Pieniądze ubezwłasnowolnionego wyłącznie za zgodą sądu

Nasi czytelnicy z Krakowa są rodzicami 18-latka, który od dziecka choruje na dziecięce porażenie mózgowe i wiele innych chorób.

– Syn nie chodzi, nie mówi, jest pampersowany, oddycha przez rurkę tracheostomijną, karmiony jest dojelitowo. Jest dzieckiem leżącym – wylicza jego mama.

Małżeństwo od ponad 20 lat jest klientem Banku Pekao SA. Dwa lata temu, gdy ich syn został podopiecznym fundacji pomocowej i zaczęli na leczenie dla niego zbierać środki z 1 proc., założyli mu rachunek oszczędnościowy w tym samym banku – Mój Skarb. – To pracownicy Pekao SA namówili nas do tego. Na ten rachunek staraliśmy się odkładać każdy grosz. Były tam środki z 1 proc., z 500+ czy zapomogi z pracy męża – wylicza mama nastolatka.

Przez trzy lata rodzice swobodnie mogli dysponować pieniędzmi z tego rachunku. – Z nawału różnych spraw, obowiązków i opieki nad synem zapomnieliśmy, że Mój Skarb to konto ważne tylko do 18. roku życia – przyznaje czytelniczka.

Na początku tego roku po ich wniosku sąd ubezwłasnowolnił chłopaka, na krótko przed jego pełnoletnością, a opiekunami prawnymi zostali jego rodzice.

– Gdy tylko syn skończył 18 lat, zaczęły się problemy z bankiem, który zablokował nam dostęp do tego rachunku i nie zezwala nam na wypłatę zgromadzonych środków, mimo że dostarczyliśmy dokumenty wydane przez sąd, że jesteśmy z mężem opiekunami prawnymi – opowiada mama nastolatka.

Dodaje, że dyrektor oddziału kazała im iść do sądu i prosić o wyrażenie zgody na wypłatę pieniędzy. – To jest po prostu chore, żeby się prosić o coś, co jest naszą własnością. Najśmieszniejsze jest to, że inna filia tego samego banku potwierdza to, że na podstawie tego dokumentu z sądu, który mamy, bank ma nam prawo wypłacić pieniądze, tylko musi to zrobić filia, gdzie było zakładane konto syna – uważa czytelniczka.

Jest rozżalona. – Nie dość, że mamy dużo zmartwień związanych ze zdrowiem syna, to bank dokłada im kolejnych. Jesteśmy bezradni i nie wiemy co robić, gdzie się udać. Nie jesteśmy rodziną zamożną, żeby było nas na wszystko stać. Leczenie syna jest bardzo drogie, musieliśmy zrezygnować z prywatnej rehabilitacji dziecka, co najbardziej boli, bo pieniądze są, a nie możemy z nich korzystać – dodaje mama nastolatka.

Warto sprawdzić: Jak pozbyć się niechcianych ofert telefonicznych

Konieczna zgoda

Jak to jest z pieniędzmi osoby ubezwłasnowolnionej? Czy do jej środków zgromadzonych na rachunku może mieć dostęp opiekun prawny, którymi są rodzice, a więc osoby najbliższe?

Zapytaliśmy o to Bank Pekao SA. Anna Markowska z biura prasowego tłumaczy, że gdy osoba małoletnia kończy 18 lat, opiekunowie (rodzice) tracą możliwość dysponowania rachunkiem dziecka. – Jeśli ta osoba zostaje ubezwłasnowolniona, to jej opiekunowie prawni mogą dysponować środkami zgromadzonymi na rachunku na podstawie orzeczenia sądu opiekuńczego, w zakresie w nim wskazanym – tłumaczy.

Podkreśla, że zakres, w jakim opiekunowie prawni mogą dysponować środkami na rachunku osoby ubezwłasnowolnionej, wynika z orzeczenia sądu opiekuńczego i bank w każdym przypadku opiera się na jego treści. – Bank nie dokonuje analizy sytuacji hipotetycznych – dodaje Anna Markowska.

Zwraca też uwagę, że środki zgromadzone na rachunku osoby małoletniej lub ubezwłasnowolnionej są jej własnością bez względu na to, kto te środki wpłacał. – A orzeczenie sądu jest wymagane przy każdej czynności na rachunku osoby ubezwłasnowolnionej – tłumaczy przedstawicielka Pekao SA.

I dodaje, że rodzice mogą dysponować rachunkiem osoby ubezwłasnowolnionej na podstawie orzeczenia sądu w oddziale macierzystym lub w innym oddziale.

