Wpływ wydłużenia wieku emerytalnego na wysokość emerytur

Wydaje się, że wydłużenie czasu pracy do 67 lat jest przesądzone; ustawa czeka na podpis prezydenta Bronisława Komorowskiego. Zmiana ta nie spowoduje jednak, że przyszli emeryci będą wieść luksusowe życie. Najwyżej świadczenie z systemu publicznego, czyli z ZUS i OFE, uchroni ich przed ubóstwem.

Jak mówi prof. Jerzy Osiatyński, doradca prezydenta RP, bez wydłużenia wieku emerytalnego stopa zastąpienia (relacja między ostatnią pensją a pierwszą emeryturą) wyniosłaby dla kobiet 20 – 25 proc. System emerytalny jest bowiem tak skonstruowany, że wysokość świadczenia zależy od tego, ile pieniędzy zgromadzimy na naszych emerytalnych kontach, jak długo będziemy płacili składki oraz ile lat będziemy pobierali świadczenie.

– Dzięki podniesieniu wieku emerytalnego wydłuża się okres oszczędzania i zarazem skraca czas pobierania świadczenia. Daje to zatem podwójny efekt – przyznaje Agnieszka Chłoń-Domińczak z SGH, była wiceminister pracy. Każdy dodatkowy rok pracy podnosi więc wysokość emerytury.

– Kobieta urodzona w 1956 r., która po zmianie przepisów przejdzie na emeryturę o rok później, może liczyć na lepszą relację ostatniego wynagrodzenia do emerytury o ponad 10 proc. Zatem o rok dłuższy okres pracy daje o 10 proc. wyższą emeryturę – tłumaczy Piotr Lewandowski, główny ekonomista Instytutu Badań Strukturalnych.

Gdyby kobieta urodzona w 1956 r. przez całe życie miała przeciętną płacę (teraz jest to ok. 3,6 tys. zł brutto), to po podniesieniu wieku emerytalnego o rok (lub nieco więcej) dostałaby 1362 zł zamiast 1200 zł (wszystkie wyliczenia w cenach bieżących).

Z szacunków wynika, że im kobieta jest młodsza, tym jej emerytura będzie stanowiła mniejszy procent ostatniego wynagrodzenia, a zatem dłuższy okres pracy będzie miał większe znaczenie. W przypadku pań 49-letnich (rocznik 1963) wydłużenie wieku emerytalnego o 3,5 roku sprawi, że stopa zastąpienia wyniesie 40 proc., a bez zmian byłoby to 33 proc. W przypadku kobiet urodzonych w 1973 r., pierwszego rocznika pracujących do 67. roku życia, wysokość emerytury wzrośnie o dwie trzecie w porównaniu z sytuacją, gdyby pracowały do sześćdziesiątki.

Dla mężczyzn podniesienie wieku emerytalnego o dwa lata nie będzie miało aż tak dużego znaczenia. Według szacunków rządowych ich świadczenia wzrosną o 0,4 – 20 proc.; górna granica dotyczy obecnych trzydziestoośmiolatków.

Niestety, wydłużenie wieku emerytalnego w niewielkim stopniu poprawi sytuację materialną przyszłych emerytów.

Teraz mężczyźni przechodząc na emeryturę, dostają nawet trzy czwarte ostatniej pensji. Natomiast panowie obecnie wchodzący na rynek pracy, mimo zmian, nie otrzymają nawet połowy swojego wynagrodzenia. Ale bez zmian trudno byłoby im przekroczyć poziom 40 proc.

Jeszcze gorzej wygląda to w przypadku pań. Obecne 60-latki lub te, które ten wiek osiągną w najbliższych latach, otrzymają z ZUS i OFE nieco mniej niż 60 proc. ostatniej pensji. Natomiast urodzone w 1990 r., które przejdą na emeryturę w 2057 r., będą musiały się zadowolić nieco ponad 40 proc. ostatnich dochodów. Ale to i tak o około 10 pkt proc. więcej, niż gdyby wiek emerytalny nie został wydłużony (wszystkie szacunki przy założeniu przeciętnych zarobków w gospodarce).

Jakie zmiany

- Nowelizacja ustawy zakłada stopniowe podwyższanie wieku emerytalnego do 67 lat. Będzie to wiek przechodzenia na emeryturę zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn.

- Od 1 stycznia 2013 r. co cztery miesiące okres pracy będzie wydłużany o miesiąc. W ten sposób docelowy wiek 67 lat w przypadku mężczyzn zostanie osiągnięty w 2020 r., a kobiet – w 2040 r.

- Nowe regulacje obejmą kobiety urodzone po 31 grudnia 1952 r. oraz mężczyzn urodzonych po 31 grudnia 1947 r.

Ochrona przed ubóstwem

Maciej Bukowski, wykładowca SGH i prezes Instytutu Badań Strukturalnych

Rz: Jak wiek emerytalny wpływa na wysokość świadczenia?

Maciej Bukowski:

Wysokość emerytury, a tym samym stopa zastąpienia, jest pochodną zebranego kapitału emerytalnego i czasu pobierania świadczenia. Każdy kolejny rok pracy powoduje zwiększenie kapitału emerytalnego o ok. 10 proc., przynajmniej w przypadku osób, które skończyły 50 lat. To już dużo. Ale osoby starsze jeszcze wyraźniej odczują wpływ dłuższej pracy na wysokość emerytury, ponieważ ich kapitał dzieli się na krótszy potencjalny czas pobierania świadczenia. Jeśli więc dwie osoby mają identyczny kapitał emerytalny, ale jedna ma 55 lat, a druga 65 lat, to emerytura tej drugiej osoby będzie znacząco wyższym procentem ostatniego wynagrodzenia.

Czy zawsze, także w przypadku ludzi lepiej zarabiających, emerytura z systemu publicznego powinna odpowiadać dużej części zarobków, czy raczej powinna zapewniać ochronę przed ubóstwem?

– Emerytura powinna chronić przed ubóstwem. Ale jednocześnie państwo powinno pozostawić części społeczeństwa pewną swobodę. Pojawiają się pomysły, by opodatkować (czyli obciążyć składkami) wszystkie dochody łącznie z umowami o dzieło, pełnymi dochodami z działalności gospodarczej. W zamian za to państwo musiałoby się zobowiązać, że w przyszłości, z podatków innych ludzi, dostaniemy zwrot zapłaconych kwot w postaci przyszłej emerytury. Wydaje mi się, że powinna istnieć pewna swoboda: część zarobków czy dochodów nie podlega oskładkowaniu, natomiast każdy ponosi ryzyko i jest odpowiedzialny za to, w jaki sposób sam zabezpieczy się na starość.

— rozmawiała Aleksandra Fandrejewska

Ubezpieczenia ZUS

Pozostało 87% artykułu