Jakie prawa finansowe ma spadkobierca?

Pytanie o to, gdzie zmarły lokował oszczędności, można złożyć w dowolnym banku.

Coraz więcej osób ma kilka rachunków bankowych. Do tego dochodzą lokaty terminowe, niekoniecznie w banku, w którym mamy ROR.

Kłopot pojawia się w razie śmierci. Spadkobiercy często nie wiedzą, gdzie szukać oszczędności zmarłego. Informacji w tej sprawie możemy zasięgnąć, składając zapytanie w dowolnym banku razem z dokumentami poświadczającymi tytuł prawny do środków po zmarłym (prawomocne postanowienie sądu o nabyciu spadku lub notarialny akt poświadczenia dziedziczenia). Bank po zweryfikowaniu podstawy prawnej prześle pytanie do „Centralnej informacji o rachunkach uśpionych”, usługi prowadzonej przez Krajową Izbę Rozliczeniową. Izba skieruje pytanie do wszystkich banków i SKOK. A te w ciągu trzech dni roboczych mają obowiązek przygotować zbiorcze zestawienie, zawierające wszystkie informacje na temat rachunków bankowych zmarłego. Na koniec zbiorcza informacja przesyłana jest bankowi obsługującemu zapytanie i przekazywana spadkobiercom. Czeka się na nią pięć dni roboczych.

Co z pieniędzmi z ROR i lokat

Spadkobiercy lub inni bliscy powinny poinformować bank o śmierci danej osoby i dostarczyć akt zgonu. W ten sposób mają gwarancję, że środki z rachunku nie zostaną wypłacone osobom nieuprawnionym. Może się bowiem zdarzyć, że z rachunku realizowane są jakieś zlecenia stałe, albo ustanowione są pełnomocnictwa. Otrzymanie przez bank informacji o śmierci pozwala zabezpieczyć interesy spadkobierców. Stan środków nie ulegnie wówczas zmianie, a pełnomocnictwa i zlecenia stałe przestaną być realizowane.

Środki z konta można podjąć, jeśli przedstawi się w banku akt zgonu, prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialny akt poświadczenia dziedziczenia. Gdy spadek nabyło dwóch lub więcej spadkobierców, do wypłaty pieniędzy niezbędne jest przekazanie bankowi postanowienia sądu o podziale spadku lub pisemnego, zgodnego oświadczenia spadkobierców o podziale środków zgromadzonych na rachunku.

Bez zakończenia postępowania spadkowego można z konta zmarłego podjąć jedynie kwotę na pokrycie kosztów pogrzebu, oczywiście po przedstawieniu rachunków.

W przypadku rachunku wspólnego decyzję o zamknięciu lub utrzymaniu rachunku podejmuje żyjący posiadacz. Po otrzymaniu informacji o śmierci jednego ze współwłaścicieli konta bank wylicza środki przypadające zmarłemu, proporcjonalnie do liczby współwłaścicieli. Następnie dokonuje na ROR blokady kwoty należnej spadkobiercom zmarłego. Środki są przeksięgowywane z rachunku klienta na rachunek techniczny dla osób zmarłych. Pieniądze należące do osoby zmarłej mogą czekać na dyspozycje spadkobierców przez 10 lat.

Dyspozycja na wypadek śmierci

Postępowanie spadkowe trwa jakiś czas, jeśli więc chcemy, aby nasza rodzina otrzymała wcześniej pieniądze z lokaty czy rachunku, możemy ustanowić w banku dyspozycję na wypadek śmierci. Wypłata pieniędzy odbywa się wówczas bez postępowania sądowego. Upoważnienie do rachunku kosztuje od zera do 30 zł (w zależności od banku). Osoby upoważnione mogą otrzymać blisko 85 tys. zł z rachunku zmarłego bez postępowania sądowego.

Zapis na wypadek śmierci może być ustanowiony tylko na rzecz najbliższej rodziny, czyli małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki, itd.), wstępnych (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, itd.), rodzeństwa. Do wypłaty nie można upoważnić np. przyjaciela.

Liczba dyspozycji nie jest ograniczona, jednak ściśle określono maksymalną kwotę, jaką można na ten cel przeznaczyć. Kwota ta, bez względu na liczbę wydanych dyspozycji, nie może być wyższa niż dwudziestokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw (bez wypłat nagród z zysku), ogłaszanego przez GUS (za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku). Limit jest taki sam również wtedy, gdy zmarły miał w banku więcej niż jedno konto. Jeżeli właściciel rachunku wydał więcej niż jedną dyspozycję na wypadek śmierci, a łączna suma dyspozycji przekracza wyżej wymieniony limit, dyspozycja wydana później ma pierwszeństwo przed dyspozycją wydaną wcześniej.

Jeśli po zwrocie kosztów pogrzebu oraz zrealizowaniu dyspozycji na wypadek śmierci na rachunku zmarłego pozostaną jeszcze jakieś pieniądze, to zostaną one podzielone w trakcie postępowania spadkowego.

Karta kredytowa

Po otrzymaniu informacji o śmierci użytkownika karty, bank dokonuje jej zastrzeżenia. Zastrzegane są również wszystkie karty dodatkowe. Do dnia doręczenia wiarygodnego dokumentu potwierdzającego śmierć posiadacza karty bank dopisuje do kwoty wykorzystanego limitu naliczone odsetki, pobiera też należne do tego dnia opłaty i prowizje. Spadkobierca zobowiązany jest do spłaty zadłużenia.

