Reforma dobra dla ubogich

Przenoszenie PPK przy zmianie pracy będzie równie łatwe, jak obecnie zmiana operatora telefonu komórkowego – mówi wiceminister finansów Piotr Nowak.

Czy jest realne, że pracownicze plany kapitałowe (PPK) wejdą w życie 1 stycznia 2019 r.? Czasu zostało niewiele.

Dążymy do tego, żeby PPK zaczęły funkcjonować od 1 stycznia 2019 r. Pomysł PPK został ogłoszony na początku objęcia rządu przez PiS. Zapowiedział to obecny premier, wówczas minister rozwoju Mateusz Morawiecki. Uruchomienie PPK oznacza, że Polacy będą więcej oszczędzali na swoje emerytury. To nie jest tak, jak niektórzy próbują przedstawić, że PPK mają służyć przede wszystkim pobudzeniu polskiej giełdy.

Oczywiście, inną sprawą są inwestycje, na które wpływ ma też stopa oszczędności. Środki zgromadzone w PPK będą poprzez podmioty zarządzające aktywami inwestowane w polską gospodarkę i będą ją pobudzały do dalszego wzrostu.

Im szybciej wprowadzimy PPK, tym lepiej. Rynek finansowy w tym wszystkim nie powinien być miejscem spekulacji, gdzie „grube ryby” się bogacą. Idea rynku kapitałowego jest taka, że jest to miejsce, gdzie spotyka się popyt na pieniądz z podażą. Spółki wchodzą na giełdę i pozyskują kapitał potrzebny do dalszego ich rozwoju.

Powiedział pan o inwestycjach. Tymczasem TFI narzekają na wysokie koszty, które mogą zniechęcić wiele podmiotów do prowadzenia PPK. Czy nie skończy się to tak, że PPK będą tworzyć głównie fundusze, które mają w akcjonariacie skarb państwa, a które będą inwestować w projekty rządowe, jak Centralny Port Lotniczy?

Nie ma takiego ryzyka. Opłaty określone są w projekcie ustawy na maksymalnym możliwym poziomie, który potem będzie regulowany rozporządzeniem Ministra Finansów i zapewne nie będzie to wskazany poziom maksymalny.

PFR będzie powadził portal internetowy, obsługę rozliczeń, call center, czyli będzie informował przedsiębiorców i beneficjentów, jak działają PPK. Z tym są związane koszty. Powstaje pytanie, kto ma je ponieść. Uważamy, że powinny to być te instytucje, które będą zarządzały tymi planami. PFR będzie miał takie same warunki działalności w zakresie kosztów zarządzania jak inne instytucje zarządzające PPK, a wydatków więcej.

Jeśli celem wyrównania warunków prowadzenia działalności byłaby opłata za zarządzanie dla PFR określona na wyższym poziomie, np. 0,8 proc., to pojawiłoby się naturalne pytanie, dlaczego osoby, które mają PPK w PFR miałyby być bardziej obciążone.

Ale aktywa będą rosły, a opłata jest uzależniona od aktywów i TFI obawiają się, że będzie to coraz wyższa kwota.

To jest opłata w maksymalnej wysokości 0,1 proc., co oznacza, że może ona być niższa. Będzie to zależało od tego, jak dużo środków będzie potrzebował PFR na pokrycie wyżej wymienionych kosztów związanych z obsługą systemu. Ta maksymalna opłata nie jest po to, żeby PFR zarabiał – to ma być przedsięwzięcie non profit.

TFI podnoszą, że dotknie ich zapis każdej osoby od rachunku. Gdyby to była złotówka od członka PPK, to byłoby to dla nich do zaakceptowania.

Z jednej strony rozumiem, ale z drugiej – przy rosnącej masie aktywów – nie jest to koszt, który czyniłby przedsięwzięcie nieatrakcyjnym dla podmiotów mających zarządzać tymi aktywami. Tym bardziej, że posiadaczy wielu rachunków nie powinno być zbyt dużo. Zmieniając pracę można będzie bez problemu przenosić swoje środki zgromadzone w PPK, żeby nie mieć ich w kilku czy kilkunastu miejscach. Zwracam też uwagę, że jest to maksymalna stawka określona w projekcie, a rzeczywista będzie wyznaczona aktem wykonawczym.

Czy to nie jest to optymistyczne założenie, że ludzie zmieniając pracę będą przenosili PPK?

Przenoszenie PPK będzie łatwe, tak jak obecnie zmiana operatora telefonu komórkowego. Przyszli emeryci będą chcieli konsolidować PPK, gdyż dla nich będzie korzystne mieć je w jednym miejscu.

