Polacy wiedzą, że emeryturę trzeba zaplanować

Polskie społeczeństwo jest najbardziej pesymistycznie nastawione do przyszłości emerytalnej spośród badanych we wszystkich krajach objętych badaniem "Przygotowania Emerytalnego AEGON 2012" (The Aegon Retirement Readiness 2012). Dwie trzecie badanych (66 proc.) uważa, że nie będzie w stanie prowadzić wygodnego życia po przejściu na emeryturę. Optymistami w tym zakresie jest tylko 23 proc. respondentów. Dla porównania pesymistycznie nastawionych Szwedów jest 30 proc., a Niemców – 42 proc.

- Polacy nie są pesymistami, a raczej realistami, zgodnie z powiedzeniem, że pesymista, to dobrze poinformowany realista. Nie jest to zaskoczeniem. Obserwują zawieruchę wokół systemu emerytalnego, trudności z finansowaniem ZUS czy zamieszanie wokół OFE. Mają świadomość, że emerytury będą niskie. Przekonanie, że będą wiedli spokojne życie w przyszłości byłoby wyrazem nadmiernej nadziei – ocenia socjolog prof. Andrzej Rychard.

Emerytury będą niższe

Jak wynika z badania Aegon, Polacy zdają sobie sprawę, że ich przyszłe emerytury będą miały niższą wartość w wyniku oszczędności budżetowych (79 proc.). A to skutkuje silną obawą, czy świadczenie wystarczy na życie (69 proc.). Niepokojący wydaje się, zwłaszcza w kontekście wysokości obecnych emerytur, też pogląd większości badanych, że kolejne pokolenia będą miały na emeryturze gorzej, niż obecni emeryci. Według przedstawicieli Aegon, jest to odwrócenie dotychczasowego poglądu, że w wyniku ogólnego wzrostu zamożności społeczeństwa, każde pokolenie ma lepiej niż poprzednie.

Pesymizm odnośnie wysokości przyszłej emerytury przekłada się na plany zawodowe Polaków. Zdają sobie sprawę, że będą musieli pracować dłużej, by zapewnić odpowiedni dochód na emeryturze (72 proc.), a decyzja o momencie przejścia na emeryturze nie będzie zależała tylko od nich (58 proc.). Uważają jednak, że tak być nie powinno, a wiek emerytalny powinien pozostać niezmieniony, gdyż obywatele pracują już wystarczająco długo (61 proc.).

Do przeszłości przechodzi jednak model natychmiastowego zaprzestania pracy po osiągnięciu wieku emerytalnego. Pośród obecnych polskich emerytów objętych badaniem, większość (54 proc.) tak uczyniła. Pokolenie obecnie pracujące widzi przejście na emeryturę raczej jako stopniową zmianę warunków pracy (54 proc.), niż natychmiastowe jej zaprzestanie (26 proc.).

- Polacy są przygotowani do tego, że będą musieli dłużej pracować, ale woleliby żeby wynikało to z ich decyzji, a nie z mocy przepisów – ocenia socjolog prof. Andrzej Rychard.

Ta zmiana w postawach obserwowana jest nie tylko wśród najmłodszych respondentów, lecz także pośród większości pracowników 50+. Jest to duża zmiana społeczna, gdyż oznacza, że tradycyjny model pokolenia dziadków na emeryturze opiekujących się wnukami będzie stopniowo ustępował modelowi długiej aktywności zawodowej i społecznej.

Odpowiedzialność za emerytury

Ogólny pesymizm dotyczący przyszłości emerytur państwowych powoduje, że Polacy w coraz większym stopniu czują, że odpowiedzialność za zapewnienie sobie odpowiedniego dochodu na emeryturze spoczywa na nich. 70 proc. respondentów zgadza sie z tym poglądem. Obserwowane jest też duże poczucie konieczności planowania finansowego  emerytury (62 proc. odpowiedzi pozytywnych). Świadomość ta przekłada się na chęć posiadania własnego

planu emerytalnego ( 83 proc.). Ale jeszcze nie na działania. Plany emerytalne Polacy opierają wciąż głównie na świadczeniach z ZUS (78 proc.) i środkach zgromadzonych w OFE (63 proc.). Ok. 1/3 badanych jako podstawowe źródła finansowania emerytur wskazuje konta oszczędnościowe (36 proc.) lub polisy na życie (34 proc.). Jednak tylko 22 proc. badanych dba o to, by regularnie oszczędzać na emeryturę.

Inne badanie przeprowadzone przez Accenture w 15 krajach pokazuje, że ponad połowa uczestników (53 proc.) zdaje sobie sprawę, że nie posiada wystarczającej wiedzy aby podjąć odpowiednie decyzje związane z zabezpieczeniem przyszłości.

- Kwestia przygotowania obywateli do emerytury staje się coraz istotniejszą kwestią społeczną. Indeks Przygotowania Emerytalnego (ARRI) dla Polski wynosi 5,0 i należy do najniższych w krajach objętych badaniem. Generalny wniosek z badania jest prosty: nie wierzymy w emerytury państwowe, ale uważamy, że nie mamy możliwości, by zadbać o nie samodzielnie -  stwierdza Michał Biedzki, szef grupy Aegon w Polsce.

Gorzej od nas wypadają Węgrzy (4,8), a najlepiej Niemcy (5,9) oraz Amerykanie (5,6) i Holendrzy (5,55).

Małe przygotowanie do starości

22 proc. respondentów określa przygotowanie do emerytury jako zaawansowane lub bardzo zaawansowane. Zdaniem ekspertów potrzebne są działania, które zmobilizują Polaków do dodatkowego oszczędzania z myślą o przyszłości.

- Potrzebne są wspólne inicjatywy, które pozwolą obywatelom świadomie zaplanować przyszłość emerytalną. Jest tu obszar dla współpracy władz państwowych, które powinny zaproponować odpowiednie zachęty do oszczędzania długoterminowego, instytucji finansowych oferujących dostosowane produkty oraz instytucji pozarządowych prowadzących działania z zakresu edukacji ekonomicznej – mówi Michał Biedzki, szef grupy Aegon w Polsce.

Obecnie pomimo ogólnego pesymizmu, ponad trzy czwarte Polaków nie prowadzi aktywnych działań, by na własną rękę przygotować się do emerytury. Przyczyny tego stanu rzeczy tkwią w braku wolnych środków w budżetach domowych, które można byłoby odłożyć z myślą o emeryturze. Powód ten wskazała połowa (51 proc.) respondentów. Niepewność sytuacji ekonomicznej wskazuje co piaty (20 proc.) respondent.

- Brak wiary w możliwość otrzymania godnej emerytury państwowej powoduje, że obywatele coraz częściej myślą o samodzielnym zabezpieczeniu swojej przyszłości  - mówi Michał Biedzki. - Dużym problemem jest brak wolnych środków, które mogliby na to przeznaczyć, co niewątpliwie jest dodatkowym źródłem pesymizmu.

Co jednak optymistyczne istnieje grupa ludzi w wieku 18-34 lat, która obecnie nie odkłada środków na poczet przyszłej emerytury, lecz jest chętna, aby to robić