IKE w domu maklerskim. Dla znawców

Końcówka roku to czas większego zainteresowania Polaków dodatkowym oszczędzaniem na emeryturę w ramach indywidualnych kont emerytalnych (IKE). Dotyczy to także IKE prowadzonych przez domy maklerskie. Konta w tej formie od kilku lat cieszą się coraz większym zainteresowaniem inwestorów.

W 2005 r. mniej niż 8 proc. wszystkich kont prowadzonych przez instytucje finansowe było prowadzonych przez brokerów. Na koniec czerwca 2012 r. odsetek ten wzrósł już do ponad 18 proc. Nie tylko rośnie liczba rachunków IKE u brokerów, ale także wartość oszczędności emerytalnych. To nie tylko efekt rosnących zysków, ale i wpłat dokonywanych przez klientów. Na IKE w domu maklerskim Polacy wpłacają zdecydowanie najwięcej. Przeciętny inwestor wykorzystuje w ok. 80 proc. roczny limit wpłat na konto. W tym roku jest to zaś kwota 10 578 zł.

Zainteresowanie IKE

* na koniec czerwca, Źródło: KNF

Wysokie wpłaty

Zresztą co ciekawe IKE w domach maklerskich nie od początku rozwijało się tak dobrze. Przełomem było podwyższenie w 2009 r. rocznego limitu wpłat na IKE do trzykrotności przeciętnej płacy w gospodarce. To spowodowało większe zainteresowanie giełdowych graczy. Co ciekawe i co podkreślają zgodnie wszyscy przedstawiciele biur maklerskich klienci otwierający rachunki IKE u nich są najbardziej świadomi tego produktu i możliwości jakie dają. Na samodzielne inwestowanie poprzez rachunek inwestycyjny decydują się osoby rozumiejące finanse, podstawy ekonomii, interesujące się zagadnieniami gospodarczymi. Potwierdza to nie tylko wysoka średnia wielkość wpłaty w stosunku do IKE prowadzonych przez inne instytucje. Jak podkreśla przedstawiciel DM BOŚ, ok. 55 proc. właścicieli kont emerytalnych w domach maklerskich wciąż wpłaca dodatkowe środki na rachunki.

Potwierdza to Jacek Rachel, prezes DM BDM. - Liczba klientów zainteresowanych IKE nie jest wielka, ale za to osoby, które jeśli już zdecydują się na taką formę inwestowania w większości wypadków dokonują cyklicznych (corocznych) wpłat.  W przeciwieństwie do posiadacza "zwykłego" rachunku, który najczęściej jest bardziej koniunkturalny - zwiększa swą aktywność w czasie hossy, a wyraźnie zmniejsza w czasie dekoniunktury – tłumaczy.

* na koniec czerwca, Źródło: KNF

Samodzielne decyzje

Klient posiadający IKE w formie rachunku inwestycyjnego może budować urozmaicony portfel i stosować zaawansowane strategie inwestycyjne. Sam decyduje co, kiedy i za ile kupić lub sprzedać. Może inwestować w dowolne papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu na rynku polskim, z wyłączeniem praw pochodnych. Inwestor może też w każdym momencie zmieniać skład portfela, w tym przechodzić od inwestycji bezpiecznych do bardziej agresywnych i odwrotnie.

- Ze względu na inny cel, horyzont czasowy inwestycji oraz to, że na rachunkach IKE nie są m.in. dostępne instrumenty pochodne, kredyt na zakup akcji, styl inwestycji większości klientów jest ostrożniejszy. Zawierają oni mniej transakcji, a podejmowane decyzje inwestycyjne są raczej obliczone na dłuższy termin niż spekulacje. Oczywiście zdarzają się klienci, których nastawienie jest spekulacyjne, nawet na rachunkach IKE – ocenia Paweł Florczak, dyrektor Centralnego Biura Obsługi Klienta w DI BRE.

Opłaty pobierane przez brokerów są zwykle takie same jak w przypadku standardowego rachunku, choć często zdarza się, że nie pobierają opłaty za prowadzenie rachunku, a to zwykle koszt kilkudziesięciu złotych rocznie. Klient ponosi więc głównie koszty zakupu i sprzedaży papierów wartościowych. Nie ma tu opłat pobieranych przez instytucję zarządzającą. Dlatego, jak mówią eksperci, warto chociażby trzymać obligacje, jeśli brak jest pomysłu  na samodzielne inwestowanie. Zapłaci się wówczas jednorazową prowizję od zakupu tych papierów. A jak dodaje ekspert DM BOŚ, limity może nie są wysokie, ale wpłacając w grudniu i styczniu ma się do dyspozycji ponad 20 tys. zł.

Zakup detalicznych obligacji

Specyficznym przypadkiem konta w formie rachunku maklerskiego jest IKE-Obligacje. Oferuje je DM PKO BP obok standardowego IKE w formie rachunku maklerskiego. IKE-Obligacje jako jedyne na rynku daje możliwość inwestowania w detaliczne obligacje skarbowe, a dokładnie w 10-letnie obligacje emerytalne (tzw. EDO). Wkrótce, według zapowiedzi resortu finansów, ma zostać rozszerzona możliwość nabywania w ramach tego IKE wszystkich rodzajów obligacji detalicznych. Ta forma IKE maklerskiego cieszy się największym zainteresowaniem. Na koniec września IKE-Obligacje posiadało 12,5 tys. osób, a aktywa zgromadzone na tych kontach wyniosły 360 mln zł.

