Jakie skutki dla rynku pracy przyniosło zniesienie wcześniejszych emerytur

Minęły trzy lata od zniesienia możliwości nabywania uprawnień do wcześniejszych emerytur z końcem roku 2008 i wprowadzenia znacznie bardziej restrykcyjnego systemu emerytur pomostowych

Publikacja: 22.05.2012 18:43

Piotr Lewandowski, główny ekonomista Instytutu Badań Strukturalnych

Piotr Lewandowski, główny ekonomista Instytutu Badań Strukturalnych

Foto: Fotorzepa, Magda Starowieyska Magda Starowieyska

Ten horyzont czasowy pozwala już pokusić się o ocenę wpływu tamtej reformy na sytuację na rynku pracy i liczbę osób przechodzących na emeryturę (choć ZUS nie opublikował niestety ciągle danych dotyczących roku 2011). Można także z tych doświadczeń wysnuć wnioski na temat potencjalnych następstw podnoszenia wieku emerytalnego.

Zniesienie możliwości nabywania uprawnień od 2009 roku sprawiło, że kto mógł skorzystać z wcześniejszej emerytury w roku 2008, ten to zrobił – w latach 2008-2009 aż 264 tysiące mężczyzn i 205 tysięcy kobiet w wieku poniżej wieku emerytalnego przeszło na emeryturę. Jednak w roku 2010 napływy do systemu emerytalnego były dużo niższe (łącznie 92 tysiące osób), a aktywność zawodowa i zatrudnienie osób po 50 roku życia konsekwentnie rosły. Pomiędzy rokiem 2008 a 2011 liczba osób aktywnych zawodowo w wieku 50+ wzrosła o 586 tys., a współczynnik aktywności zawodowej – o 2,9 pkt. proc. Prawie 85 procent z tych osób, można powiedzieć, pozostających na rynku pracy w efekcie zniesienia wcześniejszych emerytur, nadal pracowało – liczba pracujących w wieku 50+ zwiększyła się przez trzy lata o 484 tys. osób, a wskaźnik zatrudnienia – o 2,2 pkt. proc. Oczywiście pojawił się także wzrost bezrobocia, ale był on nieznaczny – stopa bezrobocia osób po 50-tce osiągnęła 7 proc., czyli poziom wyraźnie niższy od stopy bezrobocia osób w wieku poniżej 50 lat, który w roku 2011 roku wyniósł 10,5 proc. W efekcie, fakt, że między 2008 a 2009 rokiem wskaźnik zatrudnienia ogółem w Polsce wzrósł o 0,5 pkt. proc., co wyróżniało naszą gospodarkę na tle dotkniętej kryzysem Europy, w całości można przypisać rosnącemu zatrudnieniu osób po 50 roku życia.

Co więcej, poprawa wskaźników rynku pracy osób starszych w większym stopniu dotyczyła kobiet niż mężczyzn. Wśród osób po 50 roku życia, wzrost aktywności zawodowej w ponad połowie (56 proc.) wynikał ze wzrostu liczby aktywnych kobiet. Kobiety miały jeszcze większe znaczenie dla wzrostu zatrudnienia w tej grupie wieku – 59 proc. całego wzrostu zatrudnienia osób po 50 roku życia przypadło na kobiety, wśród których liczba pracujących wzrosła aż 288 tys. osób. Natomiast liczba bezrobotnych kobiet po 50-tce zwiększyła się tylko o 43 tys. osób, a stopa bezrobocia wśród nich pozostała na niższym poziomie niż wśród mężczyzn.

W rezultacie tych zmian, od 2007 do 2011 roku przeciętny wiek, w którym Polacy opuszczają rynek pracy wzrósł o 3,3 roku wśród kobiet i 1,3 roku wśród mężczyzn. Niemniej jednak, o ile na początku lat 1990-tych mężczyźni w Polsce pracowali niemal 2/3, a kobiety ponad połowę swojego życia, to teraz na aktywność zawodową przypada przeciętnie odpowiednio 54 i 48 proc. całości życia statystycznego Polaka. Resztę zajmuje nam dzieciństwo i edukacja, oraz emerytura – przeciętnie 25 proc. życia w przypadku kobiet i 17 proc. życia w przypadku mężczyzn. Mimo pewnego postępu w ostatnich latach, należymy do tych społeczeństw europejskich, które pracują najkrócej, wyraźnie ustępując też takim krajom jak Czechy i Estonia, co wynika, zwłaszcza dla kobiet, z niższego wieku emerytalnego. Nadchodząca reforma pozwoli to zmienić i jak doświadczenia ostatnich trzech lat pozwalają z optymizmem patrzyć na potencjał przełożenia przez rynek pracy dłuższej aktywności zawodowej osób starszych na ich zatrudnienie.

