Blisko połowa Polaków uważa, że środki zgromadzone w OFE stanowią własność ubezpieczonych - wynika z badania CBOS na zlecenie IGTE.. 34,7 proc. polskiego społeczeństwa jest zdania, że Trybunał Konstytucyjny powinien uznać zmiany w OFE za niezgodne z konstytucją, a tylko 18,3 proc. uważa, że Trybunał to zrobi. Tak wynika z badania przeprowadzonego przez CBOS na zlecenie Izby Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych.

Więcej niż co trzeci Polak (34,7 proc.) uważa, że ustawa wprowadzająca zmiany w OFE powinna zostać uznana za niekonstytucyjną, przeciwnego zdania jest mniej, niż co piąty (18,6 proc.). Nieomal połowa społeczeństwa (45,8 proc.) nie ma w tej kwestii zdania.

Jednocześnie tylko 18,3 proc. badanych wskazało, że Trybunał Konstytucyjny uzna przepisy ustawy wprowadzającej zmiany w OFE za niezgodne z konstytucją. 27,1 proc. respondentów uważa, że Trybunał nie stwierdzi niezgodności ustawy z konstytucją. Ponad połowa ankietowanych (53,8 proc.) uznała, że trudno jest odpowiedzieć na pytanie, co zrobi Trybunał.

Jedynie 23 proc. Polaków uważa, że Trybunał orzekając w ww. sprawie będzie kierował się zgodnością przepisów z konstytucją. 32,4 proc. uważa, że Trybunał będzie kierował się bieżącym interesem finansów publicznych, 3,7 proc., że czymś innym, a 39,9 proc. nie ma zdania na ten temat.

Opinia, że bieżący interes finansów publicznych zdominuje perspektywę rozpatrywania przez Trybunał Konstytucyjny przepisów ustawy przeważa zarówno wśród badanych przewidujących, że Trybunał uzna ustawę za zgodną z konstytucją (54,4 proc.), jak i w grupie spodziewających się uznania jej za niezgodną z ustawą zasadniczą (44,6 proc.).

Sprecyzowaną opinię w omawianej kwestii miały osoby o wyższym statusie społeczno-zawodowym i materialnym. Wśród osób z wyższym wykształceniem, zatrudnionych na wyższych stanowiskach, deklarujących wyższy materialny poziom życia relatywnie niewiele jest osób nie mających zdania w przedmiocie pytania, choć sprecyzowane opinie są podzielone. Natomiast respondenci posiadający niższy status zdecydowanie częściej nie posiadali opinii na omawiany temat.

– Wyniki badania pokazują, że rozstrzygnięcie Trybunału jest bardzo oczekiwane przez społeczeństwo. Orzeczenie będzie mieć nie tylko doniosłe znaczenie dla systemu emerytalnego; ale przesądzi także to, jak obywatele postrzegają stabilność i pewność rozwiązań ustawowych, w tak ważnej kwestii, jak emerytury i oszczędności emerytalne. Można spodziewać się, że wpłynie ono również na skłonność Polaków do podejmowania współodpowiedzialności za swoje zabezpieczenie emerytalne – stwierdza Małgorzata Rusewicz, prezes Izby Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych.

Na pytanie czyją własnością są środki zgromadzone w OFE tylko 14,1 proc. badanych wskazało, że są one własnością publiczną i państwo może nimi swobodnie dysponować. 48,4 proc. badanych odpowiedziało, że są one prywatną własnością płatników składek, a 11,3 proc., że są one własnością publiczną, ale państwo nie może nimi swobodnie dysponować. 25,3 proc. nie ma zdania w tej kwestii.

Przekonanie o prywatnej własności środków zgromadzonych w OFE bliższe jest osobom o wyższym statusie społeczno-zawodowym i materialnym. Opinia ta podzielana jest w większym stopniu przez pracujących, niż przez biernych zawodowo.

Sposób postrzegania własności środków zgromadzonych w OFE ma związek z podjętą w ubiegłym roku decyzją o własnej przyszłości emerytalnej. Opinia, że środki te są prywatną własnością płatników składek dominuje wśród osób, które zdecydowały się pozostać w OFE (65,5 proc.).

Wśród badanych największą grupę stanowiły osoby nieuprawnione do złożenia oświadczenia o pozostaniu w OFE w 2014 roku (42,8 proc.)*, 27,2 proc. zdecydowało się zrezygnować z przekazywania składek do OFE, 14,3 proc. podjęło decyzję o dalszym przekazywaniu składek, 3,1 proc. zapomniało złożyć oświadczenie, a 2,5 proc. nie wiedziało o takiej możliwości.

– Na kilka miesięcy przed czasem, w którym uprawnieni mogli decydować o pozostaniu w OFE rząd wprowadził znaczące obostrzenia w możliwości komunikowania się PTE z członkami funduszy. W konsekwencji 5,6 proc. społeczeństwa nie otrzymało w odpowiednim czasie informacji lub przypomnienia o możliwości dokonania wyboru. To prawie 10 proc. uprawnionych do podjęcia decyzji, za których decyzję podjął rząd – dodaje Rusewicz.

Decyzję o pozostaniu w OFE warunkował wiek, wykształcenie, miejsce zamieszkania, grupa społeczno-zawodowa i poziom zamożności, mierzony zarówno wysokością przeciętnych dochodów na osobę w rodzinie, jak i subiektywną oceną własnych materialnych warunków życia. Deklarację pozostania w OFE zdecydowanie częściej w porównaniu z innymi złożyły osoby w przedziałach wiekowych 25-34 i 35-44 lata, mieszkańcy dużych miast, osoby z wyższym wykształceniem, o wyższym statusie zawodowym, uzyskujący najwyższe dochody na osobę w rodzinie i zadowolone ze swych materialnych warunków życia.

– Badanie pokazuje, jak bardzo potrzebne jest rozstrzygnięcie społecznych wątpliwości i zlikwidowanie poczucia niepewności. Warto przypomnieć, że już w przyszłym roku czeka nas nie tylko kolejna możliwość wyboru między OFE a ZUS, ale również przegląd systemu emerytalnego. Byłoby wskazane, aby rozstrzygnięcie Trybunału zapadło z odpowiednim wyprzedzeniem przed tymi wydarzeniami. Ważne jest, aby w przyszłym roku ubezpieczeni podejmowali decyzje w oparciu o jasny, dookreślony stan prawny dotyczący OFE, byli dobrze poinformowani o prawie wyboru oraz o tym, czego wybór dotyczy i jakie są jego konsekwencje – podsumowuje Rusewicz.

W Trybunale Konstytucyjnym na rozpatrzenie oczekują wnioski dotyczące zgodności z Konstytucją ustawy z 2013 roku wprowadzającej zmiany w OFE; Prezydenta z 31 stycznia ub.r. odnoszący się do zakazu inwestowania w obligacje, nakazu inwestowania w akcje i zakazu reklamy OFE, a także Rzecznika Praw Obywatelskich z 29 sierpnia ub.r. zarzucający ustawie naruszenie zasad zaufania obywateli do państwa oraz niedziałania prawa wstecz. Trybunał połączył wnioski do wspólnego rozpoznania, jak dotąd termin rozprawy nie został wyznaczony.

Badanie ilościowe na reprezentatywnej grupie 1048 dorosłych mieszkańców Polski zostało zrealizowane przez CBOS na zlecenie IGTE w dniach od 14 do 20 maja 2015 roku metodą bezpośrednich wywiadów ankieterskich wspomaganych komputerowo.