Oszczędzanie nam nie wychodzi

Nieco ponad 500 tys. nowych kont służących do oszczędzania założyli Polacy w minionym roku -wynika z naszych szacunków. Ten wynik można by uznać za niezły gdyby nie fakt, że w znakomitej większości są to rachunki puste, na które nie zostały przelane żadne pieniądze. Według danych zebranych przez „Rz" od 21 instytucji finansowych wynika, zasilonych rachunków indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego (IKZE)  jest tylko nieco ponad 33 tys.

O funduszach emerytalnych w nowym numerze "Bloomberg Businessweek"

Za większością z ok. 500 tys. podpisanych umów IKZE stoi największy ubezpieczyciel – PZU Życie. Spółka ta podaje jedynie liczbę kont z wpłatami – 14,2 tys., ale można szacować, że odpowiada za  około trzy czwarte otworzonych kont. Dla porównania inna spółka z grupy PZU – PTE PZU podpisała ponad 120 tys. umów, z czego zasilonych jest 3 proc. (3,4 tys.). Sporo umów podpisały też spółki: AXA Życie, Aviva Życie, PKO TFI, Pekao Pioneer PTE czy Legg Mason TFI (część firm podała dane jedynie do zbiorczego zestawienia). Dominują zatem ubezpieczyciele i towarzystwa emerytalne, które od 2012 r. mogą oferować dodatkowe produkty służące do oszczędzania na emeryturą, jak IKZE czy indywidualne konto emerytalne (IKE).

- IKZE, tak jak IKE, zgodnie z przewidywaniami okazało się produktem sezonowym. Odnotowaliśmy dużą aktywność i zainteresowanie klientów tym produktem pod koniec 2012 roku. Zauważalny był też znaczący transfer środków między IKE a IKZE, który był możliwy tylko w poprzednim roku – mówi Weronika Dejneka, dyrektor Biura Produktów Indywidualnych w PZU Życie.

Za mało edukacji

Eksperci są zgodni, że można mówić o totalnej porażce nowego konta.

- Agenci spowodowali, że sporo osób podpisało umowy, ale nie dopilnowali już drugiego etapu, żeby klienci wpłacili pieniądze – mówi Krzysztof Nowak z firmy Mercer. Jak dodaje do słabego zainteresowania IKZE mogła przyczynić się akcja m.in. Komisji Nadzoru Finansowego oraz Rzecznika Ubezpieczonych na temat produktów inwestycyjnych oferowanych przez ubezpieczycieli. Wiele było mowy o tym, że są to niekorzystne i drogie rozwiązania.

- Ministerstwo Finansów zachowuje się z kolei jakby w ogóle się tym tematem nie interesowało – mówi Krzysztof Nowak.

Dla resortu finansów niskie zainteresowanie IKZE oznacza właściwie nieodczuwalny koszt ulgi podatkowej wbudowanej w ten produkt (wpłaty można odpisać od podstawy opodatkowania).

Zdaniem Joanny Ruteckiej z SGH tak słaby wynik to efekt niskiej świadomości Polaków.

- Nikt o tym produkcie właściwie nie wiedział. Edukacja prowadzona przez instytucje finansowe rozpoczęła się za późno – mówi Rutecka.

Niskie zainteresowanie nowym kontem widać było już w połowie roku. Z danych nadzoru wynika, że na koniec czerwca założonych było 301,5 tys. kont, z czego tych z wpłatami było zaledwie 12,2 tys. Pojawiło się wówczas wiele głosów, że ten produkt wymaga zmian, jeśli ma stać się powszechny. Wiele osób wskazywało jednak, że trzeba poczekać do końca 2012 r. by móc dokonać oceny IKZE. Dziś mówią, że popyt na IKZE okazał się znacznie poniżej oczekiwań, ale część liczby, że zmieni się to w tym roku.

- Na realny, nie sezonowy, wzrost zainteresowania produktem IKZE mogłoby niewątpliwie wpłynąć zwiększenie limitów wpłat i odliczeń. Zwolnienie wypłat z IKZE z podatku dochodowego, proponowane przez Ministerstwo Pracy, również przyczyniłoby się  do zwiększenia popularności produktu – mówi Marek Twardowski, dyrektor Działu Zarządzania Projektami i Produktami z Nordea Życie.

Resort pracy już we wrześniu wystąpił do resortu finansów z pomysłem by zamienić obowiązujący w IKZE limit procentowy na kwotowy  np. 4 tys. zł oraz zwolnić wypłaty oszczędności z podatku dochodowego. O to samo walczy w Sejmie Komitet Obywatelski Razem. Obecny limit procentowy zależny od wynagrodzenia utrudnia wyliczenia ile dana osoba rzeczywiście może odłożyć na nowym koncie. Zniechęcać do oszczędzania może także perspektywa zapłaty podatku dochodowego w przyszłości.

Jest nadzieja

Andrzej Sołdek, prezes PTE PZU, uważa, że rynek w 2012 roku nie był przygotowany na przyjęcie IKZE. Wynikało to z niskiej świadomości emerytalnej i braku długoterminowego spojrzenia na produkt. Największe zainteresowanie IKZE odnotowano w ciągu ostatnich 3 miesięcy roku, co spowodowane było przede wszystkim chęcią skorzystania z ulgi podatkowej.

- Należy spodziewać się, że następna fala zainteresowania IKZE nastąpi przy składaniu deklaracji podatkowych kiedy w wielu przypadkach nieświadomi dotychczas klienci zauważą utracone korzyści.

Zainteresowanie IKZE będzie rosło również wraz ze wzrostem poziomu wiedzy obywateli na temat ich perspektyw emerytalnych. Zapowiedzi ekspertów o znacznie niższej niż obecnie stopie zastąpienia wymuszą poszukiwanie dodatkowych instrumentów oszczędzania na emeryturę. Dodatkowo spodziewane ograniczenie ulg podatkowych zwiększy atrakcyjność ulgi towarzyszącej IKZE – mówi Sołdek.

Także Rafał Mikusiński, prezes Amplico PTE, podkreśla, że atuty IKZE będą dostrzegane przy wypełnianiu PIT. - Ktoś, kto raz dokona odliczenia, będzie najprawdopodobniej chciał korzystać z ulgi co roku – pozostali zauważą  taką możliwość czytając formularz podatkowy. W PIT O  jest rubryka na wpis dotyczący wpłat na IKZE – mówi szef Amplico PTE.

OPINIE

Weronika Dejneka, dyrektor Biura Produktów Indywidualnych w PZU Życie

IKZE, tak jak IKE, zgodnie z przewidywaniami okazało się produktem sezonowym. Odnotowaliśmy dużą aktywność i zainteresowanie kientów tym produktem pod koniec 2012 roku. Zauważalny był też znaczący transfer środków między IKE a IKZE, który był możliwy tylko w poprzednim roku.

Jednocześnie w stosunku do roku 2011 w PZU w ostatnim kwartale 2012 r. widoczna była aktywność klientów w ramach IKE w otwieraniu rachunków, jak i wpłatach.

W mojej ocenie jest miejsce dla obu tych form oszczędzania na rynku.