Zniesienie limitu składek na ZUS zagraża finansom Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Szacuje się, że planowane zniesienie górnego limitu składki na ZUS ma zwiększyć przychody Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w przyszłym roku o ponad 5 mld zł. Niestety poprawa sytuacji finansowej FUS będzie miała charakter tylko tymczasowy.

W dłuższym okresie zniesienie rocznego ograniczenia wymiaru składek doprowadzi do jeszcze większego narastania zobowiązań systemu ubezpieczeń społecznych wobec ubezpieczonych i przyszłych emerytów.

Efekt ten będzie wynikał z obowiązywania w obecnym systemie emerytalnym formuły zdefiniowanej składki (defined contribution). Silny związek między ilością i wartością opłacanych przez ubezpieczonego składek a jego świadczeniem emerytalnym będzie powodować szybkie narastanie przyszłych zobowiązań systemu ubezpieczeń społecznych.

Jeżeli najwyższe świadczenia emerytalne nie zostaną ograniczone w niedalekiej przyszłości, to stan ten będzie się utrzymywał przez wiele kolejnych dekad. Rezultat ten będzie dodatkowo wzmacniany przez fakt, że osoby o wysokich dochodach z reguły żyją dłużej.

Wynika to z lepszego wykształcenia, bardziej zdrowego trybu życia, lepszej diety, czy w końcu lepszego dostępu do usług medycznych w ramach prywatnej opieki zdrowotnej. Dzięki temu osoby, które osiągały wysokie dochody w okresie kariery zawodowej, po przejściu na emeryturę dłużej pobierają to świadczenie niż przeciętny ubezpieczony.

Kolejny problem to fakt, że w obecnym stanie prawnym tablice trwania życia służące do obliczania wysokości emerytury nie uwzględniają zjawiska wydłużania się życia w okresie pobierania emerytury (precyzyjnie rzecz ujmując, od momentu przejścia na emeryturę do momentu śmierci).

Ponadto małżonkom osób pobierających wysokie emerytury przysługuje renta, zazwyczaj wyższa niż ich własna emerytura. Należy się więc spodziewać w przyszłości podwyższonych wydatków z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych również z tego tytułu.

Ponownie należy podkreślić, że instytucja subkonta ZUS przyczyni się do spotęgowania tych problemów. Nie bez znaczenia będzie funkcjonowanie mechanizmu dziedziczenia środków zewidencjonowanych na subkoncie ZUS oraz istnienie wypłaty gwarantowanej.

Obecnie wypłaty środków z tego tytułu stanowią marginalny element w wydatkach FUS. Zniesienie górnego limitu składek na ZUS oraz systematyczne narastanie środków zewidencjonowanych na subkoncie ZUS, spowoduje w przyszłości, że wypłaty gotówkowe środków dziedziczonych z subkonta oraz wypłaty świadczeń gwarancyjnych będą stawać się coraz poważniejszym elementem w wydatkach FUS.

Dlatego zniesienie górnego limitu składek na ZUS w długim okresie doprowadzi do pogłębienia nierównowagi dochodów i wydatków FUS i jeszcze szybsze narastanie deficytu Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w przyszłości.

Podsumowując, należy stwierdzić, że zniesienie limitu składek na ZUS, przy obowiązującej formule zdefiniowanej składki w połączeniu z hojną waloryzacją oraz dziedziczeniem środków zewidencjonowanych na ZUS oznacza rosnące prawdopodobieństwo kolejnej reformy emerytalnej.