TEP także krytycznie o raporcie o OFE

Kolejne instytucje, organizacje i zrzeszenia prezentują opinie na temat zmian w OFE zaproponowanych przez resort pracy i Ministerstwo Finansów pod koniec czerwca. W piątek stanowisko przesłało Towarzystwo Ekonomistów Polskich, na którego czele stoi Ryszard Petru. Zdaniem TEP wszystkie trzy rekomendacje zmian w OFE powodują stopniowy powrót do jednego obowiązkowego repartycyjnego filara (ZUS).

- Zmiany te stanowiłyby więc demontaż jednego z fundamentów zreformowanego w 1999 r. systemu emerytalnego. To ta dwufilarowość systemu jest jednym z gwarantów bezpieczeństwa dla przyszłych emerytów i dlatego powinna zostać zachowana. – czytamy w opinii.

Rząd przedstawił dziewięć rekomendacji zmian w OFE, w tym na poważnie rozważa trzy z nich. Jedna to likwidacja części obligacyjnej portfela OFE i przeniesienie jej do ZUS, a dwie pozostałe zakładają dobrowolność uczestnictwa w OFE w różnych wariantach. Poza tym rząd chce by Polacy w wieku przedemerytalnym stopniowo wracali z OFE do ZUS.

Jak pisze TEP, zaproponowana tzw. dobrowolność de facto dobrowolnością nie jest.

- W jednym z wariantów bowiem zniechęca się przyszłych emerytów do pozostania w II filarze poprzez wymuszenia opłacania dodatkowej składki, w drugim zaś przyjmuje się zasadę automatyzmu przejścia do ZUS, co jest niezgodne z deklaracją złożoną przez większość ubezpieczonych w 1999 roku. W obu wariantach ostatecznym efektem będzie marginalizacja i w ostateczności likwidacja systemu kapitałowego. W naszym przekonaniu system kapitałowy wprowadzony w życie w 1999 roku wymaga korekt efektywnościowych, ustawowego określenia zasad wypłat emerytur i obniżenia kosztów funkcjonowania systemu. Nie sposób jednak doszukać się argumentów przemawiających za zupełną likwidacją II filara – czytamy w opinii.

Według ekonomistów, każdy z zaproponowanych wariantów, gdyby został zrealizowany, miałby destabilizujący wpływ na polski rynek kapitałowy, którego stabilny rozwój był możliwy właśnie dzięki obecności inwestorów długoterminowych takich jak OFE. jak podkreślają dalej, w przeglądzie funkcjonowania systemu emerytalnego niedoszacowany został pozytywny wpływ OFE na rynek kapitałowy i polską gospodarkę przy jednoczesnym przeszacowaniu negatywnego wpływu na finanse publiczne.

- Pokazujemy, że transfery do OFE stanowiły w latach 2000-2012 ok. 1,2-3,6 proc. wszystkich wydatków sektora finansów publicznych. Nie można więc oceniać poziomu deficytu i zadłużenia w oderwaniu od wszystkich innych wydatków publicznych w sytuacji gdy środki przekazywane do II filara stanowiły ich nieznaczną część, a dodatkowo w ponad 2/3 mogły być pokryte wpływami z prywatyzacji – napisało w opinii.

W ocenie TEP, przegląd systemu nie zawiera głębszej oceny wpływu proponowanych zmian w II filarze na wysokość przyszłych świadczeń. Jednocześnie analizuje się historyczne osiągnięcia OFE, ZUS oraz inne wskaźniki pokazując, że stopy zwrotu w II filarze były niższe niż waloryzacje w filarze I.

- W „Przeglądzie funkcjonowania systemu emerytalnego" z niezrozumiałych przyczyn przedstawiono tylko jedną propozycję wypłat emerytur z II filara, która w fazie dekumulacji powraca do jednofilarowego i repartycyjnego systemu opartego wyłącznie na ZUS. W okresie konsultacji społecznych należałoby przeanalizować różne warianty i określić, który z nich jest bardziej korzystny i bezpieczniejszy dla przyszłych emerytów – zawiera opinia.

Według ekonomistów nie ulega wątpliwości, że polski system emerytalny – w tym również część kapitałowa tego systemu – wymaga korekt. W ich przekonaniu powinny one jednak dotyczyć głównie zmian efektywnościowych OFE, tak by fundusze były jeszcze bardziej korzystne i tańsze dla ubezpieczonych. To tutaj objawia się istotna rola państwa jako regulatora rynku OFE. Co więcej, system emerytalny powinien stać się powszechny dla wszystkich grup zawodowych dzięki likwidacji istniejących przywilejów oraz zreformowaniu istniejących równolegle zewnętrznych systemów zabezpieczenia emerytalnego dla wybranych grup zawodowych. Wtedy bieżący koszt wynikający z kumulacji oszczędności w ramach kapitałowego filara systemu emerytalnego znacznie się zmniejszy.

- Wszelkie zmiany w systemie emerytalnym, które miałyby łagodzić okresowe napięcia w finansach publicznych, nie powinny naruszać opartej na trzech różnych (w tym dwóch obowiązkowych) filarach struktury zreformowanego systemu emerytalnego – przekonują ekonomiści.