Inflacja na poziomie 17,9 proc. uszczupla portfele Polaków. Drożeje żywność, paliwo, media i usługi, co jest dużym obciążeniem dla niejednego domowego budżetu. Z danych Związku Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce wynika, że co dziesiąte gospodarstwo domowe popada w długi. Pogłębia się również odsetek osób, które mają problem z terminowym regulowaniem zobowiązań.
– W obliczu rosnących kosztów życia wiele osób ma problemy z regulowaniem zobowiązań. Takie okoliczności są wysoce niesprzyjające spłacaniu długów, o czym świadczy wzrost negatywnych wpisów do naszej bazy danych – o 7,4 proc. w stosunku do ubiegłego roku – komentuje Katarzyna Skrzypczyńska, kierownik działu rozwoju produktów w ERIF Biurze Informacji Gospodarczej.
Zmienia się też podejście do oddawania długów. Z raportu „Moralność finansowa Polaków 2022” przygotowanego przez ZPF wynika, że 91 proc. Polaków uważa, że rzeczywiście obowiązkiem moralnym jest zwrócenie pożyczonej gotówki, ale 3 proc. badanych już jest odmiennego zdania. Pozostałe osoby twierdzą, że trudno powiedzieć. W 2016 r. oddawanie długów było obowiązkiem moralnym dla 97 proc., w kolejnych latach stosunek Polaków do zwrotu pożyczonych pieniędzy nieco zelżał.
– Podejście do pieniędzy uwarunkowane jest wieloma czynnikami, w tym m.in. środowiskiem, w którym przebywamy. Jak pokazują badania, pojawiają się odmienne od wiodących perspektywy dotyczące zwrotu pożyczanych pieniędzy, co pewnie dla większości z nas może być dużym zaskoczeniem – mówi Marcin Czugan, prezes Związku Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce.
Czytaj więcej
Jeżeli sytuacja finansowa dłużnika ulega nagłej poprawie, to może on cofnąć złożony już wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Jak to zrobić i nie wpaść w dodatkowe kłopoty?
Najbardziej zadłużeni są panowie w średnim wieku
Jak wskazują dane ERIF, najwięcej zadłużonych mieszka w województwie śląskim – ok. 12,7 proc. wszystkich. Pod względem liczby dłużników na drugim miejscu znajduje się województwo mazowieckie, gdzie mieszka 11,3 proc. zadłużonych, a zaraz za nim woj. dolnośląskie – 9,2 proc.
Z danych za trzeci kwartał 2022 wynika, że aż 55 osób na 1000 mieszkańców województwa lubuskiego ma negatywny wpis w BIG, nieco mniej na Dolnym Śląsku – 54 osoby na 1000 mieszkańców. Najkorzystniej sytuacja wygląda na Podkarpaciu – tam na 1000 mieszkańców 21 ma negatywny wpis w BIG. Zadłużają się przede wszystkim mężczyźni – stanowią oni ponad 65 proc. osób posiadających negatywny wpis w BIG. Najczęściej dług posiadają osoby w przedziale wiekowym od 35 do 44 lat. Średnie zadłużenie pań wynosi 11 538 zł, natomiast średni dług mężczyzn jest o 9 439 zł wyższy, czyli sięga 20 977 zł.
Najwięcej, bo aż 28 proc., wszystkich zadłużeń stanowią niespłacone pożyczki. Blisko 24 proc. negatywnych wpisów dotyczy zadłużeń wynikających z niezapłaconych rachunków za multimedia – telefony, internet, telewizję kablową. Zadłużenia bankowe stanowią 14,6 proc. wszystkich negatywnych wpisów. Natomiast ogólnie najwyższa wartość długów, które zostały wpisane do bazy ERIF, dotyczy zadłużeń alimentacyjnych – jest to ponad połowa wartości wszystkich zobowiązań.
„O długach nic nie wiem”
Z reklamacji spływających do ERIF wynika, że znaczna liczba osób posiadających dług nie wie o jego istnieniu, co w skrajnym przypadku może oznaczać nawet wyłudzenia, fałszerstwa i kradzieże danych.