 

 

Wykres 1. Okresy emerytury i pracy zawodowej kobiet i mężczyzn w krajach UE-27 w roku 2007 i 2011 (w proc. całości życia).

 

 

 

Polska wyróżniona kolorem czerwonym

Źródło: Instytut Badań Strukturalnych

 

 

 

Piotr Lewandowski

jest współzałożycielem (w 2006 r.) i głównym ekonomistą Instytutu Badań Strukturalnych. Zajmuje się głównie ekonomią pracy, emerytalną i finansów publicznych, w tym modelowaniem ilościowym, prognozami i projekcjami w tych obszarach. W przeszłości współpracownik Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Banku Światowego i UNDP Polska. Związany z Katedrą Ekonomii I SGH w Warszawie.

Ten horyzont czasowy pozwala już pokusić się o ocenę wpływu tamtej reformy na sytuację na rynku pracy i liczbę osób przechodzących na emeryturę (choć ZUS nie opublikował niestety ciągle danych dotyczących roku 2011). Można także z tych doświadczeń wysnuć wnioski na temat potencjalnych następstw podnoszenia wieku emerytalnego.

Zniesienie możliwości nabywania uprawnień od 2009 roku sprawiło, że kto mógł skorzystać z wcześniejszej emerytury w roku 2008, ten to zrobił – w latach 2008-2009 aż 264 tysiące mężczyzn i 205 tysięcy kobiet w wieku poniżej wieku emerytalnego przeszło na emeryturę. Jednak w roku 2010 napływy do systemu emerytalnego były dużo niższe (łącznie 92 tysiące osób), a aktywność zawodowa i zatrudnienie osób po 50 roku życia konsekwentnie rosły. Pomiędzy rokiem 2008 a 2011 liczba osób aktywnych zawodowo w wieku 50+ wzrosła o 586 tys., a współczynnik aktywności zawodowej – o 2,9 pkt. proc. Prawie 85 procent z tych osób, można powiedzieć, pozostających na rynku pracy w efekcie zniesienia wcześniejszych emerytur, nadal pracowało – liczba pracujących w wieku 50+ zwiększyła się przez trzy lata o 484 tys. osób, a wskaźnik zatrudnienia – o 2,2 pkt. proc. Oczywiście pojawił się także wzrost bezrobocia, ale był on nieznaczny – stopa bezrobocia osób po 50-tce osiągnęła 7 proc., czyli poziom wyraźnie niższy od stopy bezrobocia osób w wieku poniżej 50 lat, który w roku 2011 roku wyniósł 10,5 proc. W efekcie, fakt, że między 2008 a 2009 rokiem wskaźnik zatrudnienia ogółem w Polsce wzrósł o 0,5 pkt. proc., co wyróżniało naszą gospodarkę na tle dotkniętej kryzysem Europy, w całości można przypisać rosnącemu zatrudnieniu osób po 50 roku życia.

Emerytura
Wypłata pieniędzy z PPK po 2 latach oszczędzania. Ile zwrotu dostaniemy
Materiał Promocyjny
Podróżuj ekologicznie! Program Fundusze Europejskie dla zrównoważonej mobilności
Emerytura
Autozapis PPK 2023. Rezygnacja to dobry pomysł? Eksperci odpowiadają
Emerytura
Emeryci ograniczają wydatki. Mają jednak problemy z długami
Emerytura
Emeryci zadłużeni średnio na 12,5 tys. zł. Jak poprawić portfel seniora
Materiał Promocyjny
„Skoro wiemy, że damy radę, to zróbmy to”. Oto ludzie, którzy tworzą Izerę
Emerytura
Polacy łatwo sprawdzą ile mają pieniędzy na emeryturę. Jest projekt ustawy
Emerytura
Polacy sprawdzają, ile mają pieniędzy w PPK. Nawet ci, co nie mają