Kto dziedziczy kapitał z funduszu

Dla obu instytucji ważne są zapisy, jakie ubezpieczony zostawił w sprawie osób uposażonych np. przy podpisywaniu umowy. Jeśli ich nie ma, obowiązują przepisy ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.

Jeśli więc ktoś w testamencie wskazuje osoby, które mają dziedziczyć pieniądze zgromadzone w OFE i na subkoncie, to musi sprawdzić, czy to wskazanie jest takie samo jak pozostawione w funduszu emerytalnym. Inaczej spadkobiercy będą mieli problem.

Co jest w dokumentacji OFE

Konta w OFE ma ponad 16 milionów Polaków. Do niedawna dla większości pracujących (wszystkich urodzonych po 1948 r.) przekazywanie części składki emerytalnej do OFE było obowiązkowe. Każdy kto wybrał fundusz, mógł wskazać osoby, które po jego śmierci odziedziczą środki. Większość z nas to zrobiła. I ten zapis jest dla funduszu najważniejszy. Jeśli ktoś zmienił zdanie, nie wystarczy, że wyraził to w testamencie. Trzeba zmienić adnotację w OFE.

– Dla funduszy testament nie stanowi dokumentu, na podstawie którego realizowane są wypłaty osobom uprawnionym, i nie jest przez fundusze wymagany – tłumaczy Barbara Treichel, prezes zarządu MetLife PTE. – Wypłaty przekazywane są osobom uposażonym, imiennie wskazanym przez członka funduszu lub, w przypadku braku takiego wskazania, prawnym spadkobiercom (lista spadkobierców ustalana jest w postępowaniu sądowym o stwierdzenie nabycia spadku lub w formie aktu notarialnego poświadczenia dziedziczenia).

Agnieszka Stanikowska, dyrektor działu obsługi świadczeń w Avivie dodaje, że gdy nie ma beneficjentów wskazanych przez członka funduszu, w ich miejsce wchodzą spadkobiercy ustawowi lub testamentowi.

Dola dla męża lub żony

Ustawa stanowi, że bez względu na to, kogo ubezpieczony wskaże jako spadkobiercę, zawsze dziedziczy współmałżonek, jeśli w rodzinie była wspólnota majątkowa. Co to oznacza dla spadkobierców i zapisów testamentowych? Jeśli w momencie śmierci członek OFE był w związku małżeńskim (i była wspólnota majątkowa), fundusz dokonuje wypłaty transferowej połowy pieniędzy z rachunku zmarłego na rachunek małżonka za czas, w którym istniało małżeństwo. Jeśli małżonkowie byli razem przez cały czas ubezpieczenia w OFE, to pieniądze dzielone są na dwie równe części i jedna przeznaczona jest dla współmałżonka. Jeśli zaś małżeństwo trwało np. tylko przez dwa ostatnie lata, współmałżonek dziedziczy połowę kapitału uzbieranego przez te dwa lata.

Kwoty te zostaną zapisane na koncie współmałżonka w OFE, a jeśli takiego nie ma – zostanie ono specjalnie otwarte. Współmałżonek nie dostaje – tak stanowi prawo – gotówki. Od zasady tej są wyjątki. Dotyczą m.in. osób w wieku emerytalnym, emerytów, osób w stanie spoczynku, osób z bardzo niskim stanem środków w OFE, itp.

Postępowanie spadkowe

Jeśli ubezpieczony wskazał w dokumentach w OFE inne osoby, poza mężem lub żoną, które mają po nim dziedziczyć, to dostaną one pieniądze, ale po odliczeniu kwoty przypadającej dla współmałżonka.

– Prawni spadkobiercy otrzymują wyłącznie gotówkę – przypomina Barbara Treichel.

Spadkobierca może zażyczyć sobie jednorazowej wypłaty pieniędzy lub w ratach (do dwóch lat). Od wypłacanych kwot odliczany jest 19-proc. podatek dochodowy.

– W pierwszym półroczu 2016 w Allianz Polska OFE 63 proc. wypłat było realizowanych na rzecz osób uprawnionych wskazanych przez członka OFE , a 37 proc. na rzecz spadkobierców – mówi Agnieszka Marynowska, główny specjalista ds. operacyjnych w PTE zarządzającym tym funduszem.

A co z subkontem w ZUS

Każdy kto był członkiem OFE, ma od pięciu lat subkonto w ZUS. Uwaga: na subkoncie zapisanych jest więcej pieniędzy niż na koncie w OFE. To efekt zmian w systemie emerytalnym, jakie wprowadziła poprzednia ekipa rządowa. Najpierw zapisywano tam kilkuprocentową składkę emerytalną, a na początku 2014 r. przetransferowano część kapitału zabranego OFE. Dodatkowo z konta każdego ubezpieczonego, który ma do emerytury mniej niż 10 lat, co miesiąc wycofywane są składki z OFE w ramach suwaka bezpieczeństwa; pieniądze te są też zapisywane na subkoncie. Jeśli więc osobę, po której dziedziczymy, objął suwak bezpieczeństwa, na jej subkoncie będą na pewno sporo wyższe kwoty niż na koncie w OFE.

W ZUS i OFE obowiązują takie same zasady dziedziczenia. Znowu pierwszeństwo ma współmałżonek. I znowu otrzyma zapisy na swoim subkoncie, a nie gotówkę. Pozostałe kwoty dostają osoby uprawnione w takiej samej formie, w jakiej nastąpiła wypłata w funduszu emerytalnym.

OFE zawiadamia ZUS o śmierci swojego członka i o sposobie podzielenia wkładu. Ma na to 14 dni od podziału pieniędzy zgromadzonych na rachunku. A ZUS ma trzy miesiące na wypłatę środków.

Jeśli zapisy w testamencie są inne niż te, jakie ubezpieczony pozostawił w OFE, to spadkobiercy sami mogą spróbować spełnić jego wolę. W części niepodlegającej transferowi środków na rachunek małżonka możliwe jest zrzeczenie się świadczenia na rzecz pozostałych spadkobierców w formie aktu notarialnego.

Jak to wygląda w praktyce

Osoby dziedziczące po zmarłym muszą zgłosić się do OFE. W zależności od tego, jaka więź łączyła ich z osobą zmarłą, powinny przygotować odpowiednie dokumenty.

Beneficjent wskazany w dokumentacji OFE:

– odpis aktu zgonu,

– dokument tożsamości,

– dyspozycję wypłaty środków,

– w przypadku niepełnoletnich – akt urodzenia dziecka, dokument tożsamości rodzica lub opiekuna prawnego, dokument poświadczający ustanowienie opieki;

Spadkobierca (gdy nie ma wskazanych osób, które mają otrzymać pieniądze), oprócz wyżej wymienionych dokumentów przedstawia:

– akt notarialny poświadczenia dziedziczenia lub prawomocne postanowienie sądu o nabyciu spadku;

Małżonek musi mieć:

– odpis aktu zgonu,

– odpis aktu małżeństwa,