Może warto zastanowić się nad wprowadzeniem zapisu, że jeżeli konto jest nieaktywne, czyli gdy ktoś nie wpłacał środków np. przez trzy lata, to wówczas nie będzie opłaty ale być może wtedy będzie konieczne podniesienie opłaty 0,1 proc. Ten temat będzie jeszcze konsultowany i będziemy uważnie wsłuchiwać się w głosy uczestników rynku.

Wracając do określonej w ustawie maksymalnej wysokości kosztów – chcemy mieć bufor bezpieczeństwa na wypadek, gdyby koszty związane z prowadzeniem portalu i obsługą PPK okazały się wysokie za 5 czy 10 lat.

Kolejna kwestia: TFI podnoszą, że opłata 0,6 proc. jest za niska. Tymczasem inne podmioty, jak PTE i zakłady ubezpieczeń, chciałyby prowadzić PPK i nie mówią o tym, że im się to nie opłaci.

Ale ich państwo nie dopuścili do zarządzania PPK.

Ale aktywnie postulują, żeby je dopuścić. Jeśli według TFI, przy tak niskich opłatach za zarządzanie, ten model biznesowy nie ma sensu, to czemu inne podmioty chcą mieć możliwość prowadzenia PPK?

Dlaczego PTE nie zostały dopuszczone?

Bo w pierwotnych planach miało nie być PTE. Dlatego jeśli PTE w trakcie konsultacji złożą odpowiednie postulaty, to jesteśmy w stanie je rozważyć. Z ubezpieczycielami jest trochę inaczej. Działalność ta w naturalny sposób związana jest z ponoszonych ryzykiem ubezpieczeniowym, które mogłoby wpłynąć na bezpieczeństwo środków gromadzonych na PPK .

W przypadku środków PPK zgromadzonych w TFI, fundusze zarządzane przez te podmioty mają odrębną podmiotowość. Gdyby TFI wpadło w trudności finansowe, co trudno sobie wyobrazić – to środki znajdujące się w funduszach są nietykalne i całkowicie bezpieczne. A co byłoby ze środkami PPK w firmie ubezpieczeniowej? W obecnym reżimie prawnym nie byłyby one wyodrębnione. Gdyby się okazało, że firma ubezpieczeniowa ma kłopoty, mogłyby stracić na tym osoby oszczędzające w PPK.

Czy przed niewypłacalnością ubezpieczycieli nie chroni wystarczająco dyrektywa Solvency II?

Mamy solidny nadzór, wyspecjalizowany z punktu widzenia ubezpieczeniowego i nie było żadnej upadłości firmy ubezpieczeniowej, jednak w przypadku PPK mówimy o perspektywie kilkudziesięciu lat, dlatego bezpieczeństwo środków jest priorytetem.

Chcemy uniknąć tego ryzyka, gdyż mówimy o oszczędnościach przyszłych emerytów. Ubezpieczyciele to rozumieją i starają się przygotować taką konstrukcję prawną, która wyłączy środki zgromadzone w PPK z masy upadłości, żeby ryzyko związane z działalnością ubezpieczeniową nie obciążało tych środków.

Drugą sprawą jest podatek od instytucji finansowych, który płacą ubezpieczyciele. Jeśli środki w PPK wchodziłyby w ich bilans, to musiałyby być opodatkowane podatkiem w wysokości 0,44 proc. aktywów, więc przy opłacie za zarządzanie nimi wynoszącej 0,6 proc. taki model biznesowy traci sens. Gdyby udało się jakoś wyodrębnić środki z PPK, to być może warto rozważyć taki postulat.

Kiedy można spodziewać się ustawy o likwidacji OFE?

Chcemy jak najszybciej przekształcić OFE, ale w trakcie prac pojawiły się pewne rozbieżności. Zostały one w większości rozwiane, ale skupiamy się na PPK, bo one są kluczowe.

Czemu?

PPK z punktu widzenia bezpieczeństwa finansowego obywateli , jak też dla rozwoju gospodarki mają kluczowe znaczenie. Gdyby okazało się, że w momencie obowiązywania ustawy niezbędne są zmiany czy modyfikacje systemu, chcemy mieć 100 proc. sił i środków, żeby ewentualne problemy rozwiązać.

Doświadczenie pokazuje, że konsultacje społeczne, konferencje uzgodnieniowe, czy intensywne prace w Sejmie nie zawsze są w stanie przewidzieć wszystkich sytuacji związanych z uruchomieniem tak ważnych i skomplikowanych projektów. Chcemy uniknąć ryzyk związanych, z uruchomieniem w tym samym czasie dwóch tak ważnych zmian w systemie emerytalnym.