Oszczędzanie w PPK może znacząco poprawić sytuację materialną przyszłych emerytów. Tym bardziej że zgodnie z szacunkami już w 2050 r. na statystycznego emeryta będzie pracować mniej niż dwie osoby aktywne zawodowo.
Osoba, która rozpocznie przygodę z PPK w wieku 25 lat, po 35 latach może oszczędzić ponad 191 tys. zł, przy założeniu, że jej wynagrodzenie brutto wynosi 4000 zł i będzie wrastać o 2,8 proc. skali roku. Obecny 40-latek przez 20 lat oszczędzania przy pensji 4 tys. zł brutto może uzyskać blisko 69,5 tys. zł.
Szacuje się, że w 2050 roku na jednego emeryta będzie przypadać mniej niż dwie osoby pracujące zawodowo. Wynika to z wydłużającej się średniej długości życia, która obecnie wynosi 81 lat dla kobiet i 74 lata dla mężczyzn, a za 30 lat przesunie się o kolejne 7–9 lat. Nie bez znaczenia jest wskaźnik dzietności na poziomie 1,45 dzieci w rodzinie, który jeszcze 30 lat temu wynosił średnio troje dzieci w gospodarstwie domowym. Obecnie na jednego emeryta pracują cztery osoby, i nie można powiedzieć, że życie emeryta jest usłane różami.
Kto wpłaca
Na konta w PPK pieniądze będą wpływać z trzech źródeł: od pracodawcy, od pracownika oraz od państwa. Wpłaty po stronie pracownika i pracodawcy będą naliczane procentowo od wysokości wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Składki nie będą naliczane od składników wynagrodzenia, od których nie są opłacane składki na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe, np. nagród jubileuszowych.
Składka podstawowa dla pracownika wynosi 2 proc. Wyjątek stanowią osoby zarabiające poniżej 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia, dla których składka podstawowa wynosi od 0,5 proc. Taka osoba może w każdym momencie zmienić wysokość wpłaty podstawowej w przedziale 0,5–2 proc. wynagrodzenia. Składka dobrowolna dodatkowo wynosi do 2 proc. wynagrodzenia. Oznacza to, że pracownik w zależności od zarobków może odprowadzać do PPK składki stanowiące od 0,5 do 4 proc. wynagrodzenia. Wpłata dodatkowych składek powinna być poprzedzona odpowiednią deklaracją ze strony pracownika.
Składka podstawowa od pracodawcy wynosi 1,5 proc. wynagrodzenia pracownika. Także pracodawca może wpłacać dodatkową wpłatę stanowiącą do 2,5 proc. wynagrodzenia. W sumie pracodawca może odprowadzać do PPK 4 proc. wynagrodzenia pracownika. Dodatkowe wpłaty na pracownicze plany kapitałowe od pracodawcy nie muszą być równe dla wszystkich pracowników. Maksymalna miesięczna wpłata do PPK pracodawcy i pracownika może wynosić łącznie 8 proc. wynagrodzenia.
Pracodawca jest zobowiązany do obliczania i przekazywania do wybranej instytucji finansowej wpłat finansowanych zarówno przez siebie, jak i wpłat pokrywanych przez pracownika. Wpłat dokonuje się do 15. dnia każdego miesiąca, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał stosunek prawny wynikający z umowy o prowadzenie PPK.
Wpłaty ze strony państwa to określone kwoty niezależne od wysokości dochodów pracownika. Kwotę powitalną, w wysokości 250 zł, po trzech miesiącach jednorazowo otrzyma każdy, kto zdecyduje się oszczędzać w PPK. Można ją dostać tylko raz. Następnie co roku Fundusz Pracy będzie zasilać konto pracownika kwotą 240 zł, pod warunkiem iż w danym roku zgromadzi na swoim rachunku w PPK środki równe co najmniej kwocie wpłat podstawowych należnych od sześciokrotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w tym roku. Wpłaty finansowane przez państwo pochodzić będą z Funduszu Pracy, który jest państwowym funduszem celowym.
