Rynek pracy zmienia swoje oblicze. W dobie postępującej digitalizacji otaczającego nas świata zmieniają się wymagania pracowników w stosunku do pracodawców, a także pracodawców w stosunku do zatrudnianych przez nich osób.
Ci pierwsi coraz częściej oddają się idei work-life balance, mówiącej o równowadze między karierą a życiem prywatnym. Nowa generacja pracowników ceni sobie elastyczność, swobodę w realizowaniu zadań i możliwość samorozwoju, przy jednoczesnym nastawieniu na czerpanie jak najwyższych dochodów.
Pracodawcom natomiast zależy na doświadczonych i wszechstronnych pracownikach z ściśle określonymi umiejętnościami, których mogą pozyskać na czas realizacji konkretnego projektu, przy jednoczesnym założeniu jak najniższych kosztów zatrudnienia.
Takie szanse obu stronom daje samozatrudnienie, dzięki któremu pracownik ma wpływ na to, w jaki sposób pracuje, a pracodawca na to, jak długo i na jakich zasadach zatrudnia wybranego specjalistę.
Własna firma to szansa na rozwój zawodowy, większe korzyści finansowe i niezależność. Fot. Adobe Stock
Wymagająca swoboda
Samozatrudnienie, czyli inaczej praca kontraktowa, polega na sprzedaży swoich towarów, usług czy know-how innej firmie w ramach tzw. relacji B2B – business to business. Wymaga więc założenia jednoosobowej działalności gospodarczej, a podstawą wypłaty wynagrodzenia jest faktura.
Własna firma to szansa na rozwój zawodowy, większe korzyści finansowe, niezależność i możliwość realizowania swoich pomysłów.
Z drugiej zaś strony to odpowiedzialność za swój biznes i obowiązek dopełnienia wszelkich formalności podatkowo-księgowych i administracyjnych ciążących na przedsiębiorcy.
Efektywne wykorzystanie czasu pracy
Samozatrudniony nie ma obowiązku świadczenia pracy przez 8 godzin dziennie pięć dni w tygodniu wyłącznie dla jednego podmiotu. Ma więc prawo do takiej organizacji własnego czasu, która pozwali mu na wybór projektów i podjęcie współpracy z takimi firmami, w których strukturach będzie miał możliwość zdobywania różnych doświadczeń.
Taka forma współpracy pozwala też często na pracę zdalną. Nic nie staje więc na przeszkodzie, by pracować z domu, z parku czy z kawiarni. Najważniejszy jest bowiem efekt końcowy i zrealizowane zadania.
Świadome przedsiębiorstwa, których działalność nie wymaga obecności pracownika w firmie, coraz częściej pozwalają na wykonywanie zadań poza ich budynkiem, bo nie zmniejsza to efektywności pracownika.
Wynagrodzenie za tę samą pracę wykonaną na podstawie umowy o pracę i na samozatrudnieniu będzie wyższe, gdy pracujemy na własny rachunek.
Osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą może odprowadzać niższe składki na ubezpieczenie społeczne do ZUS, zdecydować o wymiarze składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe i nie ma obowiązku opłacać ubezpieczenia chrorobowego (traci jednak wtedy prawo do opieki zdrowotnej).
Dzięki możliwości zaliczania wybranych wydatków w koszty zaoszczędzi także na podatkach.
Samozatrudniony przedsiębiorca ma też przywilej skorzystania z 19-procentowego podatku liniowego, podczas gdy etatowiec skazany jest na podatek progresywny 18/32 proc.
Druga strona medalu
Osobom prowadzącym własny biznes nie przysługuje płatny 26-dniowy urlop oraz zwolnienie chorobowe. Ważne jest więc, by przy podpisaniu kontraktu i ustalaniu wysokości swojego wynagrodzenia odpowiednio te rzeczy wycenić i doliczyć do faktury, tak by kilka dni wypoczynku lub chorobowego w końcowym rozrachunku dawało podobne wynagrodzenie do osiąganego na etacie.
Własną firmę można dziś założyć w Polsce przez internet w ciągu jednego dnia. Fot. Adobe Stock
Samozatrudnienie czy etat?
Decydując się na samozatrudnienie, stajemy się przedsiębiorcą wykonującym czynności na własny rachunek i własne ryzyko. Zaczynają nas obowiązywać przepisy i obowiązki względem administracji państwowej i od teraz to na nas ciąży obowiązek dopełniania wszelkich formalności urzędowych, takich jak złożenie deklaracji podatkowych, rozliczenie podatków czy zapłata składek do ZUS.
Firmę założyć można w jeden dzień
Aby założyć jednoosobową działalność gospodarczą należy złożyć wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Można zrobić to przez internet i cały proces zakończyć w jeden dzień, na końcu stając się przedsiębiorcą. Na etapie składania wniosku należy podać kod PKD określający typ prowadzonej działalności.
W momencie rejestracji, właściciel firmy uzyskuje wpis REGON do Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej prowadzonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
We właściwym dla miejsca zamieszkania urzędzie skarbowym przedsiębiorca dokonuje także zgłoszenia NIP oraz wyboru formy opodatkowania, od którego będzie zależeć księgowość jego firmy. Wybiera spośród trzech opcji: podatek liniowy, skala podatkowa albo ryczałt ewidencjonowany.
Samozatrudniony przy rejestracji działalności gospodarczej może również podjąć decyzję o zostaniu czynnym vatowcem. Podatnik VAT jest zobowiązany do wystawiania faktur VAT (lub paragonów) w związku ze sprzedażą towarów lub wykonywaniem usług na rzecz przedsiębiorców (lub konsumentów), prowadzenia ewidencji zakupów VAT i sprzedaży VAT w cyklach miesięcznych oraz składania miesięcznych lub kwartalnych deklaracji VAT i comiesięcznych plików JPK VAT. Plusy? Możemy uzyskać zwrot podatku VAT z produktów i usług służących do prowadzenia naszego biznesu.
Analiza zysków i strat
Aby stwierdzić czy rezygnacja z etatu i podjęcie pracy w ramach samozatrudnienia jest opłacalne, warto wstępnie oszacować przychód z działalności, wysokość składek ubezpieczeniowych, koszt miesięcznych zaliczek z tytułu podatku dochodowego, doliczyć do tego koszty operacyjne wynikające z samozatrudnienia, takie jak np. usługi księgowe, opłaty leasingowe, jeśli planujemy wynająć auto, wydatki na paliwo czy zakup i rachunki za telefon. Kontrakt B2B nie zakłada urlopu wypoczynkowego, zasiłku macierzyńskiego czy chorobowego, w związku z tym warto wycenić wartość takich benefitów i wynegocjować odpowiednio podwyższoną kwotę faktury, tak by bilans roczny, po zaczerpnięciu kilku dni odpoczynku nie okazał się być ze stratą dla przedsiębiorcy.
Prosty rachunek na etacie
Finansowe korzyści związane ze zmianą umowę o pracę na samozatrudnienie można zobrazować na przykładzie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w Polsce. Jak podaje GUS w lipcu br. przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw wyniosło 4,8 tys. zł.
Ta kwota nie stanowi jednak pełnego kosztu, który pracodawca ponosi z tytułu zatrudnienia pracownika. Musi on przecież opłacić za niego m.in. ubezpieczenie emerytalne i rentowe, zdrowotne i chorobowe, a także składki np. na fundusz pracy czy gwarantowanych świadczeń pracowniczych.
W końcowym rozrachunku koszt pracy takiego pracownika dla pracodawcy jest o ponad 1 tys. zł wyższy i wynosi około 5,8 tys. zł. Z tego do etatowca, w ramach kwoty netto trafia zaledwie 3,4 tys. zł.
Samozatrudniony bardziej skorzysta
Zupełnie inaczej sytuacja wygląda w przypadku osoby samozatrudnionej. Ma ona większy wpływ na koszty podatkowe i składkowe w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, a dodatkowo liczyć też może na preferencje ze strony państwa dotyczące m.in. opłacania niższych podatków w pierwszych kilkudziesięciu miesiącach działania na własną kieszeń
Minimalna podstawa do wyliczenia wysokości składek ubezpieczeniowych odprowadzanych do ZUS może stanowić 60 proc. szacowanego miesięcznego wynagrodzenia, które jest przyjęte do ustalenia rocznej podstawy wymiaru składek, a wysokość składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przez pierwsze dwa lata prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej stanowi stała zadeklarowana kwota, która nie może być niższa niż 30 proc. średniego minimalnego wynagrodzenia.
