40 mld zł zysku OFE w trzy lata

Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) podsumowała trzy lata działalności inwestycyjnej funduszy emerytalnych. Tym razem pod lupę wzięła okres od 31 marca 2010 r. do końca marca 2013 r.

Na początku analizowanego okresu zarządzający aktywami OFE mogli wykorzystać poprawę koniunktury po wcześniejszych zawirowaniach związanych z kryzysem finansowym. Druga fala kryzysu i trudna sytuacja w strefie euro w II połowie 2011 roku, wywołały dużą zmienność cen i niepewność na rynku, co ponownie negatywnie wpłynęło na wyniki inwestycyjne OFE. Ostatecznie trzyletnie stopy zwrotu funduszy mieściły się w przedziale od 9,8 proc. do 19,1 proc., przy trzyletniej inflacji na poziomie 9,8 proc. Wszystkie fundusze osiągnęły dodatnie realne stopy zwrotu (czyli po odjęciu inflacji).

Dal porównania w okresie trzech lat indeks WIG zyskał 6,4 proc., a indeks WIG20 spadł o 5 proc. Wartość indeksu polskich obligacji rządowych, odzwierciedlającego zachowanie się inwestycji w krajowe obligacje skarbowe o stałym oprocentowaniu wzrosła o 25,1 proc.

W tym okresie inwestycje w akcje spółek: KGHM Polska Miedź, LPP, PKN Orlen i PZU oraz obligacje skarbowe pozwoliły funduszom osiągnąć najwyższe nominalne zyski. Relatywnie duże straty OFE odnotowały na inwestycjach w akcje spółek CEDC i Globe Trade Centre.

Akcje na których OFE zrealizowały największe zyski i straty

w okresie 31 marca 2010 r. do 29 marca 2013 r., w mln zł

Przyrost aktywów netto OFE w okresie analizowanych trzech lat wyniósł 77,9 mld zł. W tym okresie ZUS przekazał funduszom składki brutto o wartości 45,1 mld zł. OFE wygenerowały zysk na poziomie 36,7 mld zł, a po powiększeniu o opłatę za zarządzanie była to kwota 39,7 mld zł. Z punktu widzenia członków OFE największymi pozycjami kosztowymi wpływającymi na wartość środków gromadzonych w funduszach emerytalnych pozostają: opłata za zarządzanie (wartość na poziomie 3 mld zł) oraz opłata od składki (1,6 mld zł).

Jak policzył nadzór, zysk OFE od początku ich istnienia to już 93,9 mld zł, a po powiększeniu o opłatę za zarządzanie, jest to kwota 100,5 mld zł.

Rosnący wpływ na giełdę

Jak pisze nadzór w konkluzjach, w analizowanym okresie wzrosła pozycja OFE jako uczestnika obrotu na giełdzie w Warszawie. Udział OFE w kapitalizacji GPW (spółki krajowe i zagraniczne) wzrósł z 8,2 proc. do 14,1 proc., a udział we free float z 15,9 proc. do 27,4 proc. Jeszcze wyraźniej silna pozycja OFE zaznaczyła się w segmencie spółek krajowych: udział OFE w kapitalizacji tych spółek wyniósł na koniec marca 2013 roku 18,4 proc., a udział we free float 38,8 proc.

OFE utrzymują silną pozycję wśród uczestników GPW pomimo ograniczenia od 1 maja 2011 roku wysokości składek kierowanych do OFE z poziomu 7,3 proc. Do końca 2012 roku odprowadzane było 2,3 proc., a obecnie wskaźnik ten wynosi 2,8 proc.

Na koniec marca 2013 roku udział papierów wartościowych Skarbu Państwa w portfelach OFE (45,1 proc.) osiągnął historyczne minimum. Wartość portfela obligacji skarbowych wynosząca 122,9 mld zł była tylko nieznacznie niższa od maksymalnego poziomu 132,9 mld zł odnotowanego w styczniu 2013 roku. Głównymi przyczynami zmniejszającego się udziału skarbowych papierów wartościowych w portfelach OFE były:

OFE wciąż stanowią stabilne źródło finansowania zadłużenia Skarbu Państwa. Udział OFE w finansowaniu zadłużenia krajowego Skarbu Państwa na koniec marca 2013 roku wyniósł 20,4 proc. i zmniejszył się o 2,9 pkt proc. w porównaniu z poziomem sprzed 3 lat.

