Desperacki krok rządu

[b]Aleksandra Fandrejewska: Czy czuje się pani jak czarny wilk, który wymyślił nowy system emerytalny, ale niedokładnie wszystko policzył, wprowadził najłatwiejsze jego elementy, a resztę zawalił i sobie poszedł? Takie mniej lub bardziej zakamuflowane zarzuty wobec osób, które pracowały nad reformą emerytalną w latach 90., padają coraz wyraźniej.[/b]

Agnieszka Chłoń-Domińczak: Ani ja, ani inne osoby pracujące przy przygotowaniu założeń reformy emerytalnej nie czują się czarnymi wilkami. Prace nad reformą trwały kilka lat. Wykorzystywaliśmy różne szacunki i modele. Pomagali nam, osobom zatrudnionym w Biurze Pełnomocnika Rządu ds. Emerytalnych, eksperci ze Szwecji, Banku Światowego. Wykorzystywaliśmy ich modele, skonstruowaliśmy własny, korzystaliśmy też z modelu Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową, opracowanego wspólnie z Międzynarodowym Biurem Pracy. Zarzuty, że nie wszystko policzyliśmy albo że pominęliśmy jakieś elementy, są nieprawdziwe. Ale prawdą jest też to, że potem część reformy cofnięto lub przesunięto w czasie. Nie zastosowano mechanizmu prywatyzacji jako wsparcia finansowego. Do systemu zaopatrzeniowego wrócili rozpoczynający służbę mundurową po 1999 r., a górnicy w 2005 r. wrócili do starego systemu. Protestowaliśmy przeciw temu. Co więcej, w planie Jerzego Hausnera racjonalizacji wydatków znalazło się wiele elementów porządkujących strukturalnie finanse publiczne. Ale nie zostały przyjęte. Za późno o dwa lata wprowadziliśmy emerytury pomostowe.

[b]AF: Czy pomysł rządu zmniejszenia składek do OFE na rzecz ZUS uważa pani za dobry?[/b]

ACD: Nie, to bardzo niedobry pomysł. To krok desperacki. Wynika z bieżącej, złej sytuacji finansów publicznych. Mamy do czynienia z wieloma zaniechaniami, problemami i zamieszaniem w finansach publicznych, jakie wyniknęły w przeszłości, za które teraz musimy zapłacić jakąś cenę. To nie reforma emerytalna i wprowadzenie funduszy emerytalnych spowodowało problemy finansów państwa. I dlatego teraz, gdy potrzebne są działania zaradcze, naprawcze, to częścią tej ceny, jak niestety widać, będą zmiany w systemie emerytalnym. Musi to być powiązane z bardziej kompleksowymi zmianami w finansach publicznych i polityce społecznej. Tak, byśmy w przyszłości po raz kolejny nie musieli podejmować tak desperackich kroków z powodu kolejnego załamania finansów.

[b]Nie unikniemy cięcia składki przekazywanej do funduszy?[/b]

Finanse publiczne są w sytuacji, w której zmniejszenie składki wydaje się nieuniknione. Ale powinno to być przeprowadzone w ostateczności, według określonych reguł: na jaki czas i według jakich zasad. I nie może być to jedyne działanie. Potrzebne są inne, te, które wymienia Michał Boni, o których myśleliśmy przy wprowadzaniu reformy emerytalnej oraz które przewidywał plan Jerzego Hausnera. Być może lista reform nie jest zamknięta, jak żartują niektórzy politycy, ale na pewno nie została jeszcze otwarta. A wydłużenie wieku emerytalnego, zmiany w systemie ubezpieczenia rolników, dostosowanie systemu rentowego do emerytalnego, pochylenie się nad zbyt pochopnym obniżeniem składki rentowej stabilizują sytuację finansów publicznych, ale też dają ludziom więcej możliwości utrzymania aktywności zawodowej.

[b]Czy proporcje składki do OFE i ZUS to kość niezgody między twórcami reformy a rządem?[/b]

Niezgoda bardziej dotyczy tego, w jaki sposób są przedstawiane problemy finansów publicznych, w jaki sposób odbywa się dyskusja. Odnosimy wrażenie, że reforma emerytalna jest obarczana odpowiedzialnością za wszystkie problemy finansów publicznych. A dodatkowo uważamy, iż rozwiązania długofalowe, wieloletnie, są lepsze od tymczasowych. Do takich powinniśmy dążyć. Celem reformy emerytalnej było to, by system w dłuższej perspektywie lepiej dostosowywał się do różnych zmian: demograficznych, na rynkach finansowych, na rynku pracy. Najnowsze propozycje rządu tego nie gwarantują, a ich wprowadzenie nie jest rozpatrywane w kontekście wyzwań w dłuższym okresie. Rząd tłumaczy, że udało się nam uniknąć wariantu estońskiego, ale w Estonii składka została zawieszona czasowo i już w 2012 wróci do poziomu, z jakiego startowała.

[b] Lepsze byłoby zawieszenie składki i powrót do pełnej wartości? Nie wierzę w szczęśliwe powroty składek. Raz zabrane zostaną już tak na zawsze…[/b]

Zawieszenie czy zmniejszenie powinno mieć charakter przejściowy, a w tym czasie powinna być realizowana ścieżka ograniczania deficytu finansów publicznych. To powinien być element umowy społecznej. To nie jest tak, że mamy wybór: zmniejszamy składkę do OFE albo podnosimy podatki. Jeśli rząd tylko zmniejszy składkę do funduszy i nie zacznie rzeczywiście, a nie księgowo, reformować finansów, to za kilka lat potrzebne będą kolejne desperackie działania. W tym podnoszenie podatków. A kwestia zaufania będzie testem wiarygodności i dojrzałości naszej demokracji – wiele razy mieliśmy do czynienia z obietnicami, które nie były spełniane. Mam nadzieję, że tym razem tak nie będzie.

[b]Czy na zmianie, którą proponuje rząd, nie stracą przyszli emeryci?[/b]