– Wypłaty oraz transfery środków z rachunków prowadzonych na rzecz osób ubezwłasnowolnionych zlecane przez ich opiekunów prawnych mogą być dokonywane w jednostce banku prowadzącej rachunek i dysponującej jego dokumentacją (w tym historią przedstawionych bankowi orzeczeń sądu opiekuńczego). Jeżeli opiekun prawny składa dyspozycję do rachunku osoby ubezwłasnowolnionej w innym oddziale – to może zostać poproszony o przedstawienie aktualnego orzeczenia sądu opiekuńczego, zgodnie z którym można wykonać określoną dyspozycję – dodaje Anna Markowska.

Podkreśla, że rodzice/opiekunowie prawni, w celu dokonywania wypłat z rachunku ubezwłasnowolnionego (np. na pokrycie kosztów bieżącego leczenia) – powinni uzyskać orzeczenie sądu opiekuńczego z oznaczonym odpowiednio długim okresem uprawnienia do dysponowania rachunkiem ubezwłasnowolnionego, które zostanie zdeponowanie w oddziale prowadzącym rachunek lub będzie przedkładane przez opiekunów w przypadku dokonywania wypłat w innych oddziałach.

Prawnik Santander Banku Tamara Mejnartowicz-Dobrzyńska mówi, że zgodnie z art. 14 § 1 kodeksu cywilnego czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna.

– Przepis art. 13 § 2 k.c. przewiduje w takiej sytuacji ustanowienie dla niej przedstawiciela ustawowego, uprawnionego do działania z bezpośrednim skutkiem prawnym dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie. W myśl jego przedstawicielem tym jest opiekun. Do opieki nad ubezwłasnowolnionym całkowicie, co do zasady, stosuje się odpowiednio przepisy o opiece nad małoletnim (art. 175 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) – tłumaczy prawnik.

Podkreśla, że w każdym przypadku, gdy opiekun działa w imieniu całkowicie ubezwłasnowolnionego, musi wykazać, iż jest do tego uprawniony, a dokumentem, który temu służy, jest zaświadczenie wydawane przez sąd opiekuńczy opiekunowi zgodnie z art. 591 § 1 kodeksu postępowania cywilnego.

– Jako szczególnie istotne należy wskazać przepisy określające sposób sprawowania opieki nad osobą całkowicie ubezwłasnowolnioną, jak również wprowadzające nadzór sądu opiekuńczego nad jej sprawowaniem – dodaje Tamara Mejnartowicz-Dobrzyńska.

Prawniczka podkreśla, że przede wszystkim, warto zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 161 § 2 w zw. z art. 175 kodeksu rodzinnego opiekuńczego gotówka całkowicie ubezwłasnowolnionego pozostającego pod opieką, jeżeli nie jest potrzebna do zaspokajania jego uzasadnionych potrzeb, powinna być złożona przez opiekuna w instytucji bankowej, a opiekun może podejmować ulokowane pieniądze tylko za zezwoleniem sądu opiekuńczego.

– Z tym przepisem koresponduje treść rozporządzenia ministra finansów z dnia 5 czerwca 2001 r. w sprawie zasad i trybu składania przez opiekuna w instytucji bankowej gotówki osoby pozostającej pod opieką (DzU nr 64, poz. 649) – podkreśla Tamara Mejnartowicz-Dobrzyńska.

Zwraca też uwagę, że § 1 tego rozporządzenia przewiduje, że gotówkę osoby pozostającej pod opieką, jeżeli nie jest potrzebna do zaspokojenia uzasadnionych potrzeb tej osoby, opiekun składa w instytucji bankowej na oprocentowanym rachunku oszczędnościowym, z zastrzeżeniem że wypłata z tego rachunku następuje wyłącznie do rąk opiekuna na podstawie zezwolenia sądu opiekuńczego.

Wówczas bank wystawia na imię i nazwisko osoby pozostającej pod opieką książeczkę oszczędnościową lub inny dokument potwierdzający zawarcie umowy rachunku oszczędnościowego, dokonując zastrzeżenia, że wypłata z tego rachunku następuje wyłącznie do rąk opiekuna na podstawie zezwolenia sądu opiekuńczego.

– Bank na żądanie opiekuna dokonuje tego zastrzeżenia także w książeczkach oszczędnościowych lub innych dokumentach potwierdzających zawarcie umowy rachunku oszczędnościowego, otwartych przez osobę pozostającą pod opieką albo przez inne osoby na jej rzecz, bez takiego zastrzeżenia (§ 2 ww. rozporządzenia) – tłumaczy prawniczka.

I podkreśla, że bank dokonuje opisanych czynności po przedstawieniu przez opiekuna zaświadczenia sądu opiekuńczego o ustanowieniu go opiekunem (§ 3 ww. rozporządzenia).

– Z przytoczonych przepisów jednoznacznie wynika, że opiekun osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej ma w znacznym stopniu ograniczone dysponowanie środkami tej osoby złożonymi na rachunku bankowym – dodaje Tamara Mejnartowicz-Dobrzyńska.