Od 2013 roku wzrósł, do 47,5 proc. aktywów, limit zaangażowania OFE w instrumenty udziałowe. Jednak wykorzystanie limitu pozostaje na stosunkowo niskim poziomie. Na koniec analizowanego okresu instrumenty udziałowe stanowiły 1/3 aktywów funduszy. Większy wzrost aktywności OFE na rynku akcji może wystąpić w średnim i długim okresie pod warunkiem poprawy sytuacji gospodarczej i związanej z tym koniunktury giełdowej. Jak zaznacza nadzór, czynnikiem hamującym ekspozycję OFE na akcje będzie jednak wysoka zmienność stóp zwrotu z tych instrumentów zwiększająca, przy dużym udziale akcji w portfelu, ryzyko wystąpienia niedoboru w OFE.

Potrzebny fundusz bezpieczny

Według nadzoru wnioski płynące z analizy wpływu kryzysu finansowego na funkcjonowanie funduszy emerytalnych oraz skutków dla OFE, mogą posłużyć do tworzenia rekomendacji zmian w regulacjach systemowych. Główna rekomendacja to wprowadzenie subfunduszu bezpiecznego, którego zadaniem będzie ochrona zgromadzonego kapitału przed ewentualną dekoniunkturą na rynkach finansowych w ostatnim okresie oszczędzania przed przejściem na emeryturę.Taki fundusz miał powstać już w 2005 r. jednak rząd wycofał się z jego wprowadzenia.

Inne elementy, które powinny przyczynić się do wzrostu konkurencji i efektywności sektora to - zdaniem KNF - zwiększenie adekwatności kapitałowej PTE poprzez powiązanie wysokości kapitałów własnych PTE z wielkością ponoszonego przez nie ryzyka oraz wprowadzenie nowych zasad oceny efektywności OFE i wynagradzania PTE za wyniki inwestycyjne OFE.

Żaden z tych elementów nie jest rekomendowany przez rząd. Resorty pracy oraz finansów przygotowały raport na temat funkcjonowania funduszy emerytalnych, którym we wtorek zajmie się rada ministrów. Zakłada on, że zamiast tworzenia funduszu bezpiecznego Polacy będą stopniowo wracać do ZUS. Aktywa osób, którym co najmniej 10 lat zostało to ukończenia wieku emerytalnego, będą przenoszone do ZUS i ta instytucja zajmie się wypłatą świadczeń.

Poza tym rekomendacje przewidują trzy warianty. Zgodnie z pierwszym, zlikwidowana miałaby być tzw. część obligacyjna OFE, co oznacza, że środki, których OFE nie mogą inwestować w akcje, byłyby przenoszone do ZUS. Drugi wariant zakłada dobrowolność udziału w części kapitałowej systemu emerytalnego. Osoby rozpoczynające pracę mogłyby wybrać, do którego OFE chcą należeć. Zgodnie z trzecim, ubezpieczony mógłby zdecydować się na przekazanie całości składki do ZUS przy obecnej wysokości 19,52 proc., albo zdecydować się na przekazanie części składki do ZUS (17,52 proc.). Pozostała 2-proc. część składki trafiałaby do OFE, ale ubezpieczony musiałby wpłacać do funduszu także dodatkowe 2 proc. składki. W sumie składka emerytalna od wynagrodzenia wyniosłaby 21,52 proc.

Ubezpieczenia

Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) podsumowała trzy lata działalności inwestycyjnej funduszy emerytalnych. Tym razem pod lupę wzięła okres od 31 marca 2010 r. do końca marca 2013 r.

Pozostało 88% artykułu