Nie zmusisz nikogo do udziału w PPE

Na wysokość emerytury może wpływać kapitał zgromadzony w trzecim filarze. W taki sposób oszczędzać można indywidualnie albo grupowo np. w pracowniczym programie emerytalnym (PPE). Co to takiego?

PPE tworzone są przez pracodawców dla swoich pracowników na zasadach przewidzianych w ustawie z 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (DzU nr 116, poz.1207 ze zm.).

Programy to zorganizowane, zbiorowe i regularne odkładanie środków na emeryturę podlegające szczególnemu nadzorowi państwa. Żaden pracodawca nie ma obowiązku ich tworzenia. Zatem, jeśli nawet wszyscy zatrudnieni w firmie pracownicy wystąpią do szefa z wnioskiem o utworzenie PPE, nie mogą liczyć na to, że ten rozpatrzy go pozytywnie.

Przedsiębiorcy, zwłaszcza ci więksi, decydują się na utworzenie programu głównie dlatego, że zwiększa on ich atrakcyjność na rynku pracodawców. Pomagają zbudować wizerunek firmy dbającej o dobro załogi.

Jeśli pracodawca postanowi stworzyć PPE, musi z kolei mieć na uwadze fakt, że nie będzie dysponował żadnymi środkami, aby nakazać pracownikom uczestnictwo w programie.

W jakich formach prowadzić PPE? Jest ich kilka. Pierwsza to fundusz emerytalny. Zarówno fundusz, jak i mające nim zarządzać towarzystwo emerytalne tworzy sam pracodawca. Towarzystwo przyjmuje formę spółki akcyjnej. Druga to umowa o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego.

Można ją zawrzeć z różnymi funduszami inwestycyjnymi zarządzanymi przez to samo towarzystwo. Trzecia to umowa grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń w formie grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym.

Wówczas co najmniej 85 proc. każdorazowej składki podstawowej musi być przeznaczone na ubezpieczeniowy fundusz kapitałowy (tj. na funkcję oszczędnościową umowy), a nie mniej niż 1 proc. składki na pokrycie ochrony ubezpieczeniowej.

Ze środków inwestowanych nie mogą być potrącane koszty ochrony ubezpieczeniowej w razie nieopłacenia składki ubezpieczenia na życie oraz związanego z ryzykiem chorobowym i wypadkowym.

Wreszcie czwarta forma. Jest nią zarządzanie zagraniczne. W takim przypadku ze składek nie można pokrywać ryzyka o charakterze ubezpieczeniowym, natomiast wszystkie dokumenty niezbędne do prowadzenia programu muszą przewidywać gromadzenie środków uczestników na zasadach określonych w ustawie i powinny być sporządzane w języku polskim.

Jak stworzyć PPE? Procedurę zaczyna pracodawca, przedstawiając zatrudnionym ofertę utworzenia w firmie programu. Oferta powinna zawierać projekt umowy zakładowej wraz z warunkami umowy z instytucją finansową lub statutem (ewentualnie projektem statutu) funduszu emerytalnego. Pracodawca powinien też określić okres ważności oferty. Ten nie może być krótszy niż trzy miesiące.

Do utworzenia programu potrzebna jest umowa pracodawcy z reprezentacją pracowników. Gdy w firmie funkcjonują związki zawodowe, to one będą reprezentowały pracowników. W przeciwnym razie reprezentacja zostanie wybrana przez zatrudnionych w sposób przyjęty u danego pracodawcy.

Umowa zakładowa musi być sformułowana w ten sposób, że prawo uczestnictwa przysługiwać będzie co najmniej połowie pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy, a jeżeli zatrudnionych jest więcej niż 500 – co najmniej jednej trzeciej pracowników.

Jeżeli kilku pracodawców tworzy program, to zamiast umowy zakładowej zawierana jest umowa międzyzakładowa. Kolejnym krokiem jest zawarcie umowy między firmą a wybraną instytucją finansową.

Pracowniczy program emerytalny może rozpocząć działalność dopiero po zarejestrowaniu przez Komisję Nadzoru Finansowego. W tym celu pracodawca składa wniosek o wpis do rejestru. Co w nim wpisać?

Dane pracodawcy i instytucji zarządzającej środkami, takie jak: nazwa, adres siedziby, numer REGON, adres do korespondencji (wraz z dokumentami potwierdzającymi dane pracodawcy, np. statut, wypis z rejestru handlowego, decyzja o nadaniu numeru REGON).

Do wniosku powinny być też dołączone inne dokumenty: umowa zakładowa; umowa z instytucją finansową lub statut funduszu emerytalnego; wzór deklaracji o przystąpieniu do programu, którą składają pracownicy; informacja o umocowaniu reprezentacji pracowników do zawarcia umowy zakładowej; zaświadczenie ZUS o braku zaległości w opłacaniu składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zaświadczenie urzędu skarbowego o braku zaległości podatkowych.

W ramach PPE odprowadzane są dwa rodzaje składek. Podstawowa – finansowana przez pracodawcę. Jej kwota nie może być wyższa niż 7 proc. wynagrodzenia pracownika.

Druga to dodatkowa – opłacana przez pracownika z jego wynagrodzenia. Uczestnik może zadeklarować składkę dodatkową, jeżeli umowa zakładowa tego nie zakazuje.