IKE to dobry sposób oszczędzania na emeryturę

Dyskusja o reformie systemu emerytalnego, jaka w ostatnich tygodniach przetoczyła się przez media, po raz kolejny przypomniała, że o zapewnienie sobie godnej emerytury musimy zadbać sami. Pierwsze dwa filary systemu emerytalnego, niezależnie od kształtu, jaki przybiorą po zmianach w przepisach, na pewno nie pozwolą zachować na emeryturze poziomu życia z czasów aktywności zawodowej.

W największym stopniu dotyczy to osób zarabiających więcej niż 2,5-krotność średniej krajowej. Ludzie ci odprowadzają składki emerytalne tylko od części zarobków. W trudnej sytuacji znajdą się również ci, którzy np. prowadząc teraz własną działalność gospodarczą, odprowadzają najniższe z możliwych składki do ZUS.

[srodtytul]Wcześniej zaczniesz, wydasz mniej[/srodtytul]

Oszczędzanie na emeryturę jest procesem długoterminowym. Cierpliwym sprzymierzeńcem inwestorów jest mechanizm procentu składanego. Powoduje on, że im dłużej oszczędzamy, tym mniej musimy odkładać, by zgromadzić tę samą kwotę.

Aby przy stopie zwrotu 5 proc. rocznie dysponować po 10 latach sumą 100 tys. zł, trzeba co roku odkładać 8,6 tys. zł. Wydłużenie tego okresu do 20 lat powoduje, że wystarczy wpłacać po 3,1 tys. zł rocznie. Natomiast trzydziestoletnie inwestowanie pozwoli zgromadzić 100 tys. zł, jeżeli wpłaty wyniosą po 1,5 tys. zł rocznie (w obliczeniach wzięliśmy pod uwagę kwoty przed opodatkowaniem; gdyby oszczędności były gromadzone poza IKE, zebrana suma zostałaby pomniejszona o 19-proc. podatek Belki).

Widać więc, że wysokość wpłat maleje nie odwrotnie proporcjonalnie do długości okresu oszczędzania, tylko obniża się znacznie szybciej. Na tym właśnie polega dobrodziejstwo procentu składanego.

Wydłużenie okresu oszczędzania jest korzystne jeszcze z jednego powodu. Można się wtedy zdecydować na bardziej agresywną strategię, czyli większe zaangażowanie w akcje. Wiąże się to ze znaczniejszymi wahaniami wartości zgromadzonego kapitału. Jednak w wieloletniej perspektywie powinno zaowocować wyższą średnioroczną stopą zwrotu z inwestycji.

[srodtytul]Niewiele kont, skromne oszczędności[/srodtytul]

Zachętą do samodzielnego oszczędzania miało być zwolnienie z podatku Belki środków zgromadzonych na indywidualnych kontach emerytalnych (IKE). Jednak przesunięty w czasie bonus podatkowy okazał się niewystarczający. Kont otwarto niewiele, a zebrane na nich kwoty są niepokojąco niskie.

Jak wynika z raportu Komisji Nadzoru Finansowego, pod koniec czerwca ubiegłego roku IKE było mniej niż 800 tys. Udział osób oszczędzających w ten sposób nie przekroczył 6 proc. wszystkich aktywnych zawodowo.

Wartość środków zebranych na IKE wynosi niecałe 2,4 mld zł. Zatem na przeciętnym koncie znajduje się mniej niż 3 tys. zł (tymczasem w 2010 r. limit wpłat wynosił 9579 zł, w 2011 r. został podniesiony do 10 077 zł). W dodatku w ciągu analizowanego półrocza (styczeń – czerwiec 2010 r.) nowe wpłaty odnotowano zaledwie na co czwartym rachunku. Prawie 600 tys. kont jest więc widocznych w statystykach, jednak tak naprawdę nie służą gromadzeniu kapitału na emeryturę.

[srodtytul]Kilka możliwości[/srodtytul]

Prowadzeniem IKE zajmuje się kilka grup instytucji finansowych. Największą popularnością cieszą się produkty ubezpieczeniowe, w których wpłacana składka jest dzielona na część inwestycyjną i ochronną (a to sprawia, że produkt może być mało czytelny). Są one dość skutecznie sprzedawane za pośrednictwem agentów ubezpieczeniowych. Co ciekawe, średnia kwota zebrana na takim IKE jest zdecydowanie niższa niż w przypadku innych rodzajów kont. To wskazuje, że decyzje o otwarciu IKE często były nieprzemyślane i inwestorzy szybko przestali przekazywać nowe wpłaty.

Mniej popularną formą oszczędzania na emeryturę są IKE prowadzone przez banki. Oprocentowanie tych rachunków zwykle jest stosunkowo niskie. Wyróżniają się oferty Warszawskiego Banku Spółdzielczego (instytucja z grupy BPS), który posiadaczom IKE proponuje odsetki w wysokości 6 proc. rocznie, oraz Millennium (5 proc.).

