Mniej firm założyło PPE w 2012 r.

Pracownicze programy emerytalne (PPE) to forma grupowego oszczędzania na przyszłość w zakładach pracy. Ich funkcjonowanie reguluje specjalna ustawa. Mimo że PPE można zakładać od 1999 r. to nie  jest to specjalnie popularna forma grupowego gromadzenia pieniędzy na starość.

Liczba programów nie rośnie znacząco z roku na rok, a w 2012 r. pierwszy raz w historii spadła. Aktualna liczba PPE wynosi 1094, najmniej od 2008 r. Jeszcze na koniec 2011 r. ich liczba wynosiła 1116. Jaki jest tego powód? Po pierwsze w 2012 r. powstało mniej programów niż przed rokiem, bo  33 – wynika z danych Komisji Nadzoru Finansowego. Rekordowa okazała się liczba programów zlikwidowanych. Dotyczy to aż 54 PPE, gdy przed rokiem było to o 20 mniej.

Jak podkreśla nadzór, przyczyny likwidacji są zróżnicowane, w znacznej mierze są to wykreślenia "techniczne" np. zmiana struktury organizacyjno-prawnej pracodawców prowadzących  programy, likwidacja programów "nieaktywnych", tzn. prowadzonych przez nieistniejących obecnie pracodawców, albo takich, w których nie były wnoszone składki np. z uwagi na brak pracowników. Zdaniem nadzoru nie można zatem tej liczby w bezpośredni sposób łączyć z sytuacją makroekonomiczną i kondycją finansową przedsiębiorstw.

Dotychczas najwięcej pracowniczych programów emerytalnych (PPE) zostało zarejestrowanych w 2005 r., bo 597. W głównej mierze było to spowodowane zmianami przepisów ustawy o pracowniczych programach emerytalnych oraz przekształcaniem grupowych form gromadzenia środków na cele emerytalne w PPE. 461 spośród 597 nowych programów zarejestrowanych w 2005 roku stanowiło właśnie przekształcenie „grupówki" w PPE.

W 2012 r. złożono 31 wniosków o wpis programu pracowniczego do rejestru, obecnie 2 z nich  o wpis są w toku. Dla porównania rok wcześniej wniosków było więcej, bo 41 (30 w 2010 r.).

- Nic nie wskazuje na to, że sytuacja w tym roku się poprawi. W ostatnim czasie widzimy jedynie lekko rosnące zainteresowanie pracodawców tworzeniem pozaustawowych programów dla pracowników – mówi Krzysztof Nowak, z firmy doradczej Mercer.  75 proc. programów, w których utworzeniu uczestniczył Mercer w 2012 r., to były właśnie programy pozaustawowe.

Specjaliści podkreślają, że należałoby uelastycznić PPE i wprowadzić  zachęty podatkowe. Dopiero wtedy PPE mają szansę na rozwój.

- Głęboko wierzę w zachęty fiskalne. Firmy chętniej by zakładały PPE widząc, że państwu na tym zależy. Obecnie, jak wynika z naszych ankiet, ok. 25-28 proc. koncernów międzynarodowych prowadzi program emerytalny dla pracowników. Ten poziom utrzymuje się od dawna. Wypadamy najsłabiej  ze wszystkich krajów, także z naszego regionu Europy – mówi Krzysztof Nowak.

Zdaniem Macieja Rogali, eksperta rynku emerytalnego, należałoby wprowadzić pracownicze programy zabezpieczenia emerytalnego (PPZE), które wzorem indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego (IKZE) umożliwiałyby  odpis  dokonywanych wpłat od podstawy opodatkowania.

- Skoro w indywidualnych formach mamy do wyboru dwa modele podatkowe – model TEE w IKE (podatek, zwolnienie, zwolnienie), a w IKZE model EET (zwolnienie, zwolnienie, podatek), to takie same dwa modele powinny być oferowane w grupowych formach planów – mówi Maciej Rogala.

PPZE dawałaby szansę na skokowy wzrost liczby programów i uczestniczących w nim pracowników. Fundamentalną zmianą byłoby to, że składkę podstawową finansowałby pracownik, podobnie jak w IKZE, w takim samym procencie wynagrodzenia – do 4 proc., z tą różnicą, że byłaby liczona w stosunku do bieżącego wynagrodzenia (a nie dochodów z roku ubiegłego jak jest w IKZE) i automatycznie potrącana z pensji. PPZE mogłyby przewidywać także składkę dodatkową – finansowaną dobrowolnie przez pracodawcę, jako np. zachętę do opłacania składki podstawowej przez pracownika.

Według specjalistów można rozważyć wprowadzenie rozwiązania polegającego na automatycznym zapisywaniu wszystkich pracujących do planów emerytalnych, z możliwością wyjścia z niego. Wprowadziło to kilka krajów. A w ostatnich miesiącach np. Wielka Brytania.

Zdaniem ekspertów, PPE jest najlepszą formą gromadzenia oszczędności na starość. O jej atrakcyjności może świadczyć to, że choć indywidualne konta emerytalne (IKE) ma ponad dwa razy więcej osób, to wartość zgromadzonych tam oszczędności jest ponad dwukrotnie niższa niż w PPE. To efekt tego, że pracodawca decydując się na PPE regularnie, co miesiąc odprowadza za pracownika składkę (do 7 proc. jego pensji), a dodatkowo pracownik sam może dokonać wpłat (limit składki dodatkowej pracownika w tym roku to prawie  16 tys. zł). Polacy samodzielnie chętnie i regularnie nie odkładają pieniędzy z myślą o przyszłości.

PPE w liczbach

Źródło: KNF