Na aukcjach bibliofilskich dość tanio kupimy białego kruka

W najbliższym czasie odbędą się ciekawe aukcje bibliofilskie. W dniach 13-14 lutego krakowski antykwariat Rara Avis wystawi sensacyjne dokumenty (www.raraavis.krakow.pl). Przebojem będzie list marszałka Józefa Piłsudskiego do Mariana Kukiela. Piłsudski przyrównał Sztab Generalny do domu publicznego… List datowano 1 września 1925 roku w Druskiennikach. Piłsudski pracował wtedy nad książką „Rok 1920″. W archiwach wojskowych nie znalazł oryginałów wielu ważnych dokumentów – zamiast nich podłożono podróbki. Marszałek publicznie kierował zarzuty pod adresem Sztabu Generalnego.

Warto sprawdzić: Rewolucyjne zmiany na krajowym rynku bibliofilskim

Wybuchły ostre spory. Marszałek dostał oficjalną odpowiedź m.in. od gen. Mariana Kukiela, szefa Biura Historycznego, działającego przy Ministerstwie Spraw Wojskowych. W dokumencie wystawionym na lutową aukcję Piłsudski „brutalnymi” słowami pisze o Kukielu. Określenie „osioł” należy do wybitnie delikatnych. Marszałek był wyraźnie rozgniewany. Zarzucił Kukielowi kradzież oryginalnych dokumentów lub przyzwolenie na kradzież.

Wiedząc, jak mogą zareagować, marszałek odradzał adwersarzom wysyłanie mu sekundantów, „bo wyrzuci ich za drzwi”. Napisał: „Kopię listu zostawiam u siebie, abyś ośle go nie fałszował”. Oferowany na aukcji dokument jest właśnie tą kopią, którą sporządzono na użytek nadawcy.

8 tysięcy złotych na start

Kopię wykonano prawdopodobnie na hektografie. Piłsudski odręcznie dopisał na górnym marginesie: –Kopia-brulion”. List pozostawał własnością Wandy Piłsudskiej, córki Marszałka. Takie cudo ma cenę wywoławczą zaledwie 8 tys. zł.

List Piłsudskiego to doskonały przykład, że na aukcjach bibliofilskich największe nawet skarby mają ceny wyraźnie niższe niż obrazy. Czy za 20–30 lat przestaniemy cenić pamiątki związane z Piłsudskim? Trudno to sobie wyobrazić! Więc może dokument dotyczący Marszałka to dobra lokata? Ale nie wiadomo, czy cena zakupu będzie równie przystępna jak wywoławcza.

Przypomnę, że w 2014 roku stołeczny antykwariat Lamus za 4 tys. zł. wystawił oryginalny dokument policyjny zesłania Piłsudskiego na Syberię. Przybita przez aukcjonera cena wyniosła 36 tys. zł. To wyjątkowo wysoka kwota na krajowym rynku białych kruków.

W ofercie Rara Avis jest też odręczny list gen. Felicjana Sławoja-Składkowskiego do Wandy Piłsudskiej. W liście szczegółowo opisuje stan zdrowia Marszałka przed jego śmiercią. List datowany jest 2 września 1949 roku.

Hans Frank wydarł kartę

Licytowana będzie także rękopiśmienna relacja historyka sztuki prof. Jerzego Sienkiewicza z 1974 roku. Dotyczy ona likwidacji Muzeum Józefa Piłsudskiego w Belwederze. Po zajęciu Warszawy przez Niemców we wrześniu 1939 roku pracownicy muzeum zabezpieczyli najcenniejsze obiekty. Na ich miejsce w gablotach umieszczono inne przedmioty.

Warto sprawdzić: Dobry zarobek na monetach. Są świetną lokatą kapitału

W oferowanym dokumencie czytamy, że w październiku 1939 roku przyjechał do Warszawy Hans Frank. Zażądał księgi audiencjonalnej muzeum i wydarł z niej kartę ze swoim podpisem, złożonym podczas odwiedzin muzeum przed wojną. Frank nakazał natychmiastową likwidację muzeum. Autor relacji opisuje, że po zajęciu stolicy przez „bolszewików” zbiory belwederskie narażone były na penetrację niepożądanych osób i „znowu ucierpiały”. Po wojnie ocalałe eksponaty i meble trafiły do nowego Muzeum Wojska jako „trefne”. Niektóre sprzęty wykorzystano do urządzenia gabinetów administracyjnych, „a może nawet i prywatnych” – przypuszcza autor listu.

Dokument zawiera także informacje o zalakowanych aktach przechowywanych w kasie, do której klucze miał Aleksander Prystor. Akta dotyczyły samobójstwa premiera Walerego Sławka, niewyjaśnionego morderstwa żandarma Franciszka Koryzmy przed gmachem Belwederu oraz zaginięcia gen. Włodzimierza Zagórskiego. Dokument licytowany będzie od 1,2 tys. zł.

Dramat ulubieńca Marszałka

Na aukcji wystawiona zostanie także relacja dotycząca okoliczności samobójczej śmierci gen. Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego 1 lipca 1942. Relację w 1978 roku spisał Adam Michalewski, siostrzeniec Wieniawy.

Jesienią 1977 roku Wanda Piłsudska, córka marszałka, zwróciła się z prośbą do Michalewskiego o opisanie okoliczności, które spowodowały samobójstwo Wieniawy. Prośbę swą uzasadniała koniecznością ukrócenia krążących na ten temat plotek. Tekst Michalewskiego liczy sześć kart.

Michalewski pisze o samobójczym skoku z tarasu nowojorskiego budynku, w którym mieszkał Wieniawa z rodziną. Cytuje fragment listu znalezionego przy zwłokach: „pozostawiam żonę i córkę na pastwę losu i obojętnych ludzi lecz proszę Boga o opiekę nad nimi. Boże zbaw Polskę”. Dokument ma cenę 600 zł.

W ofercie Rara Avis są także atrakcyjne plakaty z czasów PRL, np. książki kucharskie. Licytowany będzie bestseller Marii Disslowej, wydany w 1931 roku. Na okładce widać ślady użytkowania, ceniony poradnik, jak gotować, liczy 800 stron.

Hłasko – Berezie, Różewicz – Miłoszowi

Kolejne białe kruki pojawią się na aukcji stołecznego antykwariatu Kwadryga 7 marca (www.kwadryga.com). Od tysiąca złotych licytowana będzie debiutancka książka Marka Hłaski z odręczną dedykacją autora dla krytyka literackiego Henryka Berezy.

Tadeusz Różewicz odręcznie zadedykował tom swoich poezji Czesławowi Miłoszowi. Unikatowy egzemplarz wystartuje z ceną 1,2 tys. zł.

Warto sprawdzić: Monety na każdą kieszeń. Zapowiada się ostra walka o unikaty

Już za 500 zł (jeśli nie będzie licytacji!) kupimy książkę z autografem Romana Dmowskiego.