Wątpliwości wokół zmian w OFE

Projekt nowelizacji ustawy o funduszach emerytalnych opublikowany na początku października przez resort pracy został oddany konsultacjom społecznym i międzyresortowym. Oficjalne pisma do Ministerstwa Pracy przesłało kilkanaście instytucji. Jak się okazuje proponowane zmiany budzą wątpliwości większości z nich.

Dług się nie zmniejszy

Według Głównego Urzędu Statystycznego planowane w projekcie zmian w OFE przeniesienie i umorzenie obligacji z portfeli funduszy emerytalnych nie powinno wpłynąć na zmniejszenie deficytu sektora finansów publicznych liczonego według nowej metodologii unijnej ESA2010.

GUS uważa, że według nowej metodologii rachunkowej któą zastosuje się po raz pierwszy do danych, przekazywanych  począwszy od dnia 1 września 2014 roku, przejęcie jednorazowej wpłaty aktywów przez sektor instytucji rządowych i samorządowych, którym towarzyszy przejście zobowiązań emerytalnych, nie będzie operacją, która wpłynie na poprawę salda sektora w danych roku. Zatem środki przekazane do I filaru będą traktowane jako zaliczka na poczet składek na ubezpieczenie społeczne, a nie jako składki na ubezpieczenie społeczne.

W Opinii GUS wejście w życie ESA2010 będzie neutralne z punktu widzenia wpływu zmian w systemie emerytalnym na dług sektora instytucji rządowych i samorządowych.

- W przypadku wyniku sektora general government transakcja przejęcia aktywów w zamian za przyszłe zobowiązania emerytalne zarejestrowana zostanie, zgodnie z zasadami ESA'95, jako dochód (pozytywny wpływ na wynik). Wg zasad ESA2010 tego typu transakcje rejestruje się, co do zasady, w rachunkach finansowych, bez wpływu na wynik sektora - napisał GUS.

Jednocześnie w dokumencie zwraca się uwagę, że dotychczas na forum Eurostatu nie uzgodniono w tym zakresie zapisów "Podręcznika Deficytu i Długu Sektora Instytucji Rządowych i Samorządowych".

Za mało czasu, zbyt surowe sankcje

Swoje uwagi uwagi do projektu przesłało także Ministerstwo Sprawiedliwości. Według resortu, vacatio legis przy noweli ustawy o OFE czyli okres między publikacją aktu prawnego a jego wejściem w życie jest zbyt krótki, zwłaszcza w zakresie zmian w systemie podatkowym. Zgodnie z zapisami projektu ustawy o OFE, miałaby ona wejść w życie 31 stycznia 2014 r.

Ministerstwo wskazuje w swojej opinii, że termin wejścia w życie ustawy powinien być taki, aby jej adresaci mogli przygotować się do jej wymogów i nie byli zaskakiwani przez nowe uregulowania prawne.

Z kolei Kancelaria Prezesa Rady Ministrów w swoim stanowisku sugeruje rozpatrzenie proponowanej sankcji za złamanie zakazu reklamy OFE z karami, które obecnie grożą za tego typu naruszenia przepisów, np. złamania zakazu reklamy wyrobów tytoniowych.

Według projektu ustawy OFE bedą miały zakaz reklamowania się. Za złamanie zakazu będzie grozić grzywna do 1 mln zł lub do dwóch lat więzienia. Natomiast za złamanie zakazu reklamy wyrobów tytoniowych grozi kara grzywny do 200 tys. zł, kara ograniczenia wolności lub obie te kary łącznie.

Zagrożenie dla ubezpieczonych

Zdaniem Rzecznika Ubezpieczonych, Aleksandry Wiktorow zakaz inwestowania przez OFE w obligacje skarbowe może w razie kryzysu narazić ubezpieczonych na straty.

- To, że OFE mają być funduszami akcyjnymi nie budzi większych zastrzeżeń. Jednak całkowity zakaz inwestowania w papiery skarbu państwa jest chyba za daleko idący - napisała Rzecznik w swojej ocenie do projektu. - W warunkach jakiegoś dużego kryzysu na rynku akcji, nie powinno skazywać się członków OFE z góry na straty - oceniła Wiktorow.

Aleksandra Wiktorow wyraziła też zastrzeżenia do zasady dziedziczenia środków z subkonta w ZUS po śmierci emeryta w ciągu pierwszych trzech lat pobierania emerytury.

- Takie rozwiązanie nie wydaje się właściwe, jeśli chcemy, aby wypłaty z subkonta były emeryturą dożywotnią - napisała. Wyjaśniła, że konstrukcja świadczeń dożywotnich polega na tym, iż ci, którzy żyją powyżej średniej dla danego rocznika korzystają z oszczędności tych, którzy tej średniej nie dożyli.

Zdaniem Rzecznik  Ubezpieczonych, jeśli spadkobiercy tych, którzy umarli wcześniej mają dostawać część pozostałych po nich pieniędzy, to środki na wypłatę ich własnych emerytur muszą pochodzić z innego źródła. - Dlaczego świadomie zwiększamy wydatki budżetu? - pyta RzU.

Zdaniem Wiktorow zbyt krótki może być termin przekazania części aktywów OFE do ZUS po wejściu ustawy w życie. OFE będą musiały przekazać je do ZUS po czterech dniach.

Mniejsza dziura w FUS

Według wyliczeń Zakłądu Ubezpieczeń Społecznych po wejściu w życie zmian w OFE deficyt w FUS w 2014 r. może być niższy od 7,2 mld do 10,4 mld zł. Będzie to uzależnione od liczby osób, które pozostaną w OFE.

