERYTALNYM – wypłata gotówkowa lub przelew środków zgromadzonych w ramach PPE po spełnieniu warunków określonych w ustawie.

Wypłata środków zgromadzonych w PPE następuje w czterech przypadkach:

Wobec opodatkowania składek wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych są wypłaty środków z PPE na rzecz uczestnika lub osób uprawnionych do tych środków po śmierci uczestnika, a także wypłaty transferowe środków zgromadzonych w ramach PPE do innego PPE lub na indywidualne konto emerytalne (IKE).

Środki z PPE są również wolne od podatku dochodowego od zysków kapitałowych oraz od podatku od spadków i darowizn.

FORMA WYPŁATY ŚRODKÓW Z PRACOWNICZEGO PROGRAMU EMERYTALNEGO – wypłata środków może być, w zależności od wniosku uczestnika albo osoby uprawnionej, dokonywana jednorazowo albo ratalnie. Wypłata (jednorazowa lub pierwsza z wypłat ratalnych) jest dokonywana w terminie nie dłuższym niż miesiąc od dnia złożenia wniosku.

ZWROT ŚRODKÓW ZGROMADZONYCH W PRACOWNICZYM PROGRAMIE EMERYTALNYM – wycofanie środków zgromadzonych w ramach PPE przed osiągnięciem wieku emerytalnego.