Przeważnie przy kartach kredytowych obligatoryjne jest ubezpieczenie na życie. W takiej sytuacji po śmierci klienta zadłużenie na karcie jest pokrywane przez ubezpieczyciela. Koszt polisy uzależniony jest od wysokości zadłużenia, rodzaju karty oraz banku, który ją wydał.

Kredyt mieszkaniowy czy gotówkowy

W przypadku śmierci kredytobiorcy, kredyt zostaje postawiony w stan wymagalności. Oznacza to, że bank zatrzymuje naliczanie odsetek i wylicza zadłużenie na dzień śmierci kredytobiorcy. Jeżeli kredyt został ubezpieczony, bank zgłasza się do towarzystwa ubezpieczeniowego w sprawie spłaty zadłużenia. W razie braku ubezpieczenia, zobowiązani do spłaty są spadkobiercy.

Bank zwraca się do rodziny zmarłego z prośbą o przedstawienie dokumentów potwierdzających nabycie spadku. Na ich podstawie wzywa spadkobiercę do zapłaty długu.

Możliwe jest rozłożenie długu na nieoprocentowane raty lub – np. przy kredycie hipotecznym – podpisanie przez spadkobierców umowy o spłatę długu spadkowego. Umowa taka zawierana jest zazwyczaj na takich samych warunkach jak pierwotna. W przypadku braku kontaktu z rodziną zmarłego lub nieprzedstawienia w banku dokumentów spadkowych, sprawa jest przekazywana do wydziału windykacji. Jeżeli zmarły kredytobiorca posiadał kredyt wspólny, zawierany jest aneks do umowy zmieniający kredytobiorców. Do dalszej spłaty kredytu zobowiązani są pozostali kredytobiorcy. Warunki kredytu przeważnie pozostają takie same.

Jeśli kredyt nie został jeszcze w całości uruchomiony, zostaje wstrzymany. Po przedstawieniu dokumentów potwierdzających spadkobranie i po złożeniu wniosku o uruchomienie kredytu na rzecz spadkobierców następuje ustalenie nowych warunków. Może to być poprzedzone oceną zdolności kredytowej spadkobierców i ich zdolności do realizacji celu kredytowania.

Sprostowanie

W poprzednim numerze w tekście „Banki stawiają na nowe technologie…” przypisaliśmy ofertę mBanku innemu bankowi. Instytucja ta wprowadziła ostatnio wiele nowości, wśród nich takie jak:

– Mobilna autoryzacja – proces odbywa się w aplikacji mobilnej banku i nie wymaga dodatkowego oprogramowania. Nie trzeba przepisywać haseł. Po zleceniu operacji w internetowym serwisie transakcyjnym, w aplikacji mobilnej banku od razu pojawia się powiadomienie autoryzacyjne (tzw. push). Wystarczy zalogować się do aplikacji i potwierdzić lub odrzucić transakcję jednym kliknięciem.

– Asystent płatności – dzięki niemu nie trzeba pamiętać o rachunkach. Na koniec każdego miesiąca bank umieszcza przypomnienie w aplikacji mobilnej (jest widoczne na ekranie startowym). Aby zlecić płatność, wystarczy przesunąć palcem w prawo.

– mKsiegowość dla klientów detalicznych – usługa łączy księgowość i konto bankowe. Pozwala w niemal automatyczny sposób prowadzić księgowość, bez obaw o popełnienie błędu. Jeśli klient sam prowadzi rozliczenia, usługa jest darmowa. Za niewielką opłatą można zlecić sprawdzenie rozliczeń księgowej lub w całości powierzyć jej prowadzenie finansów firmy.

– Obsługa w języku migowym – dla osób niesłyszących. Klienci mogą połączyć się w formie wideo z ekspertem banku znającym polski język migowy lub skorzystać z tłumaczenia rozmowy w dowolnej placówce banku.

Za pominięcie oferty mBanku przepraszam, Anna Ogonowska-Rejer

Opinia

Justyna Giżewska, ekspert w Wydziale Rachunków Bieżących Banku Millennium

Bliskich na wypadek swojej śmierci w najprostszy sposób zabezpieczymy, ustanawiając w banku, który prowadzi nasz rachunek i w którym lokujemy pieniądze, dyspozycję na wypadek śmierci. Tego rodzaju bankowe zlecenie realizowane jest przed wypłatą spadku, niezależnie od wypłat związanych z kolejnością dziedziczenia. W bankowej dyspozycji na wypadek śmierci można wskazać małżonka, wstępnych, zstępnych i rodzeństwo. Nie istnieją żadne ograniczenia co do liczby uposażonych. Kwota wypłaty w ramach dyspozycji może sięgać dwudziestokrotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w sektorze przedsiębiorstw. Gdy stan konta jest niższy, wypłaty są proporcjonalnie zmniejszane. Jeśli właściciel rachunku wydał kilka dyspozycji, pierwszeństwo ma ta wydana najpóźniej. Warto jednocześnie pamiętać, że dyspozycję na wypadek śmierci mogą złożyć tylko posiadacze rachunku indywidualnego. W przypadku rachunków wspólnych możliwość taka nie istnieje.