Niewielką część indywidualnych kont emerytalnych prowadzą biura maklerskie. Umiarkowane zainteresowanie tym produktem nie dziwi,

bo efektywne inwestowanie na giełdzie wymaga wiedzy. Statystyki pokazują natomiast, że bardziej wyedukowani inwestorzy odkładają na przyszłość większe kwoty. Średnia wartość środków zgromadzonych na IKE w biurze maklerskim jest zdecydowanie wyższa niż w przypadku innych form oszczędzania na emeryturę.

W Domu Maklerskim PKO BP prowadzone są IKE-Obligacje (umowę można podpisać także w dowolnym oddziale PKO BP). Oszczędności są wówczas inwestowane w dziesięcioletnie obligacje emerytalne. Do końca stycznia w sprzedaży są papiery, których oprocentowanie w pierwszym roku wynosi 5,25 proc. (w kolejnych latach będzie to wskaźnik inflacji plus 3 pkt proc.).

[srodtytul]Fundusze zapewniają największy wybór[/srodtytul]

Umowę o prowadzenie indywidualnego konta emerytalnego można też podpisać z TFI. Zaletą tego rozwiązania jest możliwość wpłacania niewielkich kwot (w niektórych funduszach nawet po 50 – 100 zł). Poza tym strategię inwestycyjną można dopasować do własnych potrzeb i w razie potrzeby można ją modyfikować.

Jest to szczególnie ważne dla osób, które przez lata inwestowały agresywnie, a tuż przed emeryturą chciałyby ochronić wartość zgromadzonego kapitału i zmniejszyć udział akcji w portfelu. Niekiedy TFI proponują gotowe plany oszczędnościowe przewidujące taką zmianę strategii.

[ramka][srodtytul]Projekt nowej ulgi podatkowej[/srodtytul]

Jedną z planowanych zmian w systemie emerytalnym jest wprowadzenie zachęty do oszczędzania w postaci nowej ulgi podatkowej. Od 2012 r. wpłaty na indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego (IKZE) będzie można odliczyć od podstawy opodatkowania. Limit wpłat na te rachunki to 2 proc. zarobków (ale nie więcej niż 2 proc. liczone od 30-krotności przeciętnego wynagrodzenia).

W kolejnych latach limit ma być zwiększany, docelowo do 4 proc. Inaczej niż w przypadku IKE, korzyść podatkowa będzie odczuwana niemal natychmiast. Wpłaty na nowe konto można będzie dokonać pod koniec grudnia, a część tej sumy odzyskać przy rocznym rozliczeniu podatku dochodowego wiosną kolejnego roku.[/ramka]

[ramka][b]Małgorzata Popielewska, dyrektor Departamentu Strategii i Rozwoju Union Investment TFI[/b]

Fundusz inwestycyjny to bardzo dobra forma gromadzenia pieniędzy na emeryturę. Jeśli wybierzemy oszczędzanie z funduszem w ramach indywidualnego konta emerytalnego (IKE), będziemy mogli dodatkowo skorzystać z ulgi podatkowej, gdyż obecnie dochody kapitałowe uzyskane na IKE są zwolnione z podatku Belki. Trzeba jednak spełnić pewne warunki. Wysokość rocznych wpłat nie może przekraczać limitu wyznaczonego przez ustawodawcę (w tym roku jest to 10 077 zł).

Poza tym pieniądze można podjąć w momencie nabycia praw emerytalno-rentowych. W przypadku normalnego programu systematycznego oszczędzania (PSO) czas gromadzenia kapitału jest wprawdzie krótszy, ale za to zapłacimy podatek od dochodów. Przywilej podatkowy, jaki daje IKE, jest więc korzystny finansowo.W ramach IKE Union Investment TFI możemy wybrać dowolny fundusz inwestycyjny, do którego będziemy wpłacać środki (wariant indywidualny), bądź wybrać jeden z dwóch gotowych wariantów oszczędzania: dynamiczny lub umiarkowany.

W gotowych wariantach środki są przekazywane do różnych funduszy inwestycyjnych w zależności od wieku oszczędzającego. W wariancie dynamicznym na pierwszym etapie inwestowania, trwającym od 18. do 29. roku życia, środki są wpłacane do funduszu akcyjnego, na drugim etapie (od 30. do 39. roku życia) – po połowie do funduszu akcyjnego i zrównoważonego, a następnie są stopniowo przenoszone do coraz bardziej bezpiecznych funduszy, takich jak UniKorona Obligacje.W wariancie umiarkowanym udział funduszu akcyjnego jest niższy na korzyść funduszu o strategii zrównoważonej.