Opłaty w OFE muszą być niższe

Według ostatnich zapowiedzi polityków, prawdopodobnie w przyszłym tygodniu zostanie upubliczniony raport z przeglądu systemu emerytalnego. Kiedy dokładnie? Tego nie wiadomo. Zwłaszcza, że nie został - jak dotąd - wpisany do porządku obrad rady ministrów we wtorek. Przypomnijmy, że premier otrzymał już ten dokument kilka dni temu. Informował na początku tygodnia, że państwo nie sięgnie po pieniądze, które Polacy odłożyli w funduszach emerytalnych. Według niego, możliwe jest jednak wprowadzenie zasady dobrowolności przystępowania do OFE.

Dotarliśmy do tej części raportu z przeglądu systemu emerytalnego, która wskazuje na czynniki determinujące wysokość emerytur w nowym systemie emerytalnym. I jak czytamy w raporcie, jednym z nich są opłaty pobierane przez OFE.  Wynoszą w całym cyklu oszczędzania od 12,6 do 14,4 proc. kapitału emerytalnego w zależności od tego jaką przyjmie się stopę zwrotu OFE.

Pasywne zarządzanie w OFE?

Zdaniem autorów raportu – Ministerstwa Finansów oraz resortu pacy –  przegląd powinien odpowiedzieć na pytanie czy OFE powinny zarządzać pasywnie. Powołują się na wyliczenia Andrzeja Sławińskiego oraz Dobiesława Tymoczki z NBP, które wskazują, że gdyby OFE zarządzały aktywami pasywnie, a nie jak teraz aktywnie, to hipotetyczny stan konta na koniec 2012 r. byłby wyższy o ponad 12 proc.

Raport porównuje koszty Funduszu Rezerwy Demograficznej, zarządzanego przez ZUS z OFE. I tak w w FRD koszty związane z zarządzaniem aktywami w latach 2000-2012 w relacji do aktywów wynosiły od 0,003 do 0,1 proc., gdy w OFE średnio było to nawet 0,41-0,6 proc. Od 1999 r. do końca 2012 r. przychody PTE z tytułu opłat jakie pobrały przekroczyły 17 mld zł.

Według autorów raportu, także wzrost PKB ma zasadnicze znaczenie dla wysokości emerytur w przyszłości, ich poziomu i stopy zastąpienia.

- Kluczowa w tym kontekście wydaje się odpowiedź na pytanie, czy rzeczywiście w długim horyzoncie stopy zwrotu osiągane przez OFE mogą być wyższe od wzrostu nominalnego funduszu wynagrodzeń, a co za tym idzie również od wzrostu nominalnego PKB? – czytamy w raporcie.

I jak dalej czytamy, nie jest to już takie oczywiste. Nie tylko zresztą w Polsce, ale jak wynika z wyliczeń przedstawionych, w większości krajów. Następuje także odniesienie do raportu Credit Suisse. Wynika z niego, że w okresie 20-30 lat, „po opłaceniu wszystkich podatków i opłat za zarządzanie, inwestorzy mogą spodziewać się co najwyżej 3,5-proc. rocznej realnej stopy zwrotu z portfela akcji, a w przypadku funduszy ze zdywersyfikowanym portfelem między akcje i obligacje stopy zwrotu na poziomie ok. 2 proc.".

Autorzy zastanawiają się też, choć nie dają odpowiedzi, czy istnienie dwóch filarów w systemie emerytalnym prowadzi do rzeczywistej dywersyfikacji ryzyka, a dokładnie czy „możliwe jest, aby zmiany stóp zwrotu na rynkach finansowych były zupełnie niezależne od PKB lub ujemnie z nim skorelowane w długim okresie?".

Duża zmienność wyników

Raport podkreśla także, że bezpieczeństwo przyszłych emerytur  zależy także od zmienności stóp zwrotu. A ich zmienność mierzona odchyleniem standardowym jest wyższa w przypadku OFE niż wskaźnik waloryzacji w ZUS. Choć, co jest podkreślone, analiza dotyczy relatywnie krótkiego czasu. Równocześnie ostatnia korekta – zmniejszenie składki przekazywanej do OFE – wpłynęła pozytywnie na ograniczenie zmienności całego portfela emerytalnego (w ZUS i OFE). Ryzyko zmienności indeksacji ma zaś wpływ zwłaszcza w okresie, w którym zbliżamy się do końca aktywności zawodowej.