Oszczędności w PPK prywatną własnością uczestnika

MATERIAŁ POWSTAŁ WE WSPÓŁPRACY Z POCZTYLION-ARKA PTE S.A.

Już jesienią pracownicy zaczną odprowadzać pierwsze składki do pracowniczych planów kapitałowych. To nowy program utworzony w celu systematycznego gromadzenia oszczędności, które mają zapewnić Polakom dodatkowe środki na emeryturze.

Dwa różne programy

Pracownicze plany kapitałowe mają przełamać niechęć Polaków do długoterminowego oszczędzania. Oszczędzamy znacznie mniej nie tylko od mieszkańców krajów zachodniej Europy, ale także naszego regionu. Sytuację dodatkowo pogorszył pierwszy rozbiór otwartych funduszy emerytalnych z 2014 r. To wtedy – nie wnikając w to, czy słusznie, czy nie – rozpoczął się demontaż systemu oszczędzania reklamowanego jako ten, który ma nam dać dostanie życie na emeryturze. Część oszczędzających odebrała to jako grabież ich pieniędzy. Na nic zdały się tłumaczenia rządu, że nie były to ich prywatne pieniądze, lecz składki przesunięte z ZUS. Potem potwierdził to Trybunał Konstytucyjny, który orzekł, że to, co trafiało na konta w OFE, jest pieniędzmi publicznymi. Nie uspokoiło to jednak sytuacji.

W przypadku PPK wprost do ustawy jest wpisane, iż jest to system w pełni prywatny. W przypadku OFE było inaczej. Były finansowane ze składki na ubezpieczenia społeczne, a nie z dodatkowych oszczędności. PPK to są nasze oszczędności, które w każdej chwili z pewnymi obostrzeniami możemy z programu wyciągnąć.

Środki wpłacane do PPK zostały wyraźnie oddzielone od podmiotów administracji publicznej, nie ma też bezpośredniego wpływu instytucji publicznych na politykę inwestycyjną planów. To znacząco odróżnia ten system od otwartych funduszy emerytalnych, do których PPK są porównywane.

Badania wskazują, że 56 proc. z nas ma niskie zaufanie do długoterminowego oszczędzania na czas emerytury, po tym co się stało z OFE w 2014 r. Jest to więc główna bariera dla pozostania w PPK. Czy to zaufanie da się odbudować?

– Pamiętając, co w 2014 r. stało się z otwartymi funduszami emerytalnymi, najważniejsze z punktu widzenia budowy zaufania do systemu jest przekonanie pracowników, że pieniądze gromadzone w PPK są ich prywatną własnością – mówi Marek Winiarski, dyrektor Biura Zarządzania Aktywami Pocztylion-Arka PTE S.A. – Jak podkreśla, autorzy projektu doskonale zdawali sobie z tego sprawę, wprowadzając do ustawy zapisy wprost o tym mówiące.

– Trudno sobie wyobrazić mocniejsze zabezpieczenie gwarantujące prywatny charakter gromadzonych środków – dodaje Marek Winiarski.

Najlepsze wzorce

Zatem PPK to zupełnie inny system niż OFE. Co więcej, jest to reforma, która wyciąga wnioski z błędów popełnionych przy wprowadzaniu OFE. I korzysta z najlepszych na świecie doświadczeń związanych z budowaniem kapitałowych programów emerytalnych.

Pracownicze plany kapitałowe są wzorowane na podobnym systemie wprowadzonym z sukcesem w Wielkiej Brytanii. Tam nowy program emerytalny dla pracowników ruszył ponad dekadę temu. Brytyjczycy tak samo jak Polacy zderzyli się z problemem demograficznym – starzejącym się społeczeństwem. Rozwiązaniem było zwiększenie świadomości obywateli i zachęcenie ich do dodatkowego odkładania i inwestowania środków na czas po zakończeniu aktywności zawodowej. Tak jak u nas automatycznie zapisani zostali wszyscy pracownicy. I tak jak u nas mogą się z niego wypisać. Ci różnie na to zareagowali. Firmy, które miały problem ze znalezieniem i utrzymaniem pracowników, przyjęły go z zadowoleniem. Pozostałe potraktowały jak obowiązek. Za uchylanie się od udziału w programie, tak jak u nas, przewidziano kary. Tak jak u nas w programie bierze udział instytucja reprezentująca państwo – NEST. To pod jej skrzydła trafiła znakomita większość mikro- i małych przedsiębiorstw. U nas taką instytucją jest PFR TFI. Na początku do brytyjskich PPK przystąpiło 55 proc. pracowników. Obecnie poziom partycypacji wynosi już 87 proc.