Rośnie góra gotówki w OFE

- Nie mamy w co inwestować – mówią jednym głosem przedstawiciele funduszy emerytalnych. Od lutego OFE mają zakaz kupowania obligacji skarbowych. Od początku roku na warszawskiej giełdzie trwa impas. Exodus funduszy na rynki zagraniczne skutecznie powstrzymała dwa miesiące temu Komisja Nadzoru Finansowego. Polski rynek obligacji korporacyjnych jest zbyt mały. Efekt? OFE siedzą na coraz większym stosie gotówki.

10 mld w depozytach

Według wyliczeń „Rz" na koniec sierpnia depozyty bankowe w portfelach funduszy emerytalnych osiągnęły wartość 9,7 mld zł co oznacza wzrost w ciągu miesiąca niemal o miliard zł. W tym czasie OFE pozbywały się akcji notowanych na GPW. Skala podaży mogła sięgnąć nawet 2 mld zł.

- Na rynku akcyjnym panuje bardzo duży strach związany z sytuacją na Wschodzie. Moim zdaniem jest on wyolbrzymiony – mówi „Rz" Marek Sakowski, wiceprezes Pekao PTE. – Inwestorzy boją się, że rosyjskie sankcje mocno odbiją się na wzroście gospodarczym, ale w danych makro na razie nie widać aż tak negatywnych skutków, jak wynikałoby z reakcji rynków – dodaje. Chociaż w ostatnim widać mocne odbicie wywołane pojawieniem się nadziei na rozejm na Ukrainie, nie wiadomo na ile jest ono trwałe.

- W tej niepewności inwestorzy, także fundusze emerytalne, wychodzą z zaangażowania w akcje notowane na GPW – tłumaczy Sakowski. - Ponieważ po zmianach w systemie emerytalnym nie mamy w zasadzie żadnej alternatywy inwestycyjnej, w portfelach OFE rośnie gotówka trzymana na bankowych lokatach – dodaje.

Podobnego zdania jest Rafał Markiewicz, prezes Aegon PTE, który uważa, że OFE sprzedają akcje GPW w oczekiwaniu na korektę.

- Fundusze zmniejszenie zaangażowania w akcje z wysokiego wynoszącego obecnie ponad 80 proc. portfela poziomu - mówi "Rz". - od przyszłego roku wymagany prawem poziom akcji spada z 75 proc. do 55 proc. aktywów, więc trend ten będzie zapewne kontynuowany - tłumaczy Markiewicz.

Wymóg trzymania 75 proc. portfela w akcjach według ustawy będzie schodkowo obniżany co rok o 20 proc. Tak więc w 2015 r. OFE będą musiały trzymać w akcjach co najmniej 55 proc. aktywów, w 2016 r. 35 proc., a w 2017 r. – 15 proc. Od początku 2018 r. minimalny limit przestanie obowiązywać.

Takiego pesymizmu jak w Warszawie nie widać na rynkach zagranicznych. OFE od początku roku chętnie poza kraj wychodziły w sumie angażując w tym czasie na światowych giełdach około 3 mld zł. Ten trend został jednak wyhamowany opinią KNF, która zmieniła sposób ustalania czy akcja jest krajowa czy zagraniczna. Według nowej metodologii OFE zbliżyły się do ustawowego limitu tych aktywów wynoszącego 10 proc. portfela.

Niestabilny dług firm

Z naszych kalkulacji wynika, że OFE kolejny miesiąc z rzędu zaangażowały pieniądze (około 160 mln zł w obligacje korporacyjne. Dłużne papiery firm stanowią już ponad 8 mld zł wśród ich aktywów, co jest rekordowym poziomem.

- Wzrost może wynikać częściowo z emisji przez banki krótkoterminowych papierów wartościowych – mówi Arkadiusz Julke, szef inwestycji PTE PZU. - O tym czy w przyszłości fundusze będą zwiększać zaangażowanie w dług korporacyjny decydować będzie przede wszystkim wysokość oferowanej marży oraz dostępność atrakcyjnych emisji – zaznacza.

Zdaniem pragnącego zachować anonimowość przedstawiciela jednego z PTE wbrew pozorom dług korporacyjny nie jest lekarstwem na zbyt ryzykowny portfel.

- Polski rynek obligacji firm to w zasadzie pole minowe. PBG, DSS, Polimex. To przykłady firm, które nie wykupiły swojego długu – mówi nasz rozmówca. Jak zauważa, koszt wybudowania naszych autostrad był znacznie większy niż sama kwota zapisana w kontraktach. - Ogromne koszty dodatkowe pokryły fundusze, które zaufały firmom budowlanym i nigdy całości zainwestowanych pieniędzy nie odzyskały – tłumaczy. Przedstawiciel PTE wskazuje, że stopa odzyskania w Polsce jest niższa niż na dojrzałych rynkach.

- Emitenci traktują dług jako formę bezzwrotnego dofinansowania, a dodatkowo prawo upadłościowe nie nadąża za zmianami na rynku kapitałowym – mówi nasz rozmówca.

- Niestety w Polsce większość obligacji korporacyjnych nie ma tak naprawdę ratingu inwestycyjnego. jest tylko klika firm, które emitują papiery bardziej bezpieczne jak niektóre banki, PGNiG czy PKN Orlen. Jednak inwestując w dług firm trzeba liczyć się z ewentualnymi problemami.

OFE gotowe na suwak

Zdaniem Arkadiusza Julke wzrost depozytów bankowych w portfelach funduszy w znacznej mierze wynika z coraz bliższego terminu pierwszej skumulowanej wartości wynikającej z tzw. „suwaka".

- Pierwsza wypłata zostanie zrealizowana w listopadzie, a następne w cyklach miesięcznych – mówi zarządzający.

Z raportu Najwyższej Izby Kontroli wynika, że OFE w ramach suwaka będą musiały przekazać w tym roku do ZUS 5,3 mld zł. Oznacza to, że pozycja gotówkowa na ten cel jest już dawno zbudowana. W przyszłym roku z tytułu suwaka OFE będą musiały łącznie przekazać do ZUS kolejne 3,8 mld zł, jednak proces będzie rozłożony w czasie.