Zmiany w OFE zmniejszą dług

Każdy z wariantów zmian w OFE poprawi statystyki finansów publicznych. Ale taki jest właśnie ich cel.

Publikacja: 27.06.2013 02:53

Resort finansów wyliczył, że gdyby nie konieczność przekazywania składek do OFE, państwowy dług publ

Resort finansów wyliczył, że gdyby nie konieczność przekazywania składek do OFE, państwowy dług publiczny byłby w relacji do PKB niższy aż o ok. 17 punktów procentowych. Na koniec 2012 r. nasze zadłużenie wynosiłoby teoretycznie nie 52,7 proc. PKB jak obecnie, ale 35,2 proc. PKB.

Foto: Rzeczpospolita

– Rząd powinien powiedzieć Polakom wprost, że u podstaw tego całego przeglądu emerytalnego, leżą nie problemy systemu emerytalnego, ale problemy budżetu państwa, czy szerzej – finansów publicznych – uważa Ryszard Petru, przewodniczący Towarzystwa Ekonomistów Polskich.

Cel osiągnięty

Patrząc z perspektywy finansów publicznych, każde z proponowanych rozwiązań jest tak skonstruowane, by osiągnąć główny cel – obniżenie deficytu i zadłużenia.

W pierwszym wariancie – przeniesienie do ZUS i umorzenie obligacji posiadanych obecnie przez OFE, zadłużenie Polski ma zmniejszyć się – jak szacuje resort finansów – o ok. 11 proc. PKB. Na koniec ubiegłego roku wartość papierów skarbowych w rękach OFE wynosiła ok. 122 mld zł.

Dług ukryty państwa wobec emerytów wynosi już 3 bln złotych i będzie rósł

– Według naszych szacunków, takie rozwiązanie obniży dług publiczny o 7,5–10,5 proc. PKB, w zależności od tego, czy przekazywane aktywa obejmują także środki pieniężne i obligacje – komentuje Piotr Kalisz, główny ekonomista banku Citi Handlowy.

W sumie zadłużenie państwa mogłoby spaść z obecnych 52,7 proc. PKB do ok. 42–46 proc. PKB, a więc znacznie poniżej dopuszczalnych limitów długu (50, 55 i 60 proc. PKB). A skoro tak, to rząd planuje jednocześnie obniżyć te progi ostrożnościowe o taki procent, jaki wartość przeniesionych do ZUS środków stanowi w relacji do PKB.

Jednocześnie z przeniesieniem obligacji do ZUS, OFE dostałyby zakaz inwestowania w państwowe papiery dłużne. W ten sposób rząd chciałby wymóc, by fundusze emerytalne więcej inwestowały w realną gospodarkę – akcje i korporacyjne papiery dłużne.

– Z punktu widzenia finansów publicznych – większego pola manewru dla elastyczności polityki fiskalnej oraz statystycznie niższej relacji długu do PKB, proponowane zmiany są pozytywne. Jednak przedstawione propozycje, zwłaszcza zakaz kupowania przez OFE skarbowych papierów wartościowych, może mieć poważne konsekwencje rynkowe – ostrzega Radosław Bodys, główny ekonomista PKO BP.

Jakie? Inwestorzy zagraniczny mają ok. 200 mld zł obligacji. Pytanie, co się będzie działo, gdy zechcą je sprzedać, a już nie będzie tak poważnego gracza, jakim są dziś OFE. – Można podejrzewać, że po ograniczeniu roli OFE, płynność rynku obligacji znacznie się zmniejszy. Jeśli inwestorzy zagraniczni zechcą w warunkach zmniejszonej płynności sprzedać swoje aktywa, to można spodziewać się większej zmienności, co może mieć także przełożenie na ceny – mówi Bodys. Inaczej mówiąc, przez jakiś czas na rynku długu mogą nas czekać poważne perturbacje, z dużą zmiennością cen i rentowności, co może negatywnie wpłynąć na koszty obsługi zadłużenia.

