Poziom ryzyka w PPK zależny od wieku

Gromadzone na rachunkach PPK środki będą przez podmioty zarządzające inwestowane w fundusze inwestycyjne. Ryzyko zostało ograniczone dzięki wprowadzeniu tzw. funduszy zdefiniowanej daty.

Wybór instytucji finansowej, która zajmie się zarządzaniem pieniędzmi pracowników, należy do pracodawcy. Pracodawca powinien dokonać wyboru firmy, która będzie zarządzać PPK, w porozumieniu z pracownikami, czyli zakładową organizacją związkową lub reprezentacją osób zatrudnionych.

Może on podjąć decyzję samodzielnie, jeśli na miesiąc przed upływem terminu, w którym PPK musi być utworzone, nie uda się dojść do porozumienia z przedstawicielami pracowników. Umowa powinna być podpisana z podmiotem, którego oferta najbardziej odpowiada pracownikom danego przedsiębiorstwa.

Instytucje wpisane do ewidencji

Rolę instytucji zarządzającej PPK może pełnić towarzystwo funduszy inwestycyjnych, zakład ubezpieczeń na życie czy powszechne towarzystwo emerytalne. Podmiotom, które będą prowadzić pracownicze plany kapitałowe, ustawa stawia wysokie wymagania. Oszczędnościami uczestników planów będzie mogła zarządzać tylko instytucja, która:

• posiada co najmniej trzyletnie doświadczenie w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi typu otwartego, funduszami emerytalnymi lub otwartymi funduszami emerytalnymi, a w przypadku zakładów ubezpieczeń – co najmniej trzyletnie doświadczenie w prowadzeniu działalności w zakresie oferowania ubezpieczeń z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym;

• posiada kapitał własny, a w przypadku zakładów ubezpieczeń – dopuszczone środki własne, w wysokości co najmniej 25 mln zł, w tym co najmniej 10 mln zł w środkach płynnych rozumianych jako lokaty określone dla funduszu rynku pieniężnego;

• zarządza odpowiednią liczbą funduszy lub subfunduszy zdefiniowanej daty.

Nadzór nad działalnością instytucji finansowych odpowiedzialnych za zarządzanie środkami w PPK sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego. Podmioty, które zostaną dopuszczone do rynku pracowniczych planów kapitałowych będą wpisane do ewidencji PPK i ich oferta znajdzie się na rządowym portalu Moje PPK.

Ograniczenia w inwestowaniu

Instytucje prowadzące pracownicze plany kapitałowe będą inwestować zgromadzone środki na dwa sposoby – w instrumenty udziałowe i dłużne. Część udziałowa będzie inwestowana w akcje, instrumenty pochodne i certyfikaty inwestycyjne. Część dłużna oznacza inwestycje w obligacje i depozyty bankowe. Sposoby pomnażania środków różnią się ryzykiem oraz efektywnością. Bezpieczniejsze instrumenty dłużne oznaczają niższe zyski, natomiast inwestycje udziałowe wiążą się z wyższym ryzykiem inwestycyjnym. Ich proporcje będą zmieniać się na przestrzeni lat według określonych wytycznych, zgodnie z zasadą działania funduszu zdefiniowanej daty.

W ramach części udziałowej (akcyjnej) portfela inwestycyjnego istnieć będą ograniczenia w inwestowaniu środków. Co najmniej 40 proc. aktywów powinny stanowić instrumenty (akcje i pochodne) emitowane przez spółki publiczne wchodzące w skład WIG20. Maksymalnie 20 proc. tej części portfela może być ulokowane w spółkach z mWIG40. Pozostałe akcje i instrumenty pochodne emitowane przez spółki z warszawskiej giełdy, ale niewchodzące do powyższych indeksów, mogą stanowić maksymalnie 10 proc. rynkowej części portfela. Dla dodatkowego bezpieczeństwa takie fundusze powinny mieć część środków ulokowaną za granicą na rynkach krajów należących do OECD.