Ważny wiek oszczędzającego
Na wysokość oszczędności ma wpływ kilka czynników. Podstawowym jest wiek, a co za tym idzie okres oszczędzania. 25-latek będzie oszczędzał do 60. roku życia o 15 lat dłużej niż 40-latek. Przy tych samych założeniach (wynagrodzenie 4 tys. zł, oszczędzanie do 60 lat) 40-latek oszczędzi o 121,7 tys. zł mniej. W wieku 60 lat oszczędności 25-latka uwzględniające tylko składki podstawowe będą wynosiły 191,2 tys. zł, a 40-latka prawie 69,5 zł. Jeśli obaj zdecydują się na jednorazową wypłatę 25 proc. oszczędności, a pozostałą kwotę będą otrzymywać w formie miesięcznej wypłaty przez kolejne dziesięć lat, 25-latek otrzyma 47,8 tys. zł jednorazowej wypłaty, a co miesiąc będzie otrzymywał 1368 zł. 40-latek otrzyma natomiast 17,4 tys. zł i będzie co miesiąc pobierał 497 zł. Jeśli osoby te zdecydowałyby się przedłużyć wpłatę do PPK o pięć lat, ich oszczędności wzrosną do 254,4 tys. zł w przypadku 25-latka i 100,9 tys. zł dla 40-latka.
Przez 35 lat oszczędzania 25-latek wpłaci na konto PPK 55 845 zł, pracodawca przeleje na jego konto 41 884 zł, a od państwa uzyska 8 650 zł. W ciągu 20 lat oszczędzania 40-latek uzbiera 25 277 zł, do tego 18 958 wpłaci pracodawca, a 5 050 dołoży państwo.
Wyliczenia te będą zgodne przy spełnieniu pewnych założeń: roczna stopa zwrotu z inwestycji w okresie oszczędzania – 3,5 proc., zakładana roczna stopa zwrotu w okresie wypłaty – 2,75 proc., zakładany roczny wzrost wynagrodzeń – 2,8 proc.
Norbert Talarczyk dyrektor zarządzający Skarbiec TFI
Praktycznie cała Europa, w tym Polska, stoi przed ogromnym wyzwaniem, jakim jest starzenie się społeczeństwa. Funkcjonujący obecnie system emerytalny, gdzie bieżące świadczenia są finansowane ze środków wpłacanych przez aktualnie pracujących, nie zapewni adekwatności świadczeń i w efekcie stopy zastąpienia będą spadać. Aktualnie na jednego emeryta przypadają w Polsce blisko dwie osoby aktywne zawodowo. Z prognoz demograficznych wynika, iż w niedalekiej przyszłości stosunek ten będzie wynosił jeden do jednego. Tak więc dodatkowe oszczędzanie staje się konieczne – stąd idea wprowadzenia PPK. Ten system ma być dobrowolny dla osób zatrudnionych, ale obowiązkowy dla podmiotów zatrudniających.
W efekcie PPK będą wprowadzane stopniowo, w zależności od liczby zatrudnionych pracowników przedsiębiorstwa, tak by docelowo objąć wszystkich pracowników, osoby fizyczne wykonujące pracę nakładczą, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych. W ramach PPK odkładać na emeryturę mogą także wykonujący pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług oraz członkowie rad nadzorczych wynagradzani z tytułu pełnienia tych funkcji i podlegający obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentownemu z tych tytułów.
Najwięksi pracodawcy zatrudniający co najmniej 250 osób będą zobowiązani do zawarcia umowy z instytucją finansową (czyli umowy o zarządzanie) pomiędzy 1 lipca 2019 r. a 25 października 2019 r. Kolejni przedsiębiorcy – zatrudniający co najmniej 50 pracowników – będą wdrażać PPK między 1 stycznia 2020 r. a 24 kwietnia 2020 r.
Istotnym kryterium jest także wiek zatrudnionych. Pracownicy między 18. a 55. rokiem życia zostaną automatycznie objęci PPK. Osoby pomiędzy 55. a 70. rokiem życia będą mogły przystąpić do PPK po złożeniu odpowiedniej deklaracji u swojego pracodawcy. PPK, zgodnie z zamysłem ustawodawcy, są natomiast niedostępne dla osób powyżej 70 roku życia.
