Zniesienie limitu składek na ZUS narusza zasadę solidaryzmu społecznego

Publikacja: 22.01.2018 22:18

Zniesienie limitu składek na ZUS narusza zasadę solidaryzmu społecznego

Foto: pieniadze.rp.pl

Wyjątkowo szybkie przyjęcie projektu ustawy znoszącej górny limit składek na ZUS przez Komitet Stały Rady Ministrów wywołało poważny spór między stroną rządową a związkami zawodowymi i pracodawcami.

Podstawowym zarzutem zgłaszanym przez partnerów społecznych było naruszenie zasad procedowania przez stronę rządową projektu ustawy. Ostatecznie ustawa o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw została uchwalona przez Sejm i przekazana Prezydentowi do podpisu 15 grudnia 2017 r.

Już 4 stycznia 2018 r. Prezydent RP skierował niniejszą ustawę do Trybunału Konstytucyjnego uznając, że przebieg prac legislacyjnych w zakresie trybu zaopiniowania projektu ustawy przez Radę Dialogu Społecznego, związki zawodowe oraz organizacje pracodawców wzbudza zastrzeżenia. Tymczasem ważniejszym problemem jest fakt, że zniesienie górnego limitu składek na ZUS, stanowi zagrożenie dla wielu obszarów powiązanych z systemem emerytalnym.

Zgodnie z art. 19 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (we wciąż jeszcze obowiązującym brzmieniu) roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, w danym roku kalendarzowym, nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej.

Rozwiązanie to wynika z samej natury ubezpieczeń społecznych. Celem świadczeń emerytalno rentowych jest zapewnienie ubezpieczonym dochodów w przypadku utraty przez nich zdolności do wykonywania pracy i zarabiania na własne utrzymanie. Świadczenia te mają przede wszystkim chronić ubezpieczonych przed ubóstwem wynikającym z zaawansowanego wieku lub złego stanu zdrowia.

System ubezpieczeń społecznych ma zapewniać zaspokajanie tylko podstawowych potrzeb świadczeniobiorcom (przez wypłatę emerytur i rent). Natomiast utrzymywanie wysokiego standardu życia w okresie emerytalnym powinno zależeć od indywidualnej przezorności osób, które mają takie chęci i możliwości finansowe.

Dlatego zniesienie górnego limitu składek na ZUS jest sprzeczne z zasadą solidaryzmu społecznego, która promuje tworzenie sprawiedliwych struktur społecznych. Tymczasem zniesienie górnego limitu składek na ZUS spowoduje w perspektywie długofalowej problem dużego rozwarstwiania wysokości świadczeń emerytalnych. Pracownicy o niskich dochodach będą otrzymywać niskie emerytury, natomiast osoby posiadające wysokie kwalifikacje i cieszące się dużymi zarobkami będą w przyszłości pobierać wysokie świadczenia emerytalne.

Efekt ten będzie wzmacniany przez zastosowanie w obecnym systemie emerytalnym formuły zdefiniowanej składki (defined contribution). Świadczenie emerytalne ubezpieczonych urodzonych po 1968 r. jest obliczane na podstawie ilorazu sumy wpłaconych i zwaloryzowanych składek i średniego dalszego trwania życia w momencie przejścia na emeryturę. Im większa liczba i wysokość składek oraz im późniejszy moment przejścia na emeryturę tym wyższe świadczenie emerytalne.

Rezultat ten będzie jeszcze dodatkowo potęgowany przez funkcjonowanie instytucji subkonta ZUS. Zastosowany tam poziom waloryzacji ewidencjonowanych środków jest równy średniorocznej dynamice wartości PKB w cenach bieżących za okres ostatnich 5 lat poprzedzających termin waloryzacji. Tak szybkiemu przyrostowi środków zewidencjonowanych na subkoncie ZUS nie jest łatwo dorównać nawet inwestując środki na rynkach finansowych. Co więcej, zgodnie z art. 40c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w wyniku przeprowadzonej waloryzacji stan subkonta nie może ulec obniżeniu. Ustawodawca wyeliminował więc możliwość ponoszenia nominalnych strat.

Zniesienie limitu składek na ZUS, obowiązywanie formuły zdefiniowanej składki, wysoka waloryzacja oraz objęcie wspólnością majątkową środków zewidencjonowanych na subkoncie ZUS, będzie prowadzić do powstania nadmiernej rozpiętości poziomu przyznawanych świadczeń.

W ten sposób system ubezpieczeń społecznych może stać się instrumentem pogłębiającym rozwarstwienie społeczne i generującym poważne napięcia polityczne, ekonomiczne i społeczne w przyszłości. Paradoksalnie powstanie społecznego ubezpieczenia emerytalnego w 1889 r. miało łagodzić właśnie te problemy.

Wyjątkowo szybkie przyjęcie projektu ustawy znoszącej górny limit składek na ZUS przez Komitet Stały Rady Ministrów wywołało poważny spór między stroną rządową a związkami zawodowymi i pracodawcami.

Podstawowym zarzutem zgłaszanym przez partnerów społecznych było naruszenie zasad procedowania przez stronę rządową projektu ustawy. Ostatecznie ustawa o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw została uchwalona przez Sejm i przekazana Prezydentowi do podpisu 15 grudnia 2017 r.

Pozostało 86% artykułu
1 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Materiał Partnera
Zainwestuj w przyszłość – bez podatku
Materiał Partnera
Tak możesz zadbać o swoją przyszłość
Emerytura
Wypłata pieniędzy z PPK po 2 latach oszczędzania. Ile zwrotu dostaniemy
Emerytura
Autozapis PPK 2023. Rezygnacja to dobry pomysł? Eksperci odpowiadają
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Emerytura
Emeryci ograniczają wydatki. Mają jednak problemy z długami