– Z naszych obserwacji wynika, że faktycznie wiele osób posiadających negatywny wpis w BIG nie jest tego świadomych. Często klienci dowiadują się o wpisie w momencie, gdy wnioskują o kredyt, pożyczkę czy zakup ratalny. Wysyłane wezwania do zapłaty czy powiadomienia o wpisie niejednokrotnie nie docierają do dłużnika, bo jak się okazuje, podane adresy są nieaktualne lub celowo zmienione, co może świadczyć o fałszerstwie lub kradzieży danych. Taką sytuację osoba zainteresowana powinna niezwłocznie wyjaśnić z wymienionym w bazie BIG wierzycielem, a jeżeli to nie da skutku – z organami ścigania – mówi Judyta Goczał, kierownik działu zarządzania procesami obsługi klienta w ERIF.
W każdym biurze informacji gospodarczej istnieje możliwość sprawdzenia, czy nasze dane są obciążone jakimś negatywnym wpisem. Wiele podmiotów umożliwia taką weryfikację w serwisach online, w których proces ten przebiega bardzo intuicyjnie.
– Czasem to po prostu przeoczenie terminu płatności, bywa jednak, że jest to nagminne nieuregulowanie zobowiązań i brak reakcji na windykację ze strony wierzyciela. Jednym z narzędzi, które ma do dyspozycji wierzyciel, jest właśnie wpis do bazy BIG, który daje sygnał do rynku, że dana osoba jest nierzetelnym klientem, partnerem, kontrahentem – mówi Katarzyna Skrzypczyńska.
Czytaj więcej
Polscy konsumenci są wciąż w kiepskich nastrojach. Wskaźniki są na historycznie niskich poziomach.
Co zrobić z kłopotliwym wpisem?
Jeśli informacje o naszych przeterminowanych zobowiązaniach widnieją w BIG-ach, warto możliwie jak najwcześniej podjąć kroki, które pomogą nam w wyjaśnieniu zaistniałej sytuacji. Jeśli nie wiemy, jakiego zobowiązania dotyczy wpis, można tę informację zweryfikować, kontaktując się z BIG-iem, w którym widnieje taka adnotacja.
– Jeśli już wiemy, z tytułu jakiego długu powstał negatywny wpis w BIG, powinniśmy zrobić wszystko, by ustalić z wierzycielem kwestie spłaty lub po prostu uregulować zobowiązanie. Wierzyciel ma obowiązek, wynikający z przepisów prawa, usunięcia wpisu w terminie nieprzekraczającym 14 dni od dnia otrzymania wpłaty – wyjaśnia Judyta Goczał.
Każdego roku do ERIF spływa blisko 15 mln zapytań. Najczęściej wystosowywane są one przez banki, inne instytucje finansowe, w tym firmy e-commerce czy operatorów telekomunikacyjnych. Dlatego jeśli zależy nam na wiarygodności i bezproblemowym dostępie do produktów bankowych – w tym pożyczek, zakupów ratalnych, wartościowych kontraktach, możliwości zawierania umów abonamentowych, to warto zadbać o brak negatywnych wpisów w bazach BIG.
Dla osób, które chcą wykazać się szczególną ostrożnością w tej kwestii, dostępne są narzędzia pozwalające na bieżące kontrolowanie swoich danych w BIG – w tym automonitoring. Wówczas osoba, wobec której wystosowano zapytanie do BIG, jest informowana o tym procesie, co może wykryć próby wyłudzenia pożyczek lub kradzieży danych. Można też na bieżąco weryfikować istnienie negatywnych wpisów. Takie rozwiązania są szczególnie ważne dla osób planujących wzięcie kredytu lub takich, dla których wiarygodność finansowa pełni olbrzymią rolę ze względu na relacje biznesowe. Automonitoring nadaje osobie zainteresowanej pełną kontrolę nad wszystkimi wpływającymi zapytaniami i wpisami opiewającymi na jej dane – dzięki czemu można trzymać rękę na pulsie.