PPK to dobre rozwiązanie, więc warto z niego skorzystać. Na pewno stopień partycypacji w PPK będzie w dużym stopniu zależał od podejścia pracodawcy: jeśli uzna on PPK za wartościowy benefit i zapewni dobrą komunikację do pracowników, wdrożenie powinno się zakończyć sukcesem. Ważny jest tu wybór instytucji finansowej, która wspomoże pracodawcę w każdym aspekcie wdrażania i prowadzenia PPK.
PPK to bardzo demokratyczne rozwiązanie, skierowane do wszystkich pracowników. Miejmy nadzieję, że również ci, którzy nie będą nim objęci z automatu, chętnie do niego przystąpią.
Jan Morbiato NN Investment Partners TFI
PPK muszą założyć pracodawcy. Ich obowiązkiem, wynikającym z ustawy o PPK, jest utworzenie oraz prowadzenie PPK, a także naliczanie i odprowadzanie wpłat podstawowych finansowanych ze swoich środków i z pieniędzy pracowników. Pracodawcy nie mogą zrezygnować ze stosowania ustawy o PPK, od tej zasady są tylko trzy wyjątki. Pierwszą grupą podmiotów zwolnionych z obowiązku utworzenia PPK są firmy prowadzące PPE (pracowniczy program emerytalny), w którym uczestniczy przynajmniej 25 proc. zatrudnionych, i odprowadzające składki podstawowe wynoszące minimum 3,5 proc. Drugi wyjątek, to mikroprzedsiębiorcy zatrudniający mniej niż dziesięć osób, których pracownicy zadeklarują, że nie chcą dokonywać wpłat na PPK. Trzecią grupą zwolnionych z zakładania PPK są osoby fizyczne, zatrudniające inne osoby fizyczne do wykonywania prac niezwiązanych z ich działalnością. Do PPK są zapisywani nie tylko pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, ale również m.in. umowy zlecenia, od której odprowadzane są składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (szczegółowy wykaz rodzajów zatrudnienia objętych PPK zawiera art. 2 ustawy o PPK). Zapis do PPK jest automatyczny, ale uczestnictwo dobrowolne – zatrudnieni mogą zrezygnować z udziału w PPK, składając odpowiednią deklarację. Wpłaty do PPK pochodzą z trzech źródeł – od pracodawcy, osoby zatrudnionej i państwa. PPK nie można zasilić oszczędnościami z produktów tworzących III filar emerytalny – PPE, IKE czy IKZE. Wpłaty od pracodawcy dzielą się na wpłatę podstawową – 1,5 proc. wynagrodzenia brutto zatrudnionego – oraz dodatkową – do 2,5 proc. wynagrodzenia brutto. Wpłaty pracownika też mogą być podstawowe – 2 proc. wynagrodzenia brutto potrącanego z pensji netto – oraz dodatkowe – do 2 proc. wynagrodzenia brutto. Pracownicy, którzy zarabiają mniej niż 1,2-krotność minimalnego wynagrodzenia mogą obniżyć swoją wpłatę podstawową, nawet do 0,5 proc. Państwo jednorazowo wpłaca każdemu uczestnikowi PPK 250 zł tzw. wpłaty powitalnej i co roku 240 zł dopłaty rocznej. Wpłaty państwa są finansowane z Funduszu Pracy. Pieniądze trafiające do PPK ze wszystkich trzech źródeł są inwestowane w Fundusze Zdefiniowanej Daty, uruchomione przez TFI specjalnie pod PPK. Portfel takich funduszy zmienia się z czasem. Gdy do wypłaty oszczędności zostało jeszcze dużo czasu, ryzykowne instrumenty finansowe stanowią dużą część inwestycji. Za to gdy zbliżają się 60. urodziny oszczędzającego, portfel funduszu jest już mało ryzykowny. Taka strategia minimalizuje ryzyko poniesienia dużej straty bezpośrednio przed wypłatą pieniędzy z PPK.