Jak wskazał ZUS, przy obecnie obowiązujących przepisach deficyt FUS wyniósłby w przyszłym roku 61,2 mld zł. Po ich zmianie i przy założeniu, że w OFE pozostałoby 20 proc. członków deficyt zmniejszyłby się do 50,8 mld zł. Gdy przyjąć, że w OFE pozostałaby połowa ubezpieczonych, to deficyt sięgnąłby 52,4 mld zł. Jeśli jednak w OFE pozostałoby 80 proc. członków, to deficyt w FUS wyniósłby 54 mld zł. Przy tych samych założeniach w 2015 r. deficyt w FUS mógłby być niższy od 7,6 mld zł do 14,6 mld zł; w 2016 - od 8,1 do 15,4 mld zł; w 2017 r. - od 9,2 do 17 mld zł; w 2018 r. - od 9,7 do 17,9 mld zł; w 2019 r. - od 10,3 do 18,9 mld zł; w 2020 r. - od 11 do 20 mld zł.

Silniejsza rola OFE

Według Gieły Papierów Wartościowych proponowane przez rząd zmiany powinny wzmocnić pozytywną rolę funduszy emerytalnych na rynku kapitałowym, eliminując rozwiązania utrudniające efektywne zarządzanie. GPW przekazała projektodawcom zmiany ustawy szereg propozycji i uwag.

Jednym z rozwiązań przyjętych w nowelizacji ustawy jest ustalenie, że OFE będą musiały inwestować co najmniej 75 proc. aktywów w akcje. GPW proponuje, aby kategorię lokat w ramach tego limitu rozszerzyć o listy zastawne i ewentualnie o obligacje korporacyjne. W obu przypadkach z zastrzeżeniem, że są one notowane na krajowym rynku regulowanym lub będące przedmiotem oferty publicznej.

GPW postuluje precyzyjne określenie w treści ustawy zasad pożyczania papierów wartościowych przez OFE. OFE powinny też mieć możliwość inwestowania w ETFy (fundusze inwestycyjne, których celem jest wierne odzwierciedlanie konkretnego indeksu) oraz certyfikaty strukturyzowane notowane na rynku regulowanym.

Giełda zwraca uwagę, że zapisy w projekcie ustawy mogą doprowadzić do zakazu inwestowania przez OFE na rynku NewConnect. Propozycje GPW zmierzają w kierunku usunięcia tej niejasności.

Propozycje giełdy dotyczą też podniesienia limitu łącznej wartości aktywów funduszu zaangażowanych w papierach wartościowych emitenta z 5 proc. do 10 proc.

Z projektu ustawy wynika, że od 1 lipca 2014 roku zniesiony zostanie obecnie obowiązujący benchmark, czyli wzorcowy portfel, który stanowi punkt odniesienia do dokonywania ocen wyników zarządzania aktywami funduszu.

Obecny benchmark opiera się na średniej ważonej stopie zwrotu. Projekt zakłada utworzenie nowego benchmarku - rynkowego, obowiązującego od 1 lipca 2014 roku do 30 czerwca 2016 roku. Ma mieć znaczenie wyłącznie informacyjne i po 30 czerwca 2016 r. ma być zniesiony.

GPW proponuje utrzymanie benchmarku także po 30 czerwca 2016 roku, zmianę jego konstrukcji poprzez zmniejszenie udziału indeksu WIG do 70-80 proc., wprowadzenie systemu motywującego do osiągania lepszych stóp zwrotu - wyniki lepsze od benchmarku, mierzone w okresach 3-letnich, powinny być premiowane dodatkowym wynagrodzeniem dla zarządzającego tymi aktywami PTE;

Propozycje GPW zmierzają też w kierunku odstąpienia od zakazu reklamy OFE, a przynajmniej wskazania w ustawie rozumienia tego pojęcia i wprowadzenie wyłączeń spod tego przepisu obowiązków informacyjnych, w szczególności dotyczących oferty oraz wyników inwestycyjnych OFE.

GPW postuluje wprowadzenie 6-miesięcznego vacatio legis, ze względu na konieczność wydania niezbędnych rozporządzeń i potrzebę kompleksowych zmian modelu działalności OFE, a także wprowadzenie dobrowolności przystąpienia do mechanizmu tzw. suwaka w pierwszych 5 latach z 10-letniego okresu przed emeryturą. Po osiągnięciu wieku o 5 lat niższego od wieku emerytalnego mechanizm suwaka byłby obowiązkowy. W opinii giełdy okres 5 lat wydaje się wystarczający, aby uniknąć ryzyka "złej daty", gdyż współczesne cykle koniunkturalne trwają ok. 5 lat.

Propozycje GPW obejmują też pewne rozwiązania rozszerzające i ułatwiające inwestowanie w Pracownicze Programy Emerytalne (PPE) i Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE).

GPW konsultowała swoje stanowisko z przedstawicielami środowiska rynku kapitałowego, w tym m.in. z PTE, TFI, domami maklerskimi i Stowarzyszeniem Emitentów Giełdowych.

Nadzór chwali zmiany w III fiarze

Propozycje podatkowe związane z Indywidualnymi Kontami Zabezpieczenia Emerytalnego mogą zachęcić do oszczędzania na emeryturę, w tzw. trzecim filarze - ocenił szef KNF Andrzej Jakubiak w ramach konsultacji projektu.

- Przyjęte założenia polegające na wprowadzeniu opodatkowania wypłat z IKZE zryczałtowanym podatkiem dochodowym od dochodu oszczędzającego na IKZE, mogą stanowić zachętę do dodatkowego oszczędzania na cele emerytalne w ramach trzeciego filara polskiego systemu emerytalnego - napisał przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego.