Pracownicze plany kapitałowe to program, w którym uczestniczyć mogą osoby zatrudnione, jeśli taka jest ich wola. Dla pracowników, zleceniobiorców i innych osób zatrudnionych udział w programie jest dobrowolny. Inaczej jest w przypadku podmiotów zatrudniających (np. pracodawców, zleceniodawców), dla których utworzenie PPK jest już obowiązkiem. Dotyczy to wszystkich podmiotów zatrudniających bez względu na ich wielkość, poza wymienionymi w ustawie o PPK wyjątkami. Jednym z nich są mikroprzedsiębiorcy, którym wszystkie osoby zatrudnione zadeklarują, że nie chcą być uczestnikami PPK.