W części dłużnej portfel co najmniej 70 proc. aktywów powinny stanowić określone papiery skarbowe (np. papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski itp.) oraz depozyty bankowe. Inne instrumenty nie mogą stanowić więcej niż 30 proc. tej części portfela. Instrumenty nieposiadające ratingu mogą stanowić maksymalnie 10 proc. tej części funduszu.

Portfel zależy od wieku

Gromadzone na rachunkach PPK środki będą inwestowane w fundusze inwestycyjne, które ograniczają poziom ryzyka w zależności od wieku uczestnika, tzw. fundusze zdefiniowanej daty. Każdy uczestnik zostanie automatycznie przypisany do funduszu w zależności od jego daty urodzenia. Produkt jest dostosowany do wieku uczestników, więc sposób inwestowania będzie się zmieniał w miarę zbliżania się uczestników do wieku emerytalnego. Im starsza osoba, tym ostrożniejsza polityka inwestycyjna. Na początku inwestycji w portfelu będą dominowały aktywa o większym ryzyku, czyli głównie akcje (część udziałowa), a z czasem będzie coraz więcej aktywów bezpieczniejszych, takich jak obligacje (część dłużna).

Proporcja w portfelach funduszy części udziałowej, np. akcji, do części dłużnej – lokat i obligacji – ma na początku kariery zawodowej oszczędzającego wynosić 80 proc. do 20 proc., a na koniec – 15 proc. do 85 proc. Ograniczenia mają na celu zminimalizowanie ryzyka inwestycyjnego wraz ze zbliżającym się wiekiem emerytalnym uczestnika pracowniczych planów kapitałowych.

Minimalne opłaty

System PPK ma być tani dla oszczędzających. Opłaty za zarządzanie wyniosą maksymalnie 0,6 proc. aktywów netto funduszu lub subfunduszu w skali roku, z czego 0,1 proc. tylko pod warunkiem zrealizowania dodatniej stopy zwrotu nie niższej od stopy referencyjnej.

Instytucje finansowe nie będą mogły pobierać jakichkolwiek opłat od wpłat na PPK oraz będą musiały ujawniać uczestnikom planów wszelkie opłaty związane z prowadzeniem rachunku.

opinie dla „rzeczpospolitej”

Jan Morbiato, NN Investment Partners TFI

Z punktu widzenia pracodawców najważniejsze będzie bezproblemowe wdrożenie PPK, a skoro tak – wsparcie, które dostaną od firm zarządzających PPK. Z kolei z punktu widzenia pracowników najistotniejsze będą stopy zwrotu osiągane przez fundusze zdefiniowanej daty, na których będą oparte PPK. Nie da się ukryć, że sytuacja przyszłych uczestników planów nie jest łatwa – do tej pory na rynku nie działały PPK, nie bardzo można ocenić skuteczność poszczególnych funduszy zdefiniowanej daty ani tym bardziej podmiotów, które będą nimi zarządzały. Pewną podpowiedzią odnośnie do tego, jak w przeszłości radziły sobie fundusze zdefiniowanej daty, jest sprawdzenie historycznych stóp zwrotu produktów tego typu, które działały w Polsce na długo przed wprowadzeniem PPK. Pierwsze na rynku były fundusze NN Perspektywa, uruchomione jeszcze na początku 2012 r. Siedem lat ich działalności być może nie stanowi „emerytalnego” horyzontu inwestycyjnego, ale na pewno wystarczy, żeby się zorientować, jak pracują fundusze, którym do daty docelowej zostało już mało czasu, a jak te, którym zostało go jeszcze sporo. Mimo że polityka inwestycyjna funduszy tworzonych pod PPK została precyzyjnie określona przepisami, portfele zarządzane przez poszczególne firmy mogą się dość istotnie od siebie różnić. W NN Investment Partners TFI zamierzamy np. aktywnie wykorzystać limity przewidziane na inwestycje zagraniczne. Będziemy korzystać z doświadczenia holenderskiej grupy NN Investment Partners, zatrudniającej niemal 300 zarządzających i analityków, wyspecjalizowanych w światowych rynkach kapitałowych.

