Bessa obniżyła dynamikę przychodów

Zła sytuacja na giełdzie w ubiegłym roku dała się we znaki nie tylko otwartym funduszom emerytalnym, ale także powszechnym towarzystwom emerytalnym, które nimi zarządzają. Ich wyniki finansowe nie rosły już tak dynamicznie. Wciąż jednak były bardzo dobre.

Z danych zebranych przez „Rz” od 14 podmiotów wynika, że przychody z zarządzania otwartymi funduszami emerytalnymi w 2008 r. wyniosły prawie 1,9 mld zł wobec nieco ponad 1,7 mld zł rok wcześniej. Co ciekawe, w 2008 r. w przeciwieństwie do 2007 r. dynamika przychodów była niższa niż kosztów, co skutkowało obniżeniem rentowności PTE. Przychody wynikające z zarządzania funduszami emerytalnymi wzrosły bowiem o 9 proc., a koszty o 10 proc., do nieco ponad 1 mld zł (931 mln zł w 2007 r.).

– Przychody z istotnej dla towarzystw emerytalnych opłaty od składki wzrosły. Pod tym względem był to dobry rok dla branży, bo nie odczuliśmy jeszcze kryzysu. Jednocześnie przychody z opłaty za zarządzanie aktywami nie rosły tak szybko i były podobne do tych sprzed roku, na co wpływ miała pogarszająca się sytuacja na giełdzie – ocenia Piotr Pindel, członek zarządu Generali PTE.

Dynamika przychodów z opłaty od składki (60 proc. łącznych przychodów) wyniosła 16 proc., co związane było z rosnącą wartością składek wpływających do funduszy emerytalnych. W 2008 r. ZUS przekazał do OFE 20,5 mld zł składek, gdy rok wcześniej było to 17,7 mld zł. Z kolei przychody PTE z tytułu opłaty za zarządzanie OFE (mniej niż 30 proc. łącznych przychodów operacyjnych) w ogóle nie wzrosły (były o 600 tys. niższe niż rok wcześniej). To z kolei wiąże się z niekorzystną sytuacją na rynkach finansowych, ujemnymi stopami zwrotu OFE i zmniejszeniem się wartości aktywów funduszy w ubiegłym roku.

Najbardziej znaczący wzrost przychodów uzyskał w ubiegłym roku Aegon, co wynika z połączenia z PTE Skarbiec-Emeryturą, ale istotnie wzrosły też z tego powodu jego koszty. Była to pierwsza od czterech lat konsolidacja na rynku. Jedynie Bankowy miał nieznacznie niższe przychody niż przed rokiem.

[srodtytul]Koszty rosły szybciej[/srodtytul]

W 2008 r. było widać duże tempo wzrostu kosztów związanych z akwizycją (o 21 proc.), opłatami dla ZUS i KDPW (o 19,3 proc.) oraz funkcjonowaniem PTE (o 19,2 proc.). Koszty na rzecz ZUS są powiązane z wartością składek wpływających do OFE. Z kolei wydatki na akwizycje rosną z roku na rok, co głównie wynika z większej aktywności funduszy na rynku wtórnym. Stanowiły one jedną trzecią łącznych kosztów. Z danych wynika, że osiągnęły poziom prawie 380 mln zł. Analizując jednak te koszty, należy wziąć pod uwagę, że PTE różnie księgują wydatki związane z pozyskiwaniem klientów. Niektóre PTE rozliczają te koszty w tym samym roku, inne w ciągu dwóch lat, a jeszcze inne dłużej. To ma zaś z kolei przełożenie na wyniki finansowe. Rosnące wydatki na akwizycje budzą jednak niepokój nadzoru i obawę m.in. przed tzw. wojną transferową między funduszami. Stąd nadzór rekomenduje zmiany w ustawie o OFE, które uniemożliwią taką walkę, obniżą koszty oraz wyeliminują patologie akwizycji.

Z kolei w kosztach zarządzania towarzystwem istotne znaczenie mają m.in. koszty wynagrodzeń. Z danych KNF wynika, że koszty wynagrodzeń we wszystkich PTE wyniosły 100,7 mln zł i stanowiły średnio połowę kosztów funkcjonowania towarzystwa. Jednocześnie koszty wynagrodzeń w odniesieniu do kosztów całkowitych PTE stanowiły w skali rynku 9 proc. (jest to poziom zbliżony do lat ubiegłych). Widoczny jest też wyraźny spadek kosztów związanych z wpłatami na Fundusz Gwarancyjny, które wyniosły 37,4 mln zł w 2008 r., w porównaniu z 72 mln zł w 2007 r. Zmniejszenie wartości tej kategorii kosztów wynika ze zmniejszenia wartości aktywów netto OFE.