Zmiany w OFE. "To wysłanie przyszłych emerytów na rzeź"

Kto zyska na zmianach w OFE? Rząd, a nie emeryci

Ze wskazaniem na ZUS

Drugiego wariantu pod względem wpływu na finanse publiczne resort finansów już nie oszacował. Zakłada on, że Polacy sami wybiorą, gdzie chcą oszczędzać na emeryturę. Jeśli przyszły emeryt wybierze ZUS, zostaną tam przeniesione jego aktywa  z OFE.

– Ta opcja jest tak skonstruowana, że duża część Polaków nawet nie będzie próbowała przejść przez biurokratyczny proces i wybierze opcję domyślną, czyli ZUS. To korzystne rozwiązanie dla państwa – uważa Piotr Kalisz.

Według jego szacunków, przeniesienie 10 proc. aktywów do ZUS oznacza zmniejszenie długu publicznego o około 0,75 proc. PKB i poprawę deficytu budżetowego o 1,8 proc. PKB. Przy większych transferach, ten wpływ na dług i deficyt zwiększą się proporcjonalnie.

Trzeci wariant jest podobny do drugiego, tyle że jeszcze bardziej zachęca do ZUS (ci którzy zdecydują się na OFE, musieliby odprowadzać dodatkową składkę).

Zła kondycja finansów

Państwo ma także skorzystać na generalnej zasadzie dotyczącej wypłaty emerytur z OFE przez ZUS. Nawet stopniowy transfer aktywów na 10 lat przed emeryturą, pomoże zmniejszyć dotacje z budżetu do funduszu ubezpieczeń społecznych.

Jak wyliczył resort finansów, po takich zmianach, do 2060 r. koszty OFE (gdyby składka wynosiła 3,5 proc.) wyniosłyby łącznie 38,6 proc. PKB, a bez zmian – 53,1 proc.

– Zaproponowane zmiany oceniam mimo wszystko negatywnie – komentuje Petru. – Owszem, oczekiwane jest zmniejszenie długu państwa i bieżących potrzeb pożyczkowych w krótkim okresie. Ale nie zmienia to faktu, że finanse publiczne są w złej kondycji, ze względu na nieprawidłową strukturę wydatków – dodaje.

– Pomysł umorzenia obligacji w portfelach OFE oceniam pozytywnie – mówi z kolei Piotr Bujak, główny ekonomista Nordea Banku. – Nie ma ekonomicznego sensu, by te instytucje kupowały papiery dłużne państwa – podkreśla. – Obawiam się jednak, że za jakiś czas po tej wielkiej reformie, dług publiczny wróci do wysokich poziomów. Politycy lubią wydawać publiczne pieniądze – uważa Bujak.

– Ministrowie na środowej konferencji prasowej mówili dużo o wpływie OFE na dług publiczny. Ale mówili tylko o oficjalnym długu. Nie mówili nic o wpływie na wielkość zobowiązań Skarbu Państwa wobec przyszłych emerytów, czyli na dług nieoficjalny, nazywany czasem długiem ukrytym – podkreśla Stanisław Gomułka, główny ekonomista BCC. Tymczasem ten drugi dług to w tej chwili ok. 3 bln zł i będzie rósł szybciej niż dotąd, jeśli Sejm przyjmie któryś z wariantów rządowych.

– Rząd powinien powiedzieć Polakom wprost, że u podstaw tego całego przeglądu emerytalnego, leżą nie problemy systemu emerytalnego, ale problemy budżetu państwa, czy szerzej – finansów publicznych – uważa Ryszard Petru, przewodniczący Towarzystwa Ekonomistów Polskich.

Cel osiągnięty

Pozostało 95% artykułu
Materiał Partnera
Zainwestuj w przyszłość – bez podatku
Materiał Partnera
Tak możesz zadbać o swoją przyszłość
Emerytura
Wypłata pieniędzy z PPK po 2 latach oszczędzania. Ile zwrotu dostaniemy
Emerytura
Autozapis PPK 2023. Rezygnacja to dobry pomysł? Eksperci odpowiadają
Materiał Promocyjny
Mity i fakty – Samochody elektryczne nie są ekologiczne
Emerytura
Emeryci ograniczają wydatki. Mają jednak problemy z długami