Składki na ubezpieczenie chorobowe nie są obligatoryjne i samozatrudniony nie ma obowiązku ich opłacania. Traci wtedy jednak możliwość korzystania z leczenia w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia.
W tym przypadku w dużo lepszej sytuacji jest chociażby osoba zatrudniana na umowę-zlecenie ze stawką poniżej 200 zł. Wystarczy, że stały zleceniodawca będzie odprowadzał za niego składki do ZUS, a ten będzie mógł liczyć na wszystkie przywileje podstawowej opieki zdrowotnej.
Zakładając więc, że nasz samozatrudniony wystawia fakturę na kwotę 5,8 tys. zł netto i nie dokona żadnych potrąceń z wyjątkiem wydatków na ubezpieczenie społeczne, pracując dla tej samej firmy co etatowiec, otrzyma na swoje konto kwotę 4,5 tys. zł (przez pierwsze dwa lata, gdy przysługuje mu ulga na składki ZUS) lub około 4,1 tys. zł przez kolejne lata, kiedy ulga dla prowadzących działalność już nie obowiązuje.
To o 1,1 tys. zł więcej miesięcznie przez pierwsze dwa lata dla osoby, która przeszła na samozatrudnienie, o 660 zł miesięcznie więcej w kolejnych latach w stosunku do wynagrodzenia, jakie osiąga osoba wykonująca te same zadania na umowie o pracę.
Czytaj także: Większe korzyści podatkowe dla samozatrudnionych
Podatki i składki
Pracownik etatowy, nie ma wyboru, im większą kwotę przychodów generuje, tym większe płaci podatki. Opodatkowanie na zasadach ogólnych, według skali podatkowej, kosztuje go odliczenie od pensji 18 proc. i 32 proc. w przypadku przekroczenia progu 85,5 tys. zł.
Samozatrudniony przedsiębiorca może dokonać wyboru i postawić na 19-procentową stawkę liniową, zachowując tym samym większą ilość zarobku we własnej kieszeni.
Samozatrudniony ma również tę dodatkową przewagę nad osobą pracującą na etacie, że może rozliczać wydatki związane z działalnością. Wszystkie koszty związane bezpośrednio i pośrednio z wykonywaną przez niego pracą odejmowane są od przychodów i tworzą dochód do opodatkowania. Im więc więcej kosztów samozatrudniony wygeneruje, im więcej odliczy podatku VAT od zakupów firmowych, tym mniejszy podatek dochodowy zapłaci.
Plusem jest też fakt, że poniesione składki na ubezpieczenie społeczne również stanowią koszty uzyskania przychodów, co zmniejsza wysokość bieżącego podatku do zapłaty.
Założenie firmy w kilku prostych krokach
Decydując się na założenie działalności gospodarczej przyszły przedsiębiorca powinien odpowiedzieć sobie na kilka podstawowych pytań:
1. Czy musi działalność rejestrować (działalność nierejestrowaną można prowadzić, dopóki miesięczny przychód nie przekroczy 50 proc. minimalnego wynagrodzenia, w 2018 r. jest to 1050 zł)
2. Jaką formę opodatkowania preferuje: według skali podatkowej (zasady ogólne, opodatkowanie 18 proc. przy I progu podatkowym i 32 proc. po jego przekroczeniu), podatek liniowy (stała stawka 19 proc.), czy ryczałt ewidencjonowany oraz czy chce rozliczać się z podatku VAT
3. W którym banku będzie prowadził konto firmowe i kto zajmie się księgowością
Aby uzyskać status samozatrudnionego, należy:
1 Dokonać rejestracji działalności gospodarczej w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).
2. Uzyskać wpis REGON do Rejestru Gospodarki Narodowej
3. Zgłosić NIP w urzędzie skarbowym
4. Dokonać wyboru formy rozliczenia oraz zgłoszenia rejestracyjnego w zakresie podatku od towarów i usług w US (Formularz VAT-R)
5. Zgłosić się do ubezpieczeń ZUS (Formularz ZUS ZUA)
