Dobrowolne ubezpieczenie emerytalne, rentowe i zdrowotne

Niespełna 9 tys. osób płaci do ZUS dobrowolne składki emerytalne i rentowe. Mogą to robić wszyscy, którzy pracują na podstawie umowy o dzieło, utrzymują się z wynajmowania mieszkań czy przebywają w krajach, w których nie ma powszechnych systemów zabezpieczenia społecznego. Podobnie można dobrowolnie ubezpieczyć się w Narodowym Funduszu Zdrowia, by mieć dostęp do publicznej opieki medycznej.

Składki można odliczyć albo od dochodu (na ubezpieczenie emerytalne i rentowe), albo od podatku (zdrowotne), pod warunkiem że płacimy podatek dochodowy. Dla niektórych osób takie rozwiązanie może się okazać korzystne.

Odliczenie ?od dochodu...

Od początku zeszłego roku prawo do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych w ZUS: emerytalnego i rentowego (ale nie wypadkowego i chorobowego), ma każdy, kto nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Składki płaci się od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż minimalna pensja (w tym roku 1680 zł brutto). Dobrowolna składka emerytalna może więc wynosić 327,94 zł, a rentowa 134,40 zł (w sumie ponad 462 zł).

Kwota jest spora, ale jeśli zarabiamy legalnie i płacimy podatek dochodowy, część możemy odzyskać. Ile?  To zależy od formy naszego opodatkowania. Zapłacone składki dobrowolne, tak samo jak obowiązkowe, są odliczane od podstawy opodatkowania, czyli od dochodu. Można je odliczyć tylko do wysokości uzyskanego w danym roku podatkowym dochodu (przychodu).

Najogólniej mówiąc, jeśli płacimy podatek dochodowy na ogólnych zasadach, to odzyskujemy ze składki dobrowolnej 19 proc. Oczywiście pod  warunkiem, że nasze przychody są odpowiednio wysokie.

Na opłacanie dobrowolnej składki emerytalnej mogą się zdecydować na przykład osoby, które mają przerwę w zatrudnieniu (czyli w odprowadzaniu składek obowiązkowych)  i obawiają się, że w przyszłości będą miały zbyt krótki staż ubezpieczeniowy, by dostać emeryturę minimalną. Ale uwaga: trzeba pamiętać, że dobrowolnie można się ubezpieczać maksymalnie przez dziesięć lat. Jeśli trwa to dłużej, traci się gwarancję minimalnego świadczenia.

... lub od podatku

Dobrowolnie można się także ubezpieczyć w Narodowym Funduszu Zdrowia (NFZ). Zyskuje się wtedy dostęp do publicznej opieki zdrowotnej, co jest szczególnie ważne w razie poważnych chorób, operacji czy wypadków.

Podstawą do obliczenia składki na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne jest przeciętna płaca w sektorze przedsiębiorstw z poprzedniego kwartału (z wypłatami z zysku). Składka wynosi 9 proc. W tym kwartale co miesiąc trzeba płacić 354,95 zł.

W przypadku składki do NFZ (zarówno obowiązkowej, jak i dobrowolnej) 7,75 proc. odlicza się od podatku. Jest  to więc rozwiązanie korzystniejsze finansowo w porównaniu ze składkami do ZUS. Ale rzecz jasna, żeby skorzystać z całego odliczenia, trzeba mieć odpowiednio wysokie przychody.

Załóżmy, że jesteśmy zatrudnieni na podstawie umowy o dzieło. Żeby sprawdzić, czy będziemy w stanie odliczyć składki, najpierw musimy od kwoty podanej w umowie o dzieło odjąć koszty uzyskania przychodu (20 albo 50 proc., w zależności od typu umowy), potem od dochodu odejmujemy zapłacone składki na dobrowolne ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Od tej podstawy wyliczamy podatek dochodowy. I już wiemy, czy wystarczy na odliczenie składki zdrowotne, jeśli nie całej, to przynajmniej części. Robiąc szacunki, zastanówmy się, czy nie stracimy innej ulgi, na przykład na dziecko. Analiza będzie dużo łatwiejsza, jeśli płacimy tylko dobrowolne składki do NFZ.Gdy przestajemy odprowadzać obowiązkowe składki zdrowotne i chcemy płacić dobrowolne, powinniśmy dopełnić formalności możliwie jak najszybciej. Za przerwę w opłacaniu składek trwającą dłużej niż trzy  miesiące od wygaśnięcia obowiązkowego ubezpieczenia NFZ pobierze od nas dodatkową opłatę.

Po pierwsze – jest ona wysoka (zależy od tego, jak długo nie byliśmy ubezpieczeni), po drugie – nie można jej odliczyć od podatku.