- Po kilku latach stagnacji przejawiającej się przyrostem o ok. 1 tys. nowych kont IKE-Obligacje rocznie, spodziewamy się co najmniej podwojenia tej liczby na koniec 2012 roku. Dane za trzy kwartały bieżącego roku w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego potwierdzają powyższą prognozę – mówi Małgorzata Jabłońska, dyrektor Biura Rynku Pierwotnego w DM PKO BP.

Co też ciekawe istnieje niewielka przewaga kobiet w ogólnej liczbie posiadaczy kont IKE-Obligacje – udział kobiet to 50,18 proc. W przypadku pozostałych IKE maklerskich wśród posiadaczy dominują mężczyźni. Największą grupą klientów konta IKE-Obligacje to osoby z przedziału wiekowego 51-60 lat. Drugą najliczniejszą grupą są osoby, które ukończyły 60 lat.

- Na podstawie statystyk, którymi dysponują instytucje oferujące IKE – powinny zostać wprowadzone zmiany w kierunku opracowania zachęt do oszczędzania na IKE wobec osób młodych tj. do 40 roku życia. Natomiast grupa wiekowa między 41 a 50 lat, w której tkwi największy potencjał do oszczędzania (osoby z tej grupy posiadają najczęściej mieszkanie, samochód, ustabilizowanie zawodowe i finansowe) powinny również otrzymać bodźce do rozpoczęcia oszczędzania na IKE – mówi Małgorzata Jabłońska.

Korzyści podatkowe

Korzyścią oszczędzania na IKE jest to, że nie zapłaci się podatku od zysków kapitałowych. Jest jednak jeden warunek. Trzeba oszczędzać do przynajmniej 60. roku życia. Inaczej jest w przypadku innego konta – indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego (IKZE). Tu zwolnienie z podatku Belki jest bezwarunkowe, nawet jeśli wycofa się pieniądze przed spełnieniem wymogów formalnych. Ale równocześnie wpłaty są znacznie niższe, bo maksymalnie to 4 tys. zł. Dla inwestora giełdowego może to być bariera.

Poza tym inwestorzy, którzy nie chcą czekać kilkanaście-kilkadziesiąt lat z wycofaniem środków z IKE mogą dzięki kontu odłożyć podatek w czasie. Wystarczy tylko dopilnować, aby wartość aktywów księgowanych na specjalnym koncie się nie zmniejszyła, a nadwyżki pochodzące ze sprzedaży instrumentów z zyskiem reinwestować w ramach nowego limitu rocznego, czy już w ramach klasycznego rachunku maklerskiego.

Obecnie IKE oferuje siedem biur: DM BOŚ, DI BRE, DM PKO BP, DM BZ WBK, DM BDM, BM  DnB Nord i DM Banku BPS.

OPINIE

Paweł Florczyk, dyrektor Centralnego Biura Obsługi Klienta w DI BRE

Nowym trendem jest większe zainteresowanie ofertą IKE młodszych osób. Jako przykład podam, że wśród pierwszych 50 osób, które otworzyły w DI BRE rachunek IKE nie było osoby poniżej 30 roku życia, zaś wśród 50 ostatnio założonych rachunków 8 należy do osób poniżej 30 roku życia. Stałym trendem jest to, że najwięcej rachunków IKE otwieramy w grudniu, co jest zrozumiałe, ponieważ klienci chcą w ostatniej chwili wykorzystać przysługujący limit wpłaty za kończący się rok

Co ciekawe posiadaczkami IKE jest dużo większy odsetek kobiet, jeśli porównamy z odsetkiem właścicielek standardowych kont maklerskich. Nadal jednak więcej rachunków IKE jest prowadzonych dla mężczyzn.

Jacek Rachel, prezes DM BDM

Klienci IKE obierają rozmaite strategie inwestowania. Mamy zarówno klientów, którzy inwestują stosunkowo pasywnie (np. nabywają obligacje korporacyjne i trzymają je do dnia wykupu), jak i inwestorów, którzy dokonują agresywnych inwestycji, kupując i sprzedając akcje wciągu tego samego dnia. Przewagę wśród klientów otwierających IKE mają mężczyźni. Tylko co trzeci posiadacz IKE to kobieta. Konta zakładają osoby w średnim wieku. Wprawdzie najwięcej jest w tym gronie czterdziestolatków, ale tylko odrobinę mniej jest trzydziesto- oraz pięćdziesięciolatków. Właścicieli IKE posiadających poniżej30 lat oraz powyżej60 lat jest mało. Klienci pochodzą zarówno z dużych miast, jak i z zupełnie małych miejscowości.

W co można inwestować

Klient oszczędzający na IKE w formie rachunku maklerskiego ma do wyboru: akcje (w tym te notowane na NewConnect), prawa poboru, obligacje (Skarbu Państwa, korporacyjne, gminne), ETF-y, produkty strukturyzowane notowane na giełdzie (oparte np. o indeksy, surowce, stopy procentowe itd.). Klient może korzystać z większości usług dostępnych dla "zwykłego"  rachunku. Może składać zlecenia osobiście, telefonicznie, internetowo oraz przy użyciu urządzeń mobilnych.

Warto jednak pamiętać, że IKE w domu maklerskim do jednak oferta dla tych, którzy posiadają przynajmniej podstawową wiedzę na temat działania rynku kapitałowego. W przypadku braku doświadczenia rynkowego najlepszym rozwiązaniem pozostają dostępne formy zbiorowego inwestowania: fundusze inwestycyjne lub ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe, czy też dobrowolne fundusze emerytalne.