Bez gwarancji dobrobytu

Kryzys pokazuje, jak ważne jest rozwijanie indywidualnego oszczędzania na starość

Publikacja: 31.05.2012 00:47

Oszczędzanie opłaci się na starość

Oszczędzanie opłaci się na starość

Foto: www.sxc.hu

Przeciętnie w państwach OECD osoba, która ma 65 lub więcej lat, dysponuje 85 proc. średniego dochodu mieszkańca. W Polsce wskaźnik ten wynosi 95 proc., co stawia nas w jednym rzędzie z krajami takimi, jak Austria, Francja, Luksemburg  i Meksyk. Dodatkowo wypadamy niezwykle dobrze, jeśli chodzi o ubóstwo ludzi starszych. W  Polsce wśród osób powyżej 65. roku życia ubogich jest zaledwie 5 proc., podczas gdy średnia krajowa sięga 15 proc. Kłopot polega jednak na tym, że większość dochodów, jakimi dysponują osoby starsze w naszym kraju, pochodzi z transferów publicznych (emerytur z systemu państwowego i innych świadczeń socjalnych). Znacznie mniej (bo tylko jedna piąta) wynika z pracy, a zaledwie jeden procent z oszczędzania dobrowolnego. Stawia to Polskę prawie na końcu szeregu wśród krajów OECD, gdzie średnia wynosi niespełna 20 proc.   Razem z nami na końcu są kraje Europy Środkowej. W Czechach i na Słowacji prywatne oszczędności stanowią pół procent dochodów seniorów. – Dzisiejsze 65-latki nie bardzo miały jak i gdzie oszczędzać, bo 20 lat temu w Polsce i krajach postkomunistycznych dopiero rozwijał się rynek – tłumaczy Ryszard Petru, partner w PwC. Jego zdaniem trudno przekonać także młodszych do tego, by zwiększali indywidualne oszczędzanie na emeryturę, bo wciąż istnieje przekonanie, że  emerytura musi pochodzić od państwa.

– W krajach, gdzie większość dochodów pochodzi z transferów publicznych, istnieje zagrożenie (wynikające z procesów demograficznych i starzenia się społeczeństw), że coraz mniej liczne pokolenia pracujących będą obciążane finansowaniem świadczeń dla coraz większego grona emerytów. Efektem tego będą albo zmniejszające się systemy publiczne, albo wzrost obciążeń podatkowych – tłumaczy Agnieszka Chłoń-Domińczak, ekonomistka z SGH.

60 proc. dochodów emerytów w OECD stanowią państwowe emerytury i inne świadczenia socjalne

– To oznacza, że dobrowolne prywatne plany emerytalne staną się koniecznością dla utrzymania standardu życia – mówi Edward Whitehouse, ekspert OECD. Zwraca uwagę, że  wszędzie tam, gdzie ludzie polegają na obowiązkowych ubezpieczeniach społecznych, ich dochody na starość będą znacznie mniejsze niż dochody dzisiejszych emerytów. W Kanadzie, Japonii, Wielkiej Brytanii, Nowej Zelandii tak dzieje się już od dawna. We Francji i Niemczech to stosunkowo nowe zjawisko. Ale we wszystkich krajach rozwiniętych rośnie obecnie udział dochodów kapitałowych (co obejmuje prywatne fundusze emerytalne) w dochodach osób starszych. OECD zaleca promocję prywatnych planów emerytalnych również w grupach osób mniej zarabiających.

Tak samo KE w białej księdze (publikacji zawierającej rekomendacje na temat adekwatnych i bezpiecznych emerytur) zwraca uwagę, że uzupełniające, prywatne oszczędności powinny odegrać większą rolę w zapewnieniu godziwego standardu życia na starość. KE rekomenduje, by kraje tworzyły zachęty podatkowe lub inne finansowe oraz podstawy do istnienia układów zbiorowych pracy jako instrumentów, które pomagają w prywatnych ubezpieczeniach emerytalnych.

Na razie państwowe emerytury stanowią średnio 60 proc. dochodów emerytów w OECD. Najwięcej we Francji i na Węgrzech (85 proc.), ciągle sporo w Polsce (3/4 po tym, gdy rząd wycofał się częściowo z reformy emerytalnej). Mniej niż połowę dochodu czerpią z tego źródła emeryci w Australii, Kanadzie, Japonii, Holandii, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii i USA.

W wielu krajach barierą utrudniającą indywidualne oszczędzanie są koszty oferowanych produktów i niskie zarobki. – Im skłonność do oszczędzania jest bardziej powszechna, tym produkty stają się jednostkowo tańsze –  tłumaczy Radosław Gołaszewski, ekspert Axa Życie.

O prywatnych emeryturach muszą myśleć szczególnie Europejczycy, którzy nie mogą raczej liczyć (ze względów demograficznych) na wsparcie ze strony dzieci czy wnuków. A już teraz widać, że zdecydowanie gorzej mają się starsi ludzie żyjący samotnie. Ich dochody sięgają 73 proc. dochodów równolatków żyjących w większych gospodarstwach domowych.

Struktura dochodów osób starszych

W większości tych krajów rozwiniętych, gdzie transfery publiczne (emerytury i inne świadczenia z systemów państwowych) stanowią połowę lub mniej dochodów osób starszych, mniejsze są kłopoty z finansami publicznymi, niż z rozwiniętymi systemami socjalnymi. W krajach rozwijających się, gdzie państwo nie zapewnia bezpieczeństwa socjalnego, praca stanowi 40 - 50  proc.dochodów nestorów.

 

Przeciętnie w państwach OECD osoba, która ma 65 lub więcej lat, dysponuje 85 proc. średniego dochodu mieszkańca. W Polsce wskaźnik ten wynosi 95 proc., co stawia nas w jednym rzędzie z krajami takimi, jak Austria, Francja, Luksemburg  i Meksyk. Dodatkowo wypadamy niezwykle dobrze, jeśli chodzi o ubóstwo ludzi starszych. W  Polsce wśród osób powyżej 65. roku życia ubogich jest zaledwie 5 proc., podczas gdy średnia krajowa sięga 15 proc. Kłopot polega jednak na tym, że większość dochodów, jakimi dysponują osoby starsze w naszym kraju, pochodzi z transferów publicznych (emerytur z systemu państwowego i innych świadczeń socjalnych). Znacznie mniej (bo tylko jedna piąta) wynika z pracy, a zaledwie jeden procent z oszczędzania dobrowolnego. Stawia to Polskę prawie na końcu szeregu wśród krajów OECD, gdzie średnia wynosi niespełna 20 proc.   Razem z nami na końcu są kraje Europy Środkowej. W Czechach i na Słowacji prywatne oszczędności stanowią pół procent dochodów seniorów. – Dzisiejsze 65-latki nie bardzo miały jak i gdzie oszczędzać, bo 20 lat temu w Polsce i krajach postkomunistycznych dopiero rozwijał się rynek – tłumaczy Ryszard Petru, partner w PwC. Jego zdaniem trudno przekonać także młodszych do tego, by zwiększali indywidualne oszczędzanie na emeryturę, bo wciąż istnieje przekonanie, że  emerytura musi pochodzić od państwa.

Emerytura
Polacy chcą szybko przejść na emeryturę i cieszyć się życiem
Emerytura
MFW: Przeciętna emerytura w Polsce spadnie do minimalnej
Emerytura
40-latkowie mało wiedzą o oszczędzaniu na emeryturę
Emerytura
Nowe dane o PPK. Imponujące zyski części Polaków
Emerytura
Prawie każdy ma przerwy w płaceniu składek na emeryturę. Jak to wpłynie na wysokość świadczeń?