Mniejsza rola OFE na warszawskim parkiecie?

Fundusze emerytalne zarabiały na akcjach KGHM oraz obligacjach skarbowych. Rośnie też ich rola jako inwestorów na warszawskiej giełdzie. To może jednak się zmienić

Publikacja: 30.01.2012 18:28

Andrzej Jakubiak, przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego

Andrzej Jakubiak, przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego

Foto: Fotorzepa, Laszewski Szymon Szymon Laszewski

Otwarte fundusze emerytalne najwięcej nominalnie zarobiły na akcjach spółki KGHM Polska Miedź (3,5 mld zł) oraz na obligacjach skarbowych (zyski w przypadku pojedynczych instrumentów przekraczają 1 mld zł)  w okresie wrzesień 2008-wrzesień 2011 r.) - wynika z danych Komisji Nadzoru Finansowego (KNF).  Relatywnie duże straty (po ponad pół miliarda zł) OFE odnotowały na inwestycjach w akcje spółek Cersanit, Polimex-Mostostal, PBG, CEDC i Globe Trade Centre. Spore straty przyniosły także akcje Asseco Poland, JSW, PGE, Elektrobudowa oraz Getin.

Z ostatniego raportu KNF podsumowującego działalność funduszy emerytalnych w okresie 30 września 2008 r. - 30 września 2011 r. wynika, że spadki na giełdzie wykorzystywały one do nowych zakupów akcji na GPW. W ujęciu kwartalnym, transakcje kupna instrumentów udziałowych, jakie przeprowadzały OFE, miały zawsze wartość większą niż realizowane przez nie transakcje sprzedaży.

W 3-letnim analizowanym przez nadzór okresie saldo transakcji na instrumentach udziałowych wyniosło 35,5 mld zł. W drugim kwartale 2010 roku było najwyższe - 5,5 mld zł. W ciągu trzech kwartałów minionego roku OFE  wydały na zakupy 8,4 mld zł. Wartość portfela akcji notowanych na krajowym parkiecie wyniosła z kolei 69,1 mld zł na koniec września ubiegłego roku.

57,8 mld zł

to zysk netto funduszy emerytalnych od początku działalności OFE (1999 rok) do końca września 2011 roku, po powiększeniu o opłatę za zarządzanie, jest to kwota

62,9 mld zł

Wyraźnie rosła siła OFE na giełdzie. Na koniec września 2011 roku udział OFE w kapitalizacji GPW kształtował się na poziomie 10,5 proc. (udział OFE w kapitalizacji tylko polskich spółek wynosił 14,1 proc., wzrost z 9,4 proc.), podczas gdy trzy lata wcześniej wynosił zaledwie 5,6 proc. Z kolei udział OFE we free float na GPW na dzień 30 września 2011 roku wyniósł 22,7 proc. (33,1 proc. w odniesieniu do spółek polskich, wzrost z 23,4 proc.) w porównaniu z 11 proc. przed trzema latami.

 

Mniejsza rola OFE?

Według nadzorcy rynku ograniczenie wysokości składek kierowanych do OFE (z  7,3 proc. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne do 2,3 proc. od 1 maja 2011 roku) może w długim okresie, przy równoczesnym braku pełnego wykorzystania przez OFE możliwości większego zaangażowania w akcje notowane na GPW (stopniowe podnoszenie limitu inwestycyjnego z 40 proc. do aż 90 proc. w 2034 roku), pomniejszyć znaczenie segmentu OFE jako uczestnika GPW.

Od tego roku udział akcji w portfelach OFE może wynieść do 45 proc. aktywów netto. Jak podkreśla nadzór, ze względu na złe nastroje panujące na rynkach kapitałowych i nienajlepsze krótkoterminowe prognozy ekonomiczne, w najbliższej przyszłości nie należy się spodziewać zwiększenia zaangażowania funduszy emerytalnych w tej grupie aktywów. Większy wzrost aktywności OFE na rynku akcji może wystąpić w średnim i długim okresie pod warunkiem poprawy sytuacji gospodarczej i związanej z tym koniunktury giełdowej.