Oszczędności gromadzone w PPK są naszą prywatną własnością. Jest to wprost zapisane w art. 3 ustawy o PPK. Co za tym idzie, uczestnicy planów mają pewną swobodę w dysponowaniu pieniędzmi odkładanymi w PPK, czego nie można powiedzieć ani o otwartych funduszach emerytalnych, ani o emeryturach z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W kontekście PPK pojawiają się czasami obawy o to, czy nie spotka ich los OFE, których aktywa zostały w 2014 r. częściowo przeniesione do ZUS, a teraz mają zostać sprywatyzowane. Rozumiemy te obawy, ale ich nie podzielamy. Na tej samej zasadzie można się, bowiem zastanawiać, czy w przyszłości nie zmieni się prawo bankowe w zakresie regulującym lokaty. Czy dla kogokolwiek jest to argument za nieodkładaniem pieniędzy w banku?

Przemysław Jaworski, dyrektor ds. komunikacji inwestycyjnej Skarbiec TFI

Każdy inwestor dokonujący wyboru instytucji finansowej powinien się kierować przede wszystkim jakością procesu zarządzania oraz doświadczeniem funduszu inwestycyjnego. Skarbiec TFI na rynku funduszy działa od 1997 roku, zawsze dostosowując swoje strategie do potrzeb klientów (indywidualnych i korporacyjnych) oraz do panujących trendów rynkowych. Wieloletnie doświadczenia i wysokiej klasy zespół ekspertów są mocną kartą przetargową w rywalizacji o klientów na nowym rynku, jakim są pracownicze plany kapitałowe. Jednym z kluczowych elementów oceny ofert będzie bowiem efektywność zarządzania. Ustawodawca założył strukturę oraz procentowy udział poszczególnych instrumentów rynku kapitałowego w ramach PPK: minimum 40 proc. akcji spółek reprezentujących WIG20, minimum 20 proc. akcji spółek zagranicznych oraz minimum 70 proc. obligacji skarbowych. Dodatkowo ograniczył poziom ryzyka inwestycyjnego w zależności od wieku uczestnika PPK. Gdy uczestnik ma przed sobą ponad 20 lat oszczędzania, jego portfel będzie skonstruowany w 60–80 proc. z części udziałowej i tylko w 20–40 proc. z części dłużnej. Natomiast u uczestnika, który jest bliski 60. roku życia, część dłużna portfela będzie stanowić minimum 85 proc. wartości portfela. Wymogi określone ustawą są identyczne dla wszystkich podmiotów zainteresowanych projektem PPK, a to oznacza, że należy zwrócić szczególną uwagę na sposób zarządzania funduszami zdefiniowanej daty. Skarbiec TFI chce być aktywnym uczestnikiem tego rynku. Wierzymy, że dzięki wysokiej klasy zespołowi zarządzających oraz odpowiednio dobranym strategiom inwestycyjnym będziemy się wyróżniać na tle konkurencji. Posłużę się przykładem. Jeżeli kupiłbym indeks WIG20 dziesięć lat temu, to dzisiaj ta inwestycja zyskałaby dla mnie około 19 proc. Jeżeli zainwestowałbym środki w Subfundusz Skarbiec Akcja, moje zyski w tym samym okresie byłyby o 32 proc. większe od wpłaconego kapitału. To aż 13 pkt proc. różnicy między wynikiem osiągniętym na indeksie a wynikiem uzyskanym na poziomie strategii funduszu. W ustawie o PPK zapisano wynagrodzenie dla funduszy inwestycyjnych na poziomie nie większym niż 0,5 proc. od aktywów w skali roku oraz opłatę w wysokości do 0,1 proc. za osiągnięcie ponadprzeciętnego wyniku. Nasuwa się więc pytanie, czy przy funduszach zdefiniowanej daty opłaci się grać wysokościami stawek opłat za zarządzanie.