W latach 2006 – 2007 wszystkie towarzystwa miały dodatnie wyniki finansowe. W ubiegłym roku już tak nie było. Stratę netto (8,9 mln zł) wykazała Axa PTE.

– Podjęliśmy świadomą decyzję o zwiększeniu portfela klientów, a to wiąże się z kosztami. Jesteśmy zadowoleni z efektów przyjętej strategii – dodaje Maciej Szwarc, prezes Axa Polska. Stratę tłumaczy też tym, że w przeciwieństwie do niektórych innych Axa PTE koszty akwizycji rozlicza od razu. – Gdybyśmy rozliczali koszty akwizycji w czasie, mielibyśmy zysk – dodaje Maciej Szwarc.

Łączny zysk netto branży wyniósł 731,4 mln zł wobec prawie 702 mln zł rok wcześniej. Wynik brutto przekroczył 900 mln zł i był o prawie 50 mln zł wyższy niż w 2007 r. Najwyższy zysk jak zwykle należy do największych podmiotów. Najwyższy zysk netto jak w latach poprzednich miał ING. W sumie wynik trzech największych PTE: ING, Aviva (dawne Commercial Union) i PZU to ponad 530 mln zł wobec 497 mln zł przed rokiem. W sumie najmocniej wzrósł wynik AIG oraz Pocztylion-Arka. Odpowiednio o 57 i 49 proc. Niższy zysk niż przed rokiem miały towarzystwa Nordea, Warta, Aegon i Bankowy.

[srodtytul]Wysoka rentowność[/srodtytul]

Mimo nieznacznego spadku rentowności branży wskaźniki wciąż są wysokie. Z naszych wyliczeń wynika, że średnie ROE (zysk netto do kapitału własnego) dla branży wyniósł w 2008 r. 24 proc., gdy rok wcześniej było to 28 proc. Podobnie jak w latach poprzednich najwyższe ROE ma Aviva, za nią jest ING, Pocztylion-Arka oraz PZU. Z kolei przeciętne ROA (zysk netto do sumy bilansowej) branży wynosi 21 proc., wobec 25 proc. rok wcześniej. Najwyższy wskaźnik ROA podobnie jak ROE ma Aviva, ING i Pocztylion-Arka.

– Wskaźniki rentowności niektórych PTE są co prawda relatywnie wysokie, ale równocześnie trzeba pamiętać, że po dziesięciu latach akcjonariusze niewielu towarzystw odzyskali wpłacony kapitał. To długo, jak na spółki sektora finansowego – mówi Piotr Pindel, członek zarządu Generali PTE.

Z wyliczeń „Rz” wynika, że wartość kapitałów własnych razem z wypłaconymi już dywidendami do 2008 r. przekroczyła kwoty zainwestowane dotychczas przez akcjonariuszy połowy PTE. Są to: ING, Aviva, AIG, PZU, Generali, Allianz oraz Aegon (ma jeszcze ok. 6 mln zł straty z lat ubiegłych). Zdecydowanie wybijają się pod tym względem dwa największe towarzystwa. Łączna wysokość kapitałów i wypłaconych akcjonariuszom PTE dywidend (4,87 mld zł) jest o 1,7 mld zł wyższa niż inwestycje dokonane dotychczas przez właścicieli towarzystw – nieco ponad 3 mld zł. Jednak właściciele siedmiu towarzystw jeszcze będą musieli zaczekać na zwrot wyłożonych pieniędzy. Zwłaszcza dotyczy to Nordei czy Warty. Trzeba jednak pamiętać, że to zwrot nominalny kapitału.

Na koniec 2008 roku suma bilansowa towarzystw emerytalnych wyniosła prawie 3,5 mld zł, co oznacza wzrost o 23 proc. w porównaniu z 2007 r. Towarzystwa wypłaciły łącznie 530,8 mln zł w postaci dywidendy dla akcjonariuszy, a od początku działalności blisko 1,9 mld zł. Tylko cztery PTE (Nordea, Warta, Bankowy i Aegon) posiadały niepokryte straty z lat ubiegłych. Wszystkie towarzystwa emerytalne miały zaś kapitały własne na poziomie wyższym niż wymagany przepisami prawa. Ich łączna wartość przekroczyła 3 mld zł (o ponad pół miliarda zł więcej niż przed rokiem). Podwyższony został kapitał Aegon PTE w związku z połączeniem z PTE Skarbiec-Emerytura.

[srodtytul]Strata funduszy[/srodtytul]