Na koniec września 2011 roku udział papierów wartościowych Skarbu Państwa w portfelach OFE (53,5 proc.) był bliski historycznego minimum, jednak wartość portfela obligacji była nieznacznie niższa od maksymalnego notowanego poziomu (118,5 mld zł). Główne przyczyny tego  zjawiska to:

OFE wciąż jednak stanowią stabilne źródło finansowania zadłużenia Skarbu Państwa. Udział OFE w finansowaniu zadłużenia krajowego SP na koniec września 2011 roku wyniósł blisko 22,3 proc. i zmniejszył się o 1,4 pkt proc. w porównaniu do poziomu sprzed 3 lat.

 

Zalecenia do zmian

W okresie analizowanym przez nadzór (30 września 2008 roku – 30 września 2011 roku) zarządzający aktywami OFE musieli się zmierzyć z najpoważniejszym kryzysem finansowym w ponad dwunastoletniej historii tych instytucji. Według nadzorcy wyniki inwestycyjne zostały zdeterminowane przez wywołaną kryzysem dekoniunkturę na rynku finansowym, ale wraz z powrotem optymizmu i wzrostami cen akcji, część strat została odrobiona. Druga fala kryzysu związana z zadłużeniem państw i trudną sytuacją w strefie euro spowodowały dużą zmienność i niepewność na rynku, co ponownie negatywnie wpłynęło na wyniki inwestycyjne OFE.

W wyniku Analizy wpływu kryzysu finansowego do funkcjonowanie OFE oraz skutków, jakie wywołał dla członków OFE, nadzór proponuje kilka zmian w ich działalności tych instytucji. Rekomenduje  choćby wprowadzenie subfunduszu bezpiecznego dla osób w wieku przedemerytalnym, którego zadaniem będzie ochrona zgromadzonego kapitału przed ewentualną dekoniunkturą na rynkach finansowych.

Komisja w raporcie proponuje także zwiększenie adekwatności kapitałowej towarzystw emerytalnych, które zarządzają funduszami emerytalnymi poprzez powiązanie wysokości kapitałów własnych PTE z wielkością ponoszonego przez nie ryzyka czy wprowadzenie nowego benchmarku dla OFE.

 

W okresie 3 lat (do końca września 2011 r.) inwestycje funduszy emerytalnych koncentrowały się na polskich obligacjach skarbowych oraz akcjach notowanych na GPW. Średni udział papierów Skarbu Państwa w portfelach OFE wynosił 61,3 proc., zaś akcji notowanych na rynku krajowym 30 proc. Inwestycje w zagraniczne papiery wartościowe stanowiły średnio 0,8 proc. portfela.

Z kolei w  przypadku portfela pracowniczych funduszy emerytalnych (PFE, jedna z form pracowniczych programów emerytalnych) 51,5 proc. portfela stanowiły jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych. Pozostałe inwestycje PFE to obligacje Skarbu Państwa i obligacje poręczane lub gwarantowane przez Skarb Państwa oraz instrumenty udziałowe, stanowiące odpowiednio: 32,3 proc. oraz 14,4 proc. portfela.

 

Zapoznaj się z pełną wersję raportu KNF

Otwarte fundusze emerytalne najwięcej nominalnie zarobiły na akcjach spółki KGHM Polska Miedź (3,5 mld zł) oraz na obligacjach skarbowych (zyski w przypadku pojedynczych instrumentów przekraczają 1 mld zł)  w okresie wrzesień 2008-wrzesień 2011 r.) - wynika z danych Komisji Nadzoru Finansowego (KNF).  Relatywnie duże straty (po ponad pół miliarda zł) OFE odnotowały na inwestycjach w akcje spółek Cersanit, Polimex-Mostostal, PBG, CEDC i Globe Trade Centre. Spore straty przyniosły także akcje Asseco Poland, JSW, PGE, Elektrobudowa oraz Getin.

Pozostało 91% artykułu
Emerytura
Wypłata pieniędzy z PPK po 2 latach oszczędzania. Ile zwrotu dostaniemy
Emerytura
Autozapis PPK 2023. Rezygnacja to dobry pomysł? Eksperci odpowiadają
Emerytura
Emeryci ograniczają wydatki. Mają jednak problemy z długami
Emerytura
Emeryci zadłużeni średnio na 12,5 tys. zł. Jak poprawić portfel seniora
Emerytura
Polacy łatwo sprawdzą ile mają pieniędzy na emeryturę. Jest projekt ustawy
Materiał Promocyjny
Sztuczna inteligencja zmienia łańcuchy dostaw w